Του Γιώργου Μυλωνά
Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται από τον θάνατο του Τσαρούχη και το ομώνυμο Ιδρυμα στο Μαρούσι τού αφιερώνει έκθεση με τίτλο «Eρριμμένες σκιές». Στο σπίτι που διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη την ατμόσφαιρα μιας εποχής, βγήκαν τα έργα που δείχνουν τη σπουδή του ζωγράφου στο φως και τη σκιά, σε μια ενότητα αντιπροσωπευτική του τσαρουχικού ιδιώματος που ενδεχομένως απαντά στο διαβόητο ζήτημα της ελληνικότητας στην τέχνη. Ζητήσαμε από έναν άλλο σύγχρονο ζωγράφο, τον Κωνσταντίνο Παπαμιχαλόπουλο, να μεταφέρει τις δικές του εντυπώσεις από την έκθεση, συνοψίζοντας σε αδρές γραμμές το μάθημα του Τσαρούχη σήμερα.
«Ανάμεσα στα έργα, ξεχώρισα τη θρυλική ακουαρέλα της «Μεδούσης του Πειραιώς», αντίγραφο από το ομώνυμο ψηφιδωτό που φυλάσσεται σήμερα στον εσωτερικό κήπο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, αλλά χάρις στη «Μέδουσα» ο Τσαρούχης δεν παράτησε, όπως σκόπευε, τη ζωγραφική. Σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής του, το εν λόγω έργο και η σπουδή του σε αυτό τον βοήθησαν να αντιληφθεί πως τελικώς ο ρεαλισμός της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής, όπως και της ζωγραφικής εν γένει, ήταν (και παραμένει) «ρεαλισμός μόνο κατ? όνομα» καθώς έγραψε ο Ζαν Κλερ. Τούδε και στο εξής η ζωγραφική του Τσαρούχη ήταν μια μακρά προσπάθεια, κατά πώς ο ίδιος περιέγραψε, για την κατάκτηση ενός «αντινατουραλιστικού ρεαλισμού».
Η τέχνη για τον Τσαρούχη δεν ήταν προϊόν σπασμωδικών εξορμήσεων, αλλά μια μεθοδική διαδικασία βασισμένη σε σχέδια και ανθίβολα, με τη βοήθεια καννάβου και φωτογραφιών, προπαρασκευή χρωματικών κλιμάκων για κάθε έργο ξεχωριστά και αλλεπάλληλων σχεδίων και μελετών, ούτως ώστε τίποτε να μην αφεθεί στην τύχη όσον αφορά το τελικό αποτέλεσμα. Αυτή η εντατική προπαρασκευή παρεμπιπτόντως θυμίζει πολύ τον Degas, ο οποίος έλεγε χαρακτηριστικά πως, για την ολοκλήρωση του έργου, «ο ζωγράφος πρέπει να ζωγραφίζει στον τρίτο όροφο ενόσω το μοντέλο ποζάρει στο ισόγειο». Για αυτό και ο ίδιος έκανε δεκάδες σπουδές και εκατοντάδες σκίτσα και προσχέδια για κάθε ένα από τα έργα του: ακριβώς όπως και ο Τσαρούχης.
Στην έκθεση του Ιδρύματος Τσαρούχη παρουσιάζονται κυρίως πορτρέτα, όπως αυτά της Δέσποινας Πολίτη, ανιψιάς του ζωγράφου, ή διάφορες σπουδές για έργα σαν τις τέσσερις εποχές με τον Ντομινίκ, τον μαραγκό από τη Σαρτρ, του οποίου αγνοούνται παντελώς λοιπά στοιχεία. Η Δέσποινα Πολίτη πέθανε το 2019. Ολοι τους όμως θα μείνουν για πάντοτε αθάνατοι, μέσα από την εξαίσια ζωγραφική του Γιάννη Τσαρούχη στη διάθεση όλων όσοι επισκεφθούν το σπίτι και εργαστήριο που ο ζωγράφος σχεδίασε, έχτισε και προίκισε με τα ωραιότερά του έργα».
Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, Πλουτάρχου 28, Μαρούσι. Διάρκεια έως 16 Μαρτίου 2019, σε επιμέλεια της Νίκης Γρυπάρη.
