Της Έφης Μπάσδρα *
Όταν το 1977 ο ΟΗΕ θεσμοθέτησε την 8η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα αφιερωμένη στα δικαιώματα των γυναικών, προφανώς θεώρησε ότι αναδείκνυε δυναμικά ένα μεγάλο θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στόχευε στην επίλυση του τουλάχιστον σε εύλογο χρονικό διάστημα. Σαράντα και χρόνια μετά, τα βήματα που έγιναν δεν μοιάζουν αρκετά για την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Παρά τις όποιες εξαγγελίες κρατών και τις επιμέρους δράσεις, οι κοινωνίες δεν προχώρησαν αρκετά για τη θεμελίωση της ίσης πρόσβαση στην εκπαίδευση, την εργασία, την υγεία, τα κέντρα λήψης αποφάσεων, την καταπολέμηση της φτώχειας, την εξάλειψη της βίας.
Τα πρόσφατα γεγονότα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης στον χώρο δουλειάς στην Αμερική και η ανάδειξη του μαζικού κινήματος #MeToo αλλά και του #YoTambien στο Μεξικό, Ισπανία, Νότια Αμερική, του #QuellaVoltaChe στην Ιταλία, και του #Ana_kaman στα αραβικά κράτη, καταδεικνύουν ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμη. Η διαπίστωση του ελλείμματος κοινωνικών δομών αντιμετώπισης του φαινομένου, όπως η αδυναμία κάλυψης της νομικής υποστήριξης των θυμάτων κακοποίησης, οδήγησε στη συστράτευση 130 και πλέον προσωπικοτήτων στη Γαλλία και στην εκστρατεία #MaintenantOnAgit για τη συγκέντρωση χρημάτων από δωρεές για τη στήριξη γυναικών θυμάτων βίας.
Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ήταν αφιερωμένη στην ενδυνάμωση των γυναικών στα αγροτικά και αστικά περιβάλλοντα. Οι γυναίκες των αγροτικών περιοχών αποτελούν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού και το 43% του παγκόσμιου γεωργικού εργατικού δυναμικού. Όμως κι εδώ οι ανισότητες είναι παρούσες και ισχυρές. Οι γυναίκες της υπαίθρου είναι σε χειρότερη μοίρα από ότι οι αντίστοιχοι άνδρες ενώ υπολείπονται κατά πολύ και των γυναικών των αστικών περιοχών. Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών παγκόσμια ανέρχεται στο 23%, στις αγροτικές περιοχές σχεδόν διπλασιάζεται και μπορεί να αγγίξει ακόμη και το 40%. Είναι περιττή η αναφορά σε ελλιπείς υποδομές, υπηρεσίες, κοινωνική προστασία και αξιοπρεπή εργασία καθώς οι γυναίκες ιδιοκτήτες γης δεν καταφέρνουν να αγγίξουν ούτε το 20% σε όλο τον κόσμο.
Οι ελληνίδες αγρότισσες δεν φαίνεται να βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Παρήγορο όμως είναι το παρατηρούμενο τελευταία φαινόμενο της άνθισης γυναικείων αγροτικών συνεταιρισμών. Σήμερα λειτουργούν γύρω στους 170 σε όλη τη χώρα με αυξητική τάση. Έχουν έντονο τοπικό χαρακτήρα και συμβάλλουν καθοριστικά στην προαγωγή της τοπικής παράδοσης και πολιτιστικής κληρονομιάς αξιοποιώντας και αναδεικνύοντας κυρίως τα τοπικά προϊόντα. Έτσι, είτε συμβάλλουν, είτε αποτελούν το αποκλειστικό εισόδημα της αγροτικής οικογένειας, ενώ λειτουργούν και ως στοιχείο συγκράτησης του νεανικού κυρίως πληθυσμού στο τόπο του, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας για γυναίκες αλλά και άνδρες.
Όποια κοινωνική και επαγγελματική ομάδα και να εξετάσουμε, οι γυναίκες συνεχίζουν να υπολείπονται κατά πολύ των συναδέλφων τους ανδρών. Σήμερα, πολλά χρόνια μετά την άνθηση και κάμψη του φεμινιστικού κινήματος, η παρατηρούμενη μαζικότητα και η πρωτοφανής αντίδραση στα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας, προαναγγέλλουν μια αυξανόμενη αποφασιστικότητα για αλλαγή. Μόνο τυχαία δεν ήταν η ανάδειξη του κοινωνικού κινήματος #MeToo ως το «πρόσωπο» που άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή το 2017 από το αμερικανικό περιοδικό Time.
Στη σημερινή συγκυρία, η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας 2018 και η 62η Σύνοδος της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το Καθεστώς των Γυναικών που θα διεξαχθεί στις 12-23 Μαρτίου στη Νέα Υόρκη, η ώρα είναι ακριβώς τώρα για να μπουν στην παγκόσμια ατζέντα συζήτησης ξανά όλα τα ζητήματα. Η παρατηρούμενη μαζικότητα και δυναμισμός του κινήματος πρέπει να μεταμορφωθεί σε δράση για την αντιμετώπιση γενικότερα των διακρίσεων έναντι των γυναικών, σε θέματα όπως η ισότητα των αμοιβών και η πολιτική εκπροσώπηση. Ειδικά στη χώρα μας με πολύ χαμηλά ποσοστά πολιτικής εκπροσώπησης και με πλήθος εκλογικών αναμετρήσεων στο άμεσο μέλλον, πρέπει να ενδυναμωθούν οι γυναίκες στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Και επειδή μέχρι να χτιστούν οι δομές και εμπεδωθεί η νοοτροπία που θα εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες στις γυναίκες, η δημιουργία γυναικών προτύπων είναι καίριας σημασίας.
Έχουμε ευθύνη, και οι άνδρες και οι γυναίκες. Μόνο μέσα από κοινές συνέργειες θα καταφέρουμε την κατάργηση στερεοτύπων και διαχωρισμών ανάμεσα στους νέους άνδρες και γυναίκες για να οδηγηθούμε σε ένα μέλλον με περισσότερη γαλήνη για τις κόρες μας και τους γιους μας... Και κάποτε, επιτέλους, να γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ως ανάμνηση ενός δίκαιου αγώνα!
* Η κα. Έφη Μπάσδρα είναι καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή» και πρώην Γραμματέας Γυναικείων Θεμάτων της ΝΔ.
