Του Λάμπρου Τζούμη*
Με αφορμή τη δολοφονία του Έλληνα ομογενούς Κων. Κατσίφα και τη στάση που τηρήθηκε στη συνέχεια από την αλβανική κυβέρνηση διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης από ελληνικής πλευράς που αφορούσαν ακόμα και χρήση στρατιωτικής βίας.
Το 1990 ο Αμερικανός καθηγητής Joseph Nye εισήγαγε μια διάκριση στην έννοια της ισχύος. Χρησιμοποίησε τον όρο «ήπια ισχύς» (soft power) σε αντιδιαστολή προς τη «σκληρή ισχύ» (hard power) η οποία βασίζεται στη χρησιμοποίηση του πειθαναγκασμού με χρήση στρατιωτικής βίας.
Η εξωτερική πολιτική σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων συντελεστών αποτελεί βασικό πυλώνα ήπιας ισχύος μιας χώρας. Είναι σκόπιμο λοιπόν να επισημάνουμε τα παρακάτω αναφορικά με την ελληνική εξωτερική πολιτική στις ελληνοαλβανικές θέσεις:
Τον Απρίλιο του 2009 η Αλβανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, χωρίς να ασκηθεί βέτο από την Ελλάδα.
Το Νοέμβριο του 2010 η Αλβανία εντάχθηκε στο καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τα κράτη μέλη της Ε.Ε., χωρίς να υπάρξει αντίρρηση από την πλευρά της Ελλάδας.
Τον Ιούνιο του 2014 η Ελλάδα συμφώνησε στην απόδοση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας για ένταξη στην Ε.Ε.
Από το 2001 έως το 2015 διατέθηκε από τη χώρα μας προς την Αλβανία ως δωρεάν επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια το ποσό των 340 εκ. ευρώ μέσω διαφόρων προγραμμάτων.
Τον Μάιο του 2018 υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας σε μια ετεροβαρή συμφωνία παροχής βοήθειας από την πλευρά μας για την ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε.
Στην Ελλάδα διαβιούν και εργάζονται περίπου 800.000 Αλβανοί υπήκοοι και σε μεγάλο αριθμό εξ΄ αυτών έχει χορηγηθεί ελληνική υπηκοότητα.
Στις ετήσιες εκθέσεις προόδου της Ε.Ε. για την Αλβανία γίνεται αναφορά στον εξαίρετο περιφερειακό ρόλο και τις σχέσεις καλής γειτονίας που διατηρεί η Αλβανία στην περιοχή και δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε σημαντικά διμερή ζητήματα όπως:
Στην ακύρωση της συμφωνίας του 2009 για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, η οποία οφείλεται σε υπαναχώρηση της Αλβανίας μετά από παρέμβαση του τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης και σημερινού πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Σε δηλώσεις του, ο Σαλί Μπερίσα δήλωσε ότι «η συμφωνία για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας με την Ελλάδα απέτυχε μετά από παρέμβαση τρίτου παράγοντα», φωτογραφίζοντας την Τουρκία.
Στις υποχρεώσεις της αλβανικής πλευράς έναντι της ελληνικής εθνικής μειονότητας οι οποίες αγνοούνται συστηματικά και καταστρατηγούνται τα δικαιώματα της, όπως αναγκαστικές συνενώσεις δήμων με τις οποίες επιχειρείται η πληθυσμιακή αλλοίωση, απαλλοτριώσεις και κατεδαφίσεις ελληνικών κατοικιών, διώξεις και δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας, κ.λπ.
Σε όλα τα προαναφερόμενα να επισημανθεί ότι από αλβανικής πλευράς κυβερνητικοί αξιωματούχοι (πρωθυπουργός, υπουργός εξωτερικών, κ.λπ) με δηλώσεις τους αναφέρουν ότι ανάμεσα στα θέματα που συζητούνται με την Ελλάδα περιλαμβάνεται και το «τσάμικο» ζήτημα. Όπως είναι γνωστό το ελληνικό υπουργείο δεν αποδέχεται την ύπαρξη του ζητήματος αυτού, αλλά διαψεύδεται από τις δηλώσεις των Αλβανών κυβερνητικών αξιωματούχων.
Κατόπιν όσων προαναφέρθηκαν καταδεικνύεται ότι η ελληνική πλευρά διέθετε και διαθέτει τη δυνατότητα άσκησης πίεσης μέσω της εξωτερικής πολιτικής σε μια σειρά θεμάτων που σχετίζονται με τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, αλλά λόγω αναποτελεσματικότητας και έλλειψη εθνικής στρατηγικής δεν κατέστη δυνατόν να επιτύχει τους στόχους και τους επιδιώξεις της. Η άποψη για επίλυση των ελληνοαλβανικών διαφορών μέσω χρήσης στρατιωτικής βίας με τις σημερινές συνθήκες στο διεθνές περιβάλλον θα μπορούσε να θεωρηθεί ανεδαφική.
*Ο Λάμπρος Τζούμης είναι Αντιστράτηγος ε.α.
