H πανδημία του covid-19, στάθηκε η αφορμή για την ψηφιακή επιτάχυνση σε όλον τον πλανήτη. Η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από το Κρεμλίνο, από το καλοκαίρι και μετά, οδήγησε στον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής. Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα προβλήματα στις πρώτες ύλες, θα οδηγήσει στην πλήρη υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας, από τη Δύση.
Κάθε κρίση στην ανθρώπινη ιστορία, δρα καταλυτικά και επιταχύνει τις τρέχουσες διεργασίες και εξελίξεις. Είναι κάτι που έχουμε βιώσει με το παραπάνω, τα τελευταία χρόνια. Και δεν είναι το κλασσικό αρχαιοελληνικό ρητό, «ουδέν κακόν αμιγές καλού», που δικαιώνεται κάθε φορά. Αλλά η ανάγκη του ανθρώπου να προσαρμόζεται στις συνθήκες και να ξεπερνάει τα εμπόδια που συναντά.
Έτσι στο νέο περιβάλλον που αναδύθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο άνθρωπος με όπλο την επιστήμη και την τεχνολογία, απάντησε με τα εμβόλια και την ψηφιακή μετάβαση. Μετέφερε μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του σε ψηφιακές πλατφόρμες, απελευθέρωσε ενέργεια και δυνάμεις μέσα από την εντατική χρήση των ψηφιακών εργαλείων και την ανάπτυξη νέων ψηφιακών δυνατοτήτων.
Με παρόμοιο τρόπο η Ευρώπη επανασχεδιάζει την ενεργειακή δομή της, μετά από τους Ρωσικούς εκβιασμούς που ξεκίνησαν μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2021. Η κοντόφθαλμη οικονομίστικη γερμανική πολιτική στο χώρο της ενέργειας ξεπεράστηκε. Ξεγυμνώθηκαν τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, καθώς και τα ποικιλόμορφα οικολογικά κινήματα, που ως μόνο σκοπό είχαν την πλήρη ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Έχοντας μετατρέψει τις χώρες τις Ευρώπης, σε ομήρους των διαθέσεων της Μόσχας.
Σήμερα, η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναδεικνύει ένα ακόμα πρόβλημα, με το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν είχε ασχοληθεί με την απαιτούμενη προσοχή. Το πρόβλημα είναι η πλήρης εξάρτηση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής παραγωγής από φυσικούς πόρους και βιομηχανικές πρώτες ύλες, που προμηθεύεται από τρίτες χώρες. Πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται άπαξ και ακολούθως καταλήγουν κατά 90% στα σκουπίδια.
Άλλωστε η επαναχρησιμοποίηση των αρχικών υλικών, μέσα από την ανάκτηση τους από τα σκουπίδια ή τα απόβλητα, όλα αυτά τα χρόνια, περισσότερο εστίαζε στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αποτροπή της καταστροφής της φύσης, παρά στην έννοια της κυκλικής οικονομίας. Έτσι σήμερα που οι κυβερνήσεις και οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνειδητοποιούν ότι η ευημερία τους, η ανάπτυξη τους και ουσιαστικά το μέλλον τους δεν μπορούν να εξαρτώνται από τις αποφάσεις όσων ελέγχουν τους φυσικούς πόρους, η Ε.Ε. ετοιμάζεται για τη μεγάλη αλλαγή.
Μέχρι τώρα η οικονομία εκινείτο πάνω στο μοντέλο της ανακύκλωσης. Σύμφωνα με αυτό, ένα χρησιμοποιημένο προϊόν αποσυντίθεται σε πρώτες ύλες που ανακτώνται προς επαναχρησιμοποίηση στην παραγωγή νέων προϊόντων. Στην κυκλική οικονομία όμως, το προϊόν σχεδιάζεται εξαρχής, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται ανακατασκευή και επαναχρησιμοποίηση του, ως καινούργιου. Μπαίνει, έτσι, ένα φρένο όχι μόνο στην την καταστροφή της βιόσφαιρας λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της συνεπαγόμενης κλιματικής αλλαγής, αλλά και στην αλόγιστη εξάντληση, των πλουτοπαραγωγικών φυσικών πόρων και βιομηχανικών πρώτων υλών.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα μόλις το 9% των φυσικών πρώτων υλών, επαναχρησιμοποιούνται. Το υπόλοιπο 91% είτε καταλήγουν στα σκουπίδια, είτε καίγονται, είτε καταστρέφονται. Η Ευρώπη, εξαρτάται πλήρως από μια σειρά από φυσικούς πόρους και βιομηχανικές πρώτες ύλες, η απουσία των οποίων κλειδώνει τη βιομηχανική παραγωγή, την οικονομία και υποβαθμίζει το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών.
Στο χθεσινό άρθρο στο liberal markets με τίτλο O πόλεμος των εμπορευμάτων χτυπάει την καρδιά της ευρωπαϊκής οικονομίας, https://www.liberal.gr/economy/o-polemos-ton-emporeumaton-chtupaei-tin-kardia-tis-europaikis-oikonomias/440182, είχαμε αναφερθεί στην κρισιμότητα του ρόλου μιας σειράς από πρώτες ύλες όπως είναι ο χάλυβας, το νικέλιο, το λίθιο, το κοβάλτιο και άλλα, και στους κινδύνους που απορρέουν από τη μη επαρκή διοχέτευση τους στη βιομηχανία.
Και το ερώτημα που τίθεται είναι το ακόλουθο. Αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση, πληρώνει για να τα εισάγει, γιατί δεν τα επαναχρησιμοποιεί στον υπέρτατο βαθμό; Για παράδειγμα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι περισσότερο από το 95% των βασικών πρώτων υλών θα μπορούσε να ανακτηθεί από στοιχεία μπαταριών που έχουν ήδη παραχθεί. Σύμφωνα με μελέτες, τα ανακυκλωμένα υλικά καλύπτουν μόλις το 12% της ζήτησης πρώτων υλών στην ΕΕ. Μένει ένα 88% το οποίο αναγκάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξαρτάται από ξένες πηγές τις οποίες τυχαίνει να διαχειρίζονται καθεστώτα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους φυσικούς πόρους σαν «εμπορικά όπλα».
Το μοντέλο «παραγωγή – προμήθεια – χρήση – απόρριψη», πάνω στο οποίο βασίστηκε μέχρι τώρα η οικονομία μας δεν είναι πλέον βιώσιμο. Η κυκλική οικονομία έρχεται σαν απάντηση για βιώσιμη ανάπτυξη λαμβάνοντας υπόψη και τον παράγοντα της οικονομικής εξάρτησης της ΕΕ από τρίτους. Αυτό όμως προϋποθέτει τη δημιουργία ενός νέου κύκλου. Που ξεκινάει από την εξόρυξη πρώτων υλών, συνεχίζει με τον σχεδιασμό των υλικών και των προϊόντων, την παραγωγή, τη διανομή και κατανάλωση και καταλήγει στην επαναχρησιμοποίηση, στη διαχείριση απόβλητου και στην ανακύκλωση.
Να λοιπόν που η επιστήμη, η τεχνολογία και η καινοτομία, που αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του δυτικού δημοκρατικού κόσμου, μπορούν να δώσουν απαντήσεις απέναντι στα ολιγαρχικά καθεστώτα, που εκβιάζουν τη Δύση λόγω του ελέγχου που ασκούν στην εξόρυξη των ορυκτών φυσικών πόρων.
