Του Δημήτρη Χριστοδουλάκη*
Τα τελευταία χρόνια, έχουμε καθιερώσει με την σύζυγο μου μία ξενόφερτη συνήθεια. Κατά την διάρκεια του πρωινού της τελευταίας ημέρας κάθε έτους, συντάσσουμε μία λίστα με δέκα στόχους για το νέο έτος, ενώ παράλληλα εξετάζουμε τη λίστα των δέκα στόχων της προηγούμενης χρονιάς. Εάν καταφέρουμε να διαγράψουμε ως εκπληρωμένους τουλάχιστον το 60% των περσινών στόχων, τότε θεωρούμε την χρονιά μας ως επιτυχημένη.
Η απόφαση για τη διεκπεραίωση ή μη του κάθε στόχου, δεν είναι απλή και συνήθως προηγείται διεξοδική συζήτηση. Πρόκειται για μία άσκηση απολογισμού της ζωής μας και ως τέτοια, δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη.
Για πρώτη φορά λοιπόν πέρσι, αποφασίσαμε να δώσουμε το δικαίωμα στην τετράχρονη τότε κόρη μας, να θέσει εκείνη τους τελευταίους δύο στόχους. Με το μυαλό της ηλικίας της και χωρίς να το πολυσκεφτεί, είπε: «Να κάνω πολλούς νέους φίλους» και «Να τρέχω, να χορεύω και να γελάω συχνά».
Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, έχω μπροστά μου την περσινή λίστα. Μία λίστα με στόχους οικονομικούς, οικογενειακούς, επαγγελματικούς, ιατρικούς και δεν συμμαζεύεται. Προσπαθώ να βγάλω την ετυμηγορία για τον κάθε ένα ξεχωριστά λίγο πριν ξυπνήσει η οικογένεια και καθίσουμε να φάμε το πρωινό μας όπου και θα επαναλάβουμε την ιεροτελεστία που ανέφερα παραπάνω.
Είμαι πολύ προβληματισμένος γιατί έχω συνειδητοποιήσει πως παρότι προσπάθησα πολύ τον περασμένο χρόνο, να είμαι συνεπής και αποτελεσματικός, σίγουρα δεν κατάφερα να εκπληρώσω κανέναν από τους στόχους που έθεσε η κόρη μου. Ο αριθμός των φίλων μου μάλλον συρρικνώθηκε και αν πω πως πέρσι γέλασα με την ψυχή μου, τότε θα πω ψέματα. Μία ολόκληρη χρονιά αγωνίζομαι να εκπληρώσω μία λίστα οκτώ στόχων οικονομοτεχνικής φύσης με σκοπό να εξασφαλίσω την οικογενειακή γαλήνη και ευτυχία και έχω ξεχάσει εντελώς το συναίσθημα. Στον αγώνα μου για να χαρίσω το χαμόγελο στα χείλη των δικών μου ανθρώπων, ξέχασα πως είναι να γελώ.
Απογοητευτικό συμπέρασμα αλλά τουλάχιστον ειλικρινές.
Στο μυαλό, άθελά μου, έρχεται μία ιστορία που συνηθίζω να λέω στην παρέα μου όταν θέλω να κάνω τον φιλόσοφο. Είναι μία ιστορία που ίσως για πρώτη φορά σήμερα, κατάφερα να αποκρυπτογραφήσω. Αφορά τον Φωκίωνα, έναν γενναίο Αθηναίο στρατηγό που έζησε την εποχή της ανόδου της Μακεδονικής δυναστείας και πολέμησε τα στρατεύματα του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου. Παρότι ηττήθηκε, ο Αλέξανδρος τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση. Όταν τελείωσαν λοιπόν οι μάχες, έστειλε έναν αγγελιοφόρο του για να τον βρει και να προσπαθήσει να τον πείσει να δεχτεί την τιμητική θέση του συμβούλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο αγγελιοφόρος επέστρεψε χωρίς τον Φωκίωνα και όταν ο Αλέξανδρος ζήτησε να μάθει τον λόγο, ο αγγελιοφόρος του εξήγησε πως η αναζήτησή του για το μεγάλο στρατηγό, τον οδήγησε σε ένα φτωχικό αγροτόσπιτο όπου συνάντησε έναν ρακένδυτο ταλαιπωρημένο γεροντάκο να προσπαθεί μόνος του να οργώσει ένα τραχύ χωράφι. Κατά τη γνώμη του αγγελιοφόρου, εάν οι Αθηναίοι απαξίωσαν τον Φωκίωνα, τότε δεν θα είχε και καμία αξία για τους Μακεδόνες. Ο Αλέξανδρος, αφού πρώτα επέπληξε τον αγγελιοφόρο του, τον έστειλε πίσω στον Φωκίωνα με εκατό τάλαντα. Μία τεράστια περιουσία για την εποχή. Όταν ο Φωκίωνας είδε το ποσό, αναρωτήθηκε γιατί ο Αλέξανδρος επέλεξε εκείνον ανάμεσα στους Αθηναίους πολίτες για να χαρίσει αυτή τη μεγάλη περιουσία. Ο αγγελιοφόρος του απάντησε πως μόνο εκείνον ο Αλέξανδρος θεωρεί καλόν και έντιμο και πως δεν του πρέπει να είναι φτωχός. Αφού λοιπόν ο Φωκίων αρνήθηκε τα χρήματα λέγοντας την περίφημη φράση «Ας με αφήσει λοιπόν και να φαίνομαι και να είμαι έντιμος», συμπλήρωσε λέγοντας πως δεν είναι φτωχός αλλά πλούσιος γιατί πλούσιος δεν είναι εκείνος που έχει πολλά αλλά εκείνος που δεν χρειάζεται περισσότερα από αυτά που έχει για να είναι ευτυχισμένος.
Αυτό το τελευταίο περί της ευτυχίας, παρότι το έχω επαναλάβει ωσάν τον παπαγάλο πολλές φορές, σήμερα για πρώτη φορά, άρχισα να συνειδητοποιώ τι ακριβώς σημαίνει. Μία αρχαία Θιβετιανή κατάρα, λέει «είθε να ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς». Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το 2018, θα είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά για τον ιστορικό του μέλλοντος. Εμείς θα είμαστε τα πειραματόζωα επάνω στα οποία θα οικοδομηθεί αυτό το ιστορικό ενδιαφέρον.
Αποφάσισα λοιπόν πως σε αυτούς τους καιρούς, για να τα καταφέρω να αντεπεξέλθω, θα πρέπει στη λίστα των στόχων της νέας χρονιάς να επαναλάβω τους δύο τελευταίους στόχους της κόρης μου και να κάνω ότι περνά από το χέρι μου για να τους εκπληρώσω. Η ευτυχία είχε πει ένας σοφός, είναι ένα κλάσμα που έχει στον αριθμητή του τις δυνατότητές μας και στον παρονομαστή, τις επιθυμίες μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οφείλουμε να αγωνιζόμαστε ώστε να αυξήσουμε τις δυνατότητές μας αλλά ποτέ δεν πρέπει και να παρασυρθούμε σε επιθυμίες που μας ξεπερνούν.
* Ο κ. Δημήτρης Χριστοδουλάκης είναι Μαθηματικός, MSc Information Systems.
