Η κόλαση των ροµπότ και ο ΣΥΡΙΖΑ της ΝΔ... Πριν από δύο χρόνια ο τότε αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Τεχνολογίας Κώστας Φωτάκης και ο συνεργάτης του Αλέξανδρος Σελίµης κατέγραψαν τις απόψεις τους για την 4η Βιοµηχανική Επανάσταση. Πρόκειται για ένα µνηµειώδες κείµενο, αφού περιγράφει µε απόλυτη σαφήνεια την κυρίαρχη αντίληψη στην ελληνική κοινωνία για τη νέα εποχή. Μην κάνετε το λάθος να θεωρήσετε απλώς ότι αυτή ήταν η άποψη του ΣΥΡΙΖΑ για τις τεκτονικές αλλαγές στον κόσµο. Η απόλυτη αλήθεια είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ακόµη θέση επί του θέµατος. Πρόκειται όµως για µία άποψη που είναι διαδεδοµένη οριζόντια στην κοινωνία, ανεξάρτητα και πέρα από κοµµατικές ταυτότητες. Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι στην πραγµατικότητα κόµµα, αλλά ένας τρόπος σκέψης.
Οι δυο επιστήμονες, λοιπόν, ξεκινούν µε µία παραδοχή. ότι η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση είναι µία προσπάθεια του κεφαλαίου να βρει διεξόδους µε τη βοήθεια της τεχνολογίας. Η ακριβής διατύπωση έχει ως εξής: «Η 4ΒΕ αναδεικνύεται και προωθείται σε ένα περιβάλλον σχετικής στασιµότητας και κρίσης, υπηρετώντας την ανάγκη διεξόδου του κεφαλαίου από µια πολύ δύσκολη περίοδο, µε πρόσχηµα την ανάγκη συνεχούς βελτίωσης της παραγωγικότητας µε τη βοήθεια της τεχνολογίας».
Σε άλλο σημείο του κειµένου αναφέρεται ότι αποδυναµώνεται το διαδεδοµένο νεοφιλελεύθερο επιχείρηµα πως η ευηµερία των επιχειρήσεων σηµαίνει και ευηµερία της κοινωνίας. Αφού βρήκαν τον γνωστό υπαίτιο για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας, τον νεοφιλελευθερισµό, περνάνε στο στάδιο του φόβου, προειδοποιώντας ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις στα επαγγέλµατα που απαιτούν λιγότερη εξειδίκευση.
Κι επειδή ο µεσσιανισµός είναι ένα από τα αγαπηµένα αθλήµατα του λαϊκισµού, οι δύο αριστεροί συγγραφείς ανασύρουν σκηνές από την «Αποκάλυψη»: «η ανάπτυξη της τεχνητής νοηµοσύνης και της ροµποτικής µπορεί µακροπρόθεσµα να καταστήσει «παρωχηµένο» το ίδιο το ανθρώπινο είδος».
Κι αν δεν τρομάξατε αρκετά, πάρτε ακόµη µία δόση φόβου: «Θα έχουµε ανάγκη από δουλειά, µόνο που δεν θα υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας, καθώς όλη η κοινωνικά ωφέλιµη εργασία θα γίνεται από µηχανές. Θέσεις εργασίας θα είναι διαθέσιµες για λίγους τυχερούς που θα γράφουν το λογισµικό, για νοµικούς που θα το προστατεύουν από παραβίαση των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας, ή µέλη των σωµάτων ασφαλείας που θα επιτηρούν τον µεγάλο αριθµό των απελπισµένων που θα είναι πολύ φτωχοί για να το πληρώσουν».
Θέλετε µία εικόνα από το µέλλον, όσοι ακόµη δεν έχετε πειστεί ότι η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση είναι κι αυτή µια δουλειά του διαβόλου; «Οι πλούσιοι θα διαβιούν σε ισχυρά οχυρωµένους θύλακες, όπου τα ροµπότ θα κάνουν όλη τη δουλειά, και ο υπόλοιπος πληθυσµός θα ζει παγιδευµένος σε έναν ταχέως θερµαινόµενο πλανήτη».
Κυρίες και κύριοι, αυτή είναι η άποψη ενός πρώην υπουργού και του συνεργάτη του. Δύο ανθρώπων που έχουν σχέση µε την πανεπιστηµιακή κοινότητα, αφού διδάσκουν τα παιδιά µας. Σεβαστή η άποψη των ανθρώπων. Έχουµε όµως δικαίωµα να διαφωνήσουµε. Αλλά δεν είναι αυτό το θέµα µας. 'Οτι έχουµε διαφορετικές απόψεις. Αλλά το ποια άποψη είναι κυρίαρχη στην κοινωνία. Είναι αυτή που πρεσβεύουν οι δύο συγγραφείς του κειµένου ή η «άλλη» που αναφέρεται στην ανάγκη της Ελλάδας να προλάβει το τρένο της 4ης Βιοµηχανικής Επανάστασης; Ιδού το ερώτηµα! Η ίδια η κοινωνία, πάντως, δεν δείχνει να έχει ιδιαίτερες ανησυχίες επί του θέµατος. ∆εν φαίνεται να την απασχολεί. Γι’ αυτό και ο πολιτικός κόσµος δεν έχει και κάποιο τρέµουλο για να κάνει κάτι σχετικά. Αντίθετα, οι ενηµερωτικές εκποµπές της τηλεόρασης έχουν κατακλυστεί από δηλώσεις πολιτικών που συναγωνίζονται ποιος θα υποσχεθεί περισσότερα στους συνταξιούχους. Είναι σαφές ότι οι συνταξιούχοι έχουν µεγαλύτερο πολιτικό ενδιαφέρον απ’ όσους αγωνιούν για το µέλλον της χώρας.
Δεν θα θέλαμε να µπούµε σε µια συζήτηση για το αν οι ανησυχίες των ανθρώπων για την εποχή των ροµπότ είναι δικαιολογηµένες. Μπορούµε µόνο να επισηµάνουµε ότι ανάλογοι προβληµατισµοί είχαν παρουσιαστεί και όταν εµφανίστηκαν οι πρώτες µηχανές. Το ανθρώπινο είδος επιβίωσε. ∆ιαφορετικά, δεν θα ήµασταν εδώ για να συζητάµε αυτή τη στιγµή. Αυτό που πραγµατικά έχει ενδιαφέρον είναι αν ο ελληνικός λαός επιθυµεί πράγµατι την αλλαγή ή αν είναι ικανοποιηµένος πίσω από απόψεις σαν κι αυτές των δύο συγγραφέων. Το να φοβάται κανείς την πρόοδο είναι ως έναν βαθµό φυσιολογικό. Οπως και να πολεµά αυτά που δεν καταλαβαίνει. Αλλά δεν µπορεί να µην υπάρχει µία φωτεινή πρωτοπορία που θα βοηθήσει τους υπόλοιπους να ξεπεράσουν τους φόβους τους! Αυτό ακριβώς είναι το πρόβληµα. ∆εν περιµένει κανείς ότι θα περάσουν όλοι µαζί το ποτάµι. Αλλά ότι κάποιοι θα κάνουν την αρχή και ότι αυτοί θα γίνουν το παράδειγµα για τους υπόλοιπους.
Είμαστε σίγουροι ότι έχει φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ από την εξουσία; Αυτό είναι το ερώτηµα. Για να µην ξεχνάµε. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα απλό κόµµα. Είναι µία κοσµοθεωρία που επιβιώνει σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Και στη Νέα ∆ηµοκρατία…
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
*To άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο του Σαββατοκύριακου 25-26 Ιανουαρίου 2020
