Του Βασίλη Φασούλα*
Όλοι όσοι έχουμε αποφοιτήσει από Νομικές Σχολές και έχομε ασκήσει ενεργό δικηγορία ή ακολουθήσαμε σταδιοδρομία δικαστικού ή εισαγγελικού λειτουργού, έχομε όντως τον δικό μας κώδικα επικοινωνίας.
Ας δούμε εν τάχει λοιπόν το θέμα «αντιδράσεις Τουλουπάκη» από πλευράς νομικής.
Κατά την ποινική μας δικονομία και τον αντίστοιχο κώδικα δεοντολογίας, οι δικαστικοί λειτουργοί οφείλουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, τα οποία δεν εξαντλούνται στην ακροαματική διαδικασία αλλά καθ' όλην τους την δημόσια ζωή έως και πτυχές της ιδιωτικής τους, να είναι, πράοι, αμερόληπτοι, ευπρεπείς, απαθείς και ψύχραιμοι, επαπειλούμενοι με βαρύτατες πειθαρχικές ποινές. Αυτήν την συμπεριφορά οφείλουν να έχουν και οι εισαγγελικοί λειτουργοί. Μάλιστα, είναι γνωστή η πειθαρχική έρευνα του τότε Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου κ. Τέντε κατά Εισαγγελέων Χανίων και Ζακύνθου για αναξιοπρεπή συμπεριφορά των τελευταίων, λόγω σφοδρών επικρίσεών τους διά αντίστοιχων διαδικτυακών τους αναρτήσεων κατά του ΣτΕ για την επικύρωση του πρώτου μνημονιακού νόμου (απόφαση της Ολομελείαςυπ'αριθμ. 668/2012).
Διεθνώς, ο ΟΗΕ ήδη από τo 2002 έχει προχωρήσει στην θέσπιση των αρχών δικαστικής συμπεριφοράς (Principles of Judicial Conduct), τις λεγόμενες Αρχές της Bangalore (THE BANGALORE PRINCIPLES), με παρεμφερές περιεχόμενο με τα προαναφερόμενα, τις οποίες η Ε.Ε. της έχει αποδεχθεί. Η ίδια η ΕΕ έχει προβεί σε νομολογία διά του ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) ήδη από την δεκαετία του 90.Λίαν προσφάτως μάλιστα, κατά την ετήσια σύνοδο της Διεθνούς Ενώσεως Δικαστών και συγκεκριμένα στην 1η επιτροπή-θεματική ομάδα εργασίας (study commissions), πραγματοποιηθείσα από 15 έως 19 Σεπτεμβρίου 2019 στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Νουρ Σουλτάν, ετέθησαν ερωτήματα σε δικαστικές ενώσεις παγκοσμίως σχετικώς με επιθετικά σχόλια σε μέσα κοινωνικής δικτυώσεως εναντίον των δικαστών (και των εισαγγελέων), όχι απλώς άρθρα έστω επιθετικά, ευθείες κακόβουλες επιθέσεις . Κατά σημαντική πλειοψηφία η γνώμη των δικαστικών ενώσεων υπήρξε αυτή της αποχής αντιδράσεων και από κάποιες ενώσεις αυτή της σχετικής θεσμικής τοποθετήσεως διά των αναλόγων οργάνων τους.
ΤοΕ ΔΔΑ από την άλλη, διαχρονικά στις υποθέσεις που έχουν ως αντικείμενο την κριτική κατά δικαστών και της δικαστικής εξουσίας ή λειτουργίας είναι εξαιρετικά προσεκτικό και έχει να επιδείξει μέχρι προσφάτως μάλλον αντιφατική νομολογία και μια σχεδόν συντηρητική νομολογιακή προσέγγιση στις κρίσεις του που συνέδεαν την κριτική σε δικαστές με την προστατευτική εμβέλεια του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, που κατοχυρώνει την ελευθερία της εκφράσεως .Από την άλλη το δημοσιογραφικό απόρρητο ως γνωστόν προστατεύεται ιδίως από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ, αλλά και από το άρθρο 14 του Συντάγματος καθώς και από το άρθρο 10 του Κώδικος Δεοντολογίας των Δημοσιογράφων.
Αφού υπάρχει μία νομική «προεργασία», ας δούμε το θέμα καθ΄ εαυτό.
Δεν είμαι ούτε αντίκλητος της κ. Εισαγγελέως ούτε της εφημερίδος και της δημοσιογράφου της και ούτε θα εμπλακώ εντός ενός άρθρου γνώμης σε νομική ανάλυση περί του αν το δημοσιογραφικό απόρρητο βάσει των άρθρων του Ποινικού Κώδικος και του Κώδικος Ποινικής Δικονομίας που επικαλείται η κυρία εισαγγελεύς, πρέπει να παρακαμφθεί και να αποκαλύψει η εφημερίδα και η δημοσιογράφος της τις πηγές. Πάντως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν δέχεται με μεγάλη ευκολία την άρση του δημοσιογραφικού απορρήτου σε περιπτώσεις μάλιστα που το δημόσιο συμφέρον της γνώσεως περί της ταυτότητος της δημοσιογραφικής πηγής δεν υπερέχει του συμφέροντος του δημοσιογράφου να τηρήσει το απόρρητο.
Μία τέτοια περίπτωση ήσαν οι έρευνες που διεξήχθησαν εντός των γραφείων των γαλλικών εφημερίδων L' 'Equipe και LePoint, αλλά και εντός των οικιών των δημοσιογράφων που είχαν κατηγορηθεί για παραβίαση της μυστικότητας των ερευνών της δικαιοσύνης. Οι Αρχές ήθελαν να ταυτοποιήσουν την πηγή των διαρροών, αλλά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι το κράτος δεν είχε σταθμίσει ορθώς τα αντικρουόμενα συμφέροντα και ότι εξέφευγε η έρευνα των αρχών της αναλογικότητος. Ίσως λοιπόν και να μην βρει το δίκιο της στις διαμαρτυρίες και προειδοποιήσεις της για ποινικές και αστικές κυρώσεις η κ. Εισαγγελεύς.
Περαιτέρω επί της ουσίας του εξωδίκου, τέτοιοι ισχυρισμοί και αιτιάσεις πρέπει να απασχολούν άλλους εκτός από τους καθ' ύλην αρμοδίους; Ιδίως μάλιστα όταν εκφράζονται από εισαγγελείς και όχι από έναν απλό πολίτη που απλά εμπιστεύεται τον εντολοδόχο των συμφερόντων του πληρεξούσιο δικηγόρο στον χειρισμό της υποθέσεως;
Σε κάθε περίπτωση όμως η εικόνα ενός εξωδίκου εισαγγελέως σε εφημερίδα με αίτημα την άμεση αποκάλυψη των πηγών της και συνάμα γλαφυρότατη περιγραφή κάποιων καταστάσεων στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, όπως αυτή τουλάχιστον τις ισχυρίζεται, με ταυτόχρονη ευθεία αναφορά σε άλλους δικαστικούς λειτουργούς κατά σχεδόν ειρωνική γραφή, αναρωτώμαι ως πολίτης, άντε με πέντε νομικές γνώσεις, ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί;
Ακόμη και αλήθεια να είναι όλα αυτά, η κ. Τουλουπάκη και η κάθε κ. Τουλουπάκη κάποια στιγμή εφόσον συνεχίσει να ασκεί το εισαγγελικό λειτούργημα, θα καθίσει στα έδρανα με υψομετρική απόσταση από τους ετέρους λειτουργούς της δικαιοσύνης δικηγόρους, τους διαδίκους, το ακροατήριο και θα προτείνει περί της ενοχής ή της αθωώσεως ενός ανθρώπου για τις πράξεις του. Και θα πρέπει εκείνη την ιερά στιγμή να είναι η έκφραση του Κράτους Δικαίου. «Λίγο πριν τον Θεό» όπως έλεγαν παλαιότεροι νομικοί. Πώς θα γίνει άραγε αυτό με ενέργειες που ίσως προσιδιάζουν σε χώρους άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων και όχι της Δικαιοσύνης;
Αλήθεια, δεν πρέπει ο θεσμός αυτός να περιφρουρείται από την ίδια και τους λοιπούς ασκούντες αυτόν; Καλές και οι διευκρινήσεις που έδωσε για τα του Αρείου Πάγου, αλλά καλλίτερα να μην χρήζει τίποτε διευκρινήσεως όταν δεν υπάρχει λόγος να γράφεται. Η υπερέκθεση ενός τμήματος του δικαστικού σώματος, ακόμη και μικρού, επιφέρει οδυνηρά αποτελέσματα στην εικόνα του συνόλου του δικαστικού σώματος και καταλήγει να ενισχύει ισοπεδωτικούς απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς ως προς αυτό. Με ό,τι συνεπάγεται προς την εύρυθμη λειτουργία της ίδιας της κοινωνίας.
Το τελευταίο που μας έλειπε στις εποχές μας δηλαδή…
*Ο Βασίλης Φασούλας είναι δικηγόρος, υπεύθυνος Οργανωτικού της Δημοκρατικής Ευθύνης.
