Της Έφης Μπάσδρα
Τον Φεβρουάριο του 1975, μία γυναίκα γίνεται αρχηγός του Συντηρητικού Κόμματος στη Βρετανία, και στη συνέχεια πρωθυπουργός. Παρέμεινε στην πρωθυπουργία 11 συναπτά έτη. Η κόρη του παντοπώλη, η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Βρετανίας. Χάραξε μία ολόκληρη εποχή και ανεξάρτητα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος με την πολιτική που άσκησε, υπήρξε από τις ισχυρότερες πολιτικές φιγούρες της Ευρώπης. Στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων ο κύκλος των γυναικών διευρύνεται συνεχώς, η επιρροή τους αυξάνει με γοργούς ρυθμούς και πολλές γυναίκες κατέλαβαν ισχυρότατες θέσεις.
Την ίδια χρονιά στη χώρα μας, το τότε νέο Σύνταγμα κατοχυρώνει με τρόπο πανηγυρικό και δεσμευτικό την ισότητα των φύλων. Από τότε η παρουσία των γυναικών σε επιτελικές θέσεις της διοίκησης, της επιστήμης, των επιχειρήσεων στη χώρα μας μεγαλώνει αργά αλλά σταθερά με το χρόνο. Η μετέπειτα προσθήκη-πρόβλεψη για την λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η περίφημη ποσόστωση έμελλε να ξεσηκώσει συζητήσεις και αντιδράσεις.
Που βρισκόμαστε σήμερα; Θα συμφωνήσουμε όλοι ότι υπάρχει υποαντιπροσώπευση των γυναικών όχι μόνο στα αιρετά όργανα αλλά γενικότερα στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα δεν υπήρξε ποτέ γυναίκα πρύτανης στους δύο περίπου αιώνες ιστορίας του αρχαιότερου πανεπιστημίου στη χώρα, του πανεπιστημίου Αθηνών. Τα μεγάλα κόμματα εξουσίας στην ακμή τους δεν είχαν ποτέ γυναίκα αρχηγό. Δεν υπήρξε αιρετή ελληνίδα πρωθυπουργός, ούτε και ελληνίδα Πρόεδρος Δημοκρατίας. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στα υπουργικά συμβούλια, τα συμβούλια θεσμικών και συνδικαλιστικών οργάνων και φορέων.
Αυτά δεν αποτελούν τυχαία γεγονότα. Σχετίζονται με ρόλους πρότυπα, μιας δομημένης και βαθιά ριζωμένης έμφυλης ανισότητας που αποτρέπει ταλαντούχες γυναίκες από το να ξεδιπλώσουν τις δυνατότητες και ικανότητές τους.
Η ποσόστωση υπήρξε ένα εργαλείο που σε πολλές χώρες, όπως στη Σκανδιναβία, βοήθησε πολύ και οδήγησε στη μαζική συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα εξουσίας. Στη χώρα μας ακόμη και σήμερα αμφισβητείται γιατί πρωτίστως καταστρατηγήθηκε. Γιατί στην ποσόστωση σημασία δεν έχει μόνο η ποσότητα, η συμπλήρωση δηλαδή του ορισμένου από το νόμο ποσοστού! Έχει κυρίως η ποιότητα. Και η ποσόστωση καταστρατηγήθηκε πολλές φορές από λάθος επιλογές φέρνοντας το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα, και αμφισβητώντας την απόδοση του μέτρου.
Οι ίσες ευκαιρίες είναι προαπαιτούμενο για κάθε κοινωνία που στόχο έχει την ευημερία και την πρόοδο των πολιτ?ν. Έχει καταδειχτεί περίτρανα και στο κλασσικό πλέον βιβλίο των Ατζέμογλου και Ρόμπινσον «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη». Οι ίσες ευκαιρίες για τις γυναίκες δεν συνοψίζονται απλά στην αύξηση του ποσοστού της ποσόστωσης. Υπάρχουν πολλά και σημαντικά που θα πρέπει να γίνουν παράλληλα ώστε η λογική της ποσόστωσης να αποδώσει. Η μισθολογική ανισότητα, το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης της εργαζόμενης μητέρας, τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας και τα φαινόμενα βίας κατά των γυναικών, είναι μερικά από αυτά. Η ενσωμάτωση της διάστασης φύλου στις κυρίαρχες εθνικές και πολιτικές μας προτεραιότητες συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη, την απασχόληση, την κοινωνική συνοχή, την ευημερία και την πρόοδο ολόκληρης της κοινωνίας.
Κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Γυναικών είναι ημέρα μνήμης και αφύπνισης για δίκαιες διεκδικήσεις και αγώνες και κυρίως για ίσες ευκαιρίες. Αυτές και διεκδικούμε. Η επόμενη κυβέρνηση μένει να το αποδείξει!
Είμαστε Γυναίκες. Αν το σκεφτούμε καλά, τελικά καμιά ποσόστωση ούτε μας προσθέτει ούτε μας αφαιρεί. Ξεκινώντας από κάθε αφετηρία και ταγμένες πάντα στους δικούς μας ρόλους, ως το άλλο μισό του ουρανού. Δυστυχώς ή ευτυχώς χωρίς αυτό θα παραμείνει λειψός... και ποιος από μας θέλει μισό τον ουρανό;
*Η Έφη Μπάσδρα είναι καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ και πρώην Γραμματέας Γυναικείων θεμάτων της ΝΔ
