Του Γιάννη Σ. Καλαντζάκη*
Διαβάσαμε πρόσφατα σε ένα άρθρο: «Η ηθική θέτει όρια και χαρακτηρισμούς: καλό και κακό. Το πρώτο της χαρακτηριστικό είναι η όσο το δυνατό καθολικότητα. Ένα άλλο κυρίαρχο χαρακτηριστικό της είναι η τιμωρία! Στη χρήση της ηθικής στην πολιτική και κοινωνική ιστορία μπορούμε να διακρίνουμε τους φιλελεύθερους και τους συντηρητικούς. Η θεμελιώδης τους διαφορά είναι αυτή: ακόμα κι αν όλοι οι άνθρωποι συμφωνήσουν ότι ένα αποτέλεσμα είναι επιθυμητό, μπορεί να διαφωνήσουν αν αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν ένα θέμα προτίμησης και σύνεσης, ή σαν ένα θέμα αμαρτίας και αρετής.” Είναι εύκολο να συγχέει κανείς την ηθική per se με την αγνότητα προθέσεων, την εξουσία και τη συμμόρφωση. Τείνει να μεταμορφώνει πρακτικά προβλήματα σε ηθικές σταυροφορίες και να βλέπει λύσεις σε τιμωρητικές επιθέσεις. Επιβάλλει ταμπού τα οποία εμποδίζουν τη συζήτηση ιδεών. Τέλος έχει τη “δυσάρεστη συνήθεια” να τοποθετεί αυτούς που την ορίζουν στο μέρος των αγγέλων…
Οι φασιστερή κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ κραδαίνει τη σταυροφορία της “ηθικοποίησης της υγείας” για να εξισορροπήσει τη διοικητική τους ανικανότητα, την “αριστερόστροφη” ιδεοληπτική τους προσέγγιση και τη “φασιστικού” τύπου κρατικίστικη συγκέντρωση εξουσιών στην κεντρική εξουσία. Αν και η συζήτηση σε άλλες χώρες σε κρίση, όπως η Ιρλανδία, είχε το τίτλο “Future Health” (η υγεία του μέλλοντος) και καταπιάστηκε να ασχοληθεί με λύσεις με κοινωνικό πρόσημο, εδώ ο σχεδιασμός πολιτικών υγείας εξυπηρετεί μόνο την κυβερνητική προπαγάνδα κι όχι τις ανάγκες των πολιτών. Πρέπει να αποτελεί παγκόσμια λαϊκιστική καινοτομία η εγκαινίαση του ίδιου κέντρου υγείας 4 φορές συνολικά και 2 φορές από τον ίδιο πρωθυπουργό! Αυτό που μπορούν να προσφέρουν οι σταυροφόροι της “ηθικοποίησης της υγείας” είναι κομματικές φιέστες για το φακελάκι και μια εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για πιθανά σκάνδαλα άλλων.
Παγκόσμια, η μελέτη της εξέλιξης των πολιτικών για την υγεία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
1. Την εξασφάλιση καθολικής υγειονομικής περίθαλψης ή καθολικής ασφαλιστικής κάλυψης υγείας, δηλαδή την ύπαρξη πολιτικών για τη διασφάλιση καθολικής ασφάλισης των πολιτών ή εναλλακτικά καθολικής πρόσβασης σε υπηρεσίες και προϊόντα υγείας.
2. Την ισότιμη πρόσβαση στις νέες θεραπείες, δηλαδή τη διασφάλιση ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε νέες εγκεκριμένες θεραπευτικές και διαγνωστικές πράξεις και προϊόντα.
3. Τη μελέτη των κοινωνικών διαμορφωτών (social determinants) της υγείας μέσα από το δημόσιο σύστημα υγείας, δηλαδή τον προσδιορισμό της σημασίας κοινωνικών αναγκών στη διατήρηση της υγείας, όπως η αστάθεια στέγασης, η αδυναμία μετακινήσεων, η ανασφάλεια διατροφής, η αδυναμία πρόσβασης στη μόρφωση, η ελλιπής διαχείριση αναγκών κοινής ωφέλειας, η διαπροσωπική βία, η ύπαρξη υποστήριξης από οικογένεια ή/και φίλους, η δυνατότητα απασχόλισης και η αστάθεια εισοδημάτων.
4. Τον εκδημοκρατισμό των προσωπικών δεδομένων για την υγεία και την αξιοποίηση τους από τον πολίτη, δηλαδή τη δυνατότητα πρόσβασης στον πολίτη σε συστεμικό ηλεκτρονικό φάκελο υγείας και τη δυνατότητα προσθήκης δεδομένων υγείας που έχουν δημιουργηθεί απ' αυτόν.
5. Τη διασυνδεόμενη απαρτιωμένη υγειονομική περίθαλψη (connected integrated healthcare), δηλαδή τη διαχείριση και παροχή υπηρεσιών υγείας έτσι ώστε οι ασθενείς να λαμβάνουν ένα συνεχές προληπτικών και θεραπευτικών υπηρεσιών, σύμφωνα με τις διαχρονικές ανάγκες τους και σε διάφορα επίπεδα του συστήματος υγείας.
Αν κάποιος λοιπόν χρησιμοποιεί τον όρο: “ηθικοποίηση της υγείας” πρέπει να έχει ατζέντα, όπως τα παραπάνω 5 θέματα, αντί φαρέτρα μίσους. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης: “Οι κοινωνικές ανισότητες καταπολεμούνται με την καλή λειτουργία των θεσμών, την ακομμάτιστη διοίκηση & την ανεμπόδιστη απονομή Δικαιοσύνης.” Η ελληνική κοινωνία έχει τόσα προβλήματα που δε χρειάζεται παραμύθια με κακούς δράκους. Δε χρειάζεται “ηθικοποίηση”, αλλά μικρές καθημερινές πρακτικές λύσεις βασισμένες σε καλά σχεδιασμένες βιώσιμες πολιτικές. Χρειάζεται τη συμμετοχή όλων και των πολιτών και των πολιτικών. (Ανοίγουμε εδώ τη συζήτηση προσεγγίζοντας τα παραπάνω 5 θέματα με γνώμονα τις ανάγκες των ελλήνων πολιτών.)
*Ο κ. Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας, μέλος της ΜΕΣΥΑ (κεντρικής επιτροπής) στο ΠΟΤΑΜΙ.
