Δυσκολεύει η επίτευξη του φετινού στόχου για ανάπτυξη 2,8% στην Ελλάδα, καθώς ανεξάρτητα από την εξέλιξη του κορονοϊού στην Ελλάδα η οικονομία θα επηρεαστεί από τις διεθνείς επιπτώσεις που μεγεθύνονται καθημερινά και δεν θα είναι αμελητέες, τονίζει στο liberal.gr ο επικεφαλής του Παρατηρητηρίου για την Κρίση του ΕΛΙΑΜΕΠ, Δημήτρης Κατσίκας.
Σταχυολογώντας τις βασικότερες επιπτώσεις σε τουρισμό, μετακινήσεις, αναβολή μεγάλων συνεδρίων και επαγγελματικών εκθέσεων, παραπέμπει σε εκτιμήσεις ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ μπορεί να μειωθεί ακόμη και πάνω από 1%, δηλαδή να χαθούν ακόμη και πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την Ελλάδα, της οποίας οι ζημιές θα ήταν μεγαλύτερες αν η οικονομία ήταν πιο διεθνοποιημένη. “Η χώρα προστατεύεται από μια διαρθρωτική αδυναμία της, την απουσία της από τις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής”, αναφέρει με νόημα.
Σχολιάζοντας το γεγονός ότι η εβδομάδα που πέρασε ήταν για τα διεθνή χρηματιστήρια η χειρότερη από την εποχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, το συνδέει ως ένα βαθμό με τις πολλές στρεβλώσεις της παγκόσμιας οικονομίας τις οποίες ξεσκεπάζει η εξάπλωση του ιού, ωστόσο εκτιμά ότι αν αυτή τεθεί υπό έλεγχο εντός του Μαρτίου, πιθανότατα θα δούμε ένα ισχυρό rebound των αγορών.
Ανεξάρτητα από τις αναμφίβολες αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, χαρακτηρίζει τον κορονοϊό ως ένα φαινόμενο που ανατρέπει την αίσθηση ασφάλειας την οποία στη Δύση θεωρούσαμε ως δεδομένη, προσθέτοντας ότι αποτελεί την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις παγκόσμιες προκλήσεις όπως οι επιδημίες, οι βιολογικές απειλές και η κλιματική αλλαγή.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Αν σας ζητούσα να κάνετε μια αποτίμηση από τον μέχρι τώρα οικονομικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία από τον κορονοϊό, τι θα λέγατε;
Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία από τον κορονοϊό είναι υπολογίσιμες και μεγεθύνονται κάθε ημέρα που περνάει, ιδιαίτερα εφόσον φαίνεται να αυξάνεται η γεωγραφική διασπορά του ιού εκτός της Κίνας και γενικότερα της Ασίας. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες, οι οποίοι είναι σε μεγάλο βαθμό πρόδρομοι δείκτες, καθώς οι επενδυτές προεξοφλούν τις μελλοντικές εξελίξεις, παρουσιάζουν μια πολύ αρνητική εικόνα.
Η εβδομάδα που πέρασε ήταν για τον δείκτη S&P στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης η χειρότερη από την εποχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης πριν από δέκα χρόνια. Χρειάσθηκαν μόλις πέντε συνεδριάσεις για να γίνουν «καπνός» σχεδόν 6 τρισ. δολάρια από την κεφαλαιοποίηση των διεθνών μετοχών, με τους βασικούς δείκτες σε Wall Street και Ευρώπη να εισέρχονται σε διόρθωση.
Ήδη το ΔΝΤ σηματοδότησε ότι επίκειται αναθεώρηση του ρυθμού μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας προς τα κάτω, η οποία σύμφωνα με μελέτες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μπορεί να υπερβεί το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ιδιαίτερο πλήγμα αναμένεται να δεχθεί ο τουρισμός, αλλά και οι μετακινήσεις γενικότερα καθώς αναβάλλονται μεγάλα συνέδρια και επαγγελματικές εκθέσεις, ενώ σημαντικές αναμένεται να είναι και οι επιπτώσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής και κατ’ επέκταση στο διεθνές εμπόριο, καθώς βιομηχανικές περιοχές και λιμάνια, κατά κύριο λόγο στην Ασία έως τώρα, παραμένουν αποκλεισμένα, ή υπολειτουργούν λόγω υγειονομικών περιορισμών.
- Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, ανάμεσα στις πιο εξαρτημένες διεθνώς από τον τουρισμό καθώς αυτός συμμετέχει με πάνω από 20% στο ΑΕΠ, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η σημαντική μείωση των αφίξεων από την Κίνα;
Οι επιπτώσεις για τον ελληνικό τουρισμό μπορεί να είναι δυνητικά σημαντικές, αν και αυτό φυσικά θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της κατάστασης. Η μείωση επισκεπτών από την Κίνα δεν είναι ίσως τόσο σημαντική, υπό την έννοια, ότι σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα δέχεται συγκριτικά λιγότερους επισκέπτες από τη χώρα αυτή. Επίσης υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι ενδεχομένως να περιορίσουν τις επιπτώσεις για την Ελλάδα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι αποτελεί κυρίως έναν καλοκαιρινό προορισμό. Εφόσον η κατάσταση τεθεί υπό έλεγχο το επόμενο διάστημα, αυτό θα σημάνει μάλλον περιορισμένες απώλειες.
Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι η εξάπλωση του ιού πλήττει όλους τους τουριστικούς προορισμούς και όχι μόνο την Ελλάδα -στον βαθμό μάλιστα που θα αποθαρρύνει τα ταξίδια στην Ασία όπου εντοπίζεται έως τώρα κυρίως το πρόβλημα, θα μπορούσε να ευνοήσει ευρωπαϊκούς τουριστικούς προορισμούς όπως η Ελλάδα. Κατά τα άλλα, η χώρα «προστατεύεται» και από μια διαρθρωτική αδυναμία της -την απουσία της από τις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής. Το αντίκτυπο όλων των παραπάνω παραγόντων φυσικά μένει να φανεί και εξαρτάται απόλυτα από την εξέλιξη των πραγμάτων. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια αναμφίβολα αρνητική εξέλιξη που θα επηρεάσει σε κάποιο βαθμό το ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας.
- Επειδή σαφή εικόνα για το πότε θα περιοριστεί πλήρως η επιδημία δεν φαίνεται ότι θα έχουμε πριν αυτή κάνει τον κύκλο της, θα λέγατε ότι τα χρηματιστήρια θα συνεχίσουν να είναι νευρικά για τουλάχιστον 1-2 ακόμη μήνες;
Αυτό δεν μπορούμε να το πούμε σε αυτή τη φάση καθώς εξαρτάται από την εξέλιξη της κατάστασης και κυρίως την γεωγραφική εξάπλωση του ιού. Τα πράγματα στην Κίνα φαίνονται να βελτιώνονται, αλλά ταυτόχρονα, έχουμε αύξηση των κρουσμάτων σε άλλες χώρες. Σημαντικές επίσης θα είναι και οι αντιδράσεις των αρχών, για παράδειγμα με δημοσιονομικές πολιτικές στήριξης πληγεισών περιοχών ή/και χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής για στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.
- Εκτιμάτε ότι μπορεί ο κορονοιός να λειτουργήσει ως η αφορμή που θα προκαλέσει το σκάσιμο της "φούσκας" που έχουν δημιουργήσει στα χρηματιστήρια και τις τιμές των ακινήτων οι πολιτικές των μηδενικών επιτοκίων και των "ποσοτικών χαλαρώσεων” ;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αναμφίβολα μια ανησυχία για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη διεθνή οικονομία η παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων και πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης από τις νομισματικές αρχές σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η μεγάλη ρευστότητα έχει δημιουργήσει τάσεις διαμόρφωσης αδικαιολόγητα υψηλών τιμών σε ορισμένα χρηματιστήρια και σε αγορές ακινήτων, προσομοιάζοντας σε κάποιον βαθμό την κατάσταση που προηγήθηκε της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Η αντίδραση των αγορών αυτή τη στιγμή αποτελεί μια διόρθωση των χρηματιστηριακών κυρίως δεικτών, η οποία ωστόσο καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την επιθυμία περιορισμού των ζημιών ενόψει των εξελίξεων των τελευταίων ημερών, καθώς αρχίζει να διαφαίνεται πιθανό ένα σενάριο παγκόσμιας πανδημίας. Όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη της κατάστασης, καθώς εάν εντός του Μαρτίου αυτή τεθεί υπό έλεγχο διεθνώς, ενδεχομένως να δούμε ένα ισχυρό rebound των αγορών.
Γενικότερα, το περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης και επιτοκίων των τελευταίων ετών οφείλεται σε διαρθρωτικούς παράγοντες, οι οποίοι δεν αναμένεται να εκλείψουν το επόμενο διάστημα. Συνεπώς διατηρώ τις αμφιβολίες μου για το κατά πόσο η διόρθωση αυτή θα έχει διάρκεια πέραν της περιόδου επίδρασης του ιού.
- Αν σας ζητούσα μια πρόβλεψη, πόσο θα στοιχίσει ο κορονοϊός, στο φετινό στόχο της χώρας για 2,8% ανάπτυξη, τι θα μου λέγατε;
Δεν μπορώ να κάνω μια τέτοια εκτίμηση αυτή τη στιγμή, καθώς στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή του φαινομένου και δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η επίτευξη του στόχου αυτού γίνεται σαφώς πιο δύσκολη, καθώς ανεξάρτητα από την εξέλιξη του ιού στην Ελλάδα, η οικονομία θα επηρεαστεί σε κάποιο βαθμό και από τις επιπτώσεις στη διεθνή οικονομία, οι οποίες όπως είπαμε και προηγουμένως δεν θα είναι αμελητέες.
Μια γενική παρατήρηση: Ανεξάρτητα από τις οικονομικές επιπτώσεις του ιού, το φαινόμενο αυτό προκαλεί φόβο καθώς ανατρέπει μια αίσθηση ασφάλειας που θεωρούσαμε έως τώρα δεδομένη, ιδιαίτερα στις χώρες της Δύσης. Η αβεβαιότητα αυτή, σε συνδυασμό με τη διατάραξη της καθημερινότητάς που προκαλούν τα μέτρα αντιμετώπισης του ιού, οδηγούν ορισμένους ανθρώπους στον πανικό.
Οι αντιδράσεις μεγεθύνονται λόγω και της παγκόσμιας διάστασης του φαινομένου και της διάχυσης πληροφοριών, όχι πάντα τεκμηριωμένων, μέσω του διαδικτύου. Υπό αυτή την έννοια, ο κορονοϊός αποτελεί μια διαφορετική έκφανση της παγκοσμιοποίησης από αυτές που είχαμε συνηθίσει έως τώρα και οι οποίες είχαν κατά κύριο λόγο θετικές επιδράσεις στη ζωή μας, μέσω για παράδειγμα διευρυμένων καταναλωτικών επιλογών, δυνατοτήτων επαγγελματικής ανέλιξης, σπουδών ή και απλώς επικοινωνίας και ταξιδιωτικών εμπειριών.
Ο κορονοϊός και γενικότερα οι βιολογικές απειλές, όπως και η κλιματική αλλαγή, αποτελούν παγκόσμιες προκλήσεις με τις οποίες θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε σε έναν διασυνδεδεμένο και αλληλεξαρτώμενο κόσμο. Η αποτελεσματική απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις προϋποθέτει έγκαιρη προετοιμασία των κυβερνήσεων, ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας, αλλά και αναθεώρηση της, ενίοτε αρνητικής, δικής μας νοοτροπίας.
