Του Νίκου Λυσιγάκη*
Δεν αποτελεί καμία πρωτοτυπία το συμπέρασμα ότι η εσωτερική πολιτική μιας χώρας επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από τις εξελίξεις στο εξωτερικό περιβάλλον αλλά και αντίστροφα: Ότι η εξωτερική πολιτική μιας χώρας αντανακλά πολλές φορές την κατάσταση στο εσωτερικό της, όπως συμβαίνει με τον Ερντογάν αυτή την περίοδο. Και αν θεωρήσουμε πως τους εσωτερικούς συσχετισμούς, ο επικεφαλής μιας Κυβέρνησης, τους γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα, δεν ισχύει απαραίτητα το ίδιο και για όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό.
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι διαμορφωτές των αποφάσεων μιας χώρας ταυτίζουν το διεθνές περιβάλλον, με τη δική τους εκτίμηση για αυτό. Ουσιαστικά, αυθυποβάλλονται σε μια πραγματικότητα που στην πραγματικότητα είναι μόνο η δική τους ανάγνωση των εξελίξεων, η οποία προφανώς επηρεάζεται από τις προσωπικές τους αντιλήψεις, αξίες και γνώσεις. Κάπως έτσι ο Α.Τσίπρας πίστεψε ότι θα αλλάξει την Ευρώπη, στάθηκε πλάι στους Podemos, ονειρεύονταν συμμαχίες του Νότου με Ολάντ, Ρέντσι κλπ και ανέμενε λύσεις από έναν απερχόμενο Αμερικανό Πρόεδρο. Όλοι τους πια ξεπερασμένοι από τις εξελίξεις, οδεύουν προς την έξοδο από την πολιτική, αφήνοντας τον Πρωθυπουργό εγκλωβισμένο στο μεγάλο Χρέος, τα εξοντωτικά πλεονάσματα και τον Ερντογάν να απειλή ότι θα πνίξει τη χώρα με μετανάστες.
Για την Επιστήμη, η συμπεριφορά αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη. Ο Γνωστικός Συμπεριφορισμός περιγράφει δύο «περιβάλλοντα» κατά τη λήψη μιας σημαντικής απόφασης. Το Ψυχολογικό Περιβάλλον, δηλαδή αυτό που φτιάχνει στο μυαλό του ο λήπτης μιας απόφασης και το Λειτουργικό, δηλαδή το περιβάλλον όπως πραγματικά είναι. Η αδυναμία να αντιληφθεί κανείς την πραγματική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί αλλά κυρίως τη δική του θέση μέσα στο διεθνές περιβάλλον, μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις με καταστροφικά αποτελέσματα, ανάλογα με εκείνα της «περήφανης» διαπραγμάτευσης Βαρουφάκη - Τσίπρα, που το α'' εξάμηνο του 2015, χρέωσαν τη χώρα 100 δισ.
Κι αν στην Οικονομία οι συνέπειες της φτωχοποίησης μπορούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να απορροφηθούν από τους πολίτες, δεν ισχύει το ίδιο για τις διεθνείς σχέσεις. Εκεί, οι καταστροφές δεν είναι ούτε εύκολα αποδεκτές, αλλά ούτε και εύκολα αναστρέψιμες. Και το χειρότερο; Η κοινή γνώμη δε μπορεί να αντιδράσει άμεσα για να αντιστρέψει τις εξελίξεις. Είτε επειδή δεν έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί το βάθος των εξελίξεων, είτε επειδή βρίσκεται εγκλωβισμένη σε μια ελληνοκεντρική ανάγνωση των πραγμάτων.
Η εξωτερική πολιτική παραμένει διεθνώς ένα από τα λιγότερο ενδιαφέροντα πεδία για τους πολίτες. Ελάχιστοι ψηφίζουν με βάση αυτή. Όμως σε μια οικονομικά αδύναμη χώρα, που οι λαμβάνοντες αποφάσεις δε θεωρούνται φανατικοί του άξονα της Δύσης με ό,τι σημαίνει αυτό, οφείλουμε να δούμε να αντιστρέψουμε τη συμπεριφορά. Όχι μόνο επειδή η διπλωματία μπορεί να προσφέρει και λύσεις οικονομικής ανάπτυξης, αλλά επειδή συνολικά ο κόσμος βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση, με εμφανές έλλειμμα ηγεσίας και σταθερών σημείων.
Σ' αυτό το πλαίσιο, με τη χώρα αδύναμη να ακολουθήσει την κούρσα εξοπλισμών στο Αιγαίο και την ισορροπία ισχύος να αλλάζει, στην εξωτερική πολιτική επιμένουμε να πυροβολούμε τα πόδια μας. Ξεχνώντας ίσως, πως ιστορικά οι οικονομικές κρίσεις, εγκυμονούν μεγάλες καταστροφές. Κυπριακό, Προσφυγικό και βαλκανικός αλυτρωτισμός βρίσκονται σε έξαρση, σε μια περίοδο που το διεθνές αποτύπωμα της Ελλάδας είναι ισχνό. Η πολιτική αλλαγή όμως που χρειαζόμαστε, δεν απαιτεί μόνο μια νέα δημοσιονομική προσέγγιση, αλλά και επαναβεβαίωση με κάθε τρόπο της διεθνούς θέσης της χώρας μας στη Δύση και όσα αυτή πρεσβεύει. Αρκεί να αντιληφθούμε έγκαιρα, και το πραγματικό περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε.
* Ο Νίκος Λυσιγάκης είναι μέλος της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ και υπ. Διδάκτορας Διεθνούς Πολιτικής Επικοινωνίας.
