Η μεγάλη εικόνα είναι ότι η χώρα πολύ δύσκολα θα καταφέρει να συνεχίσει να προσποιείται για πάντα ότι βρίσκεται στον ισχυρό πυρήνα της Ευρώπης. Από το καλοκαίρι του 2018 θα έχουμε νέα μνημόνια χωρίς νέα δάνεια. Οι δανειστές, όμως, θα πάρουν τα λεφτά τους. Η χώρα έχει έτσι ή αλλιώς υποθηκεύσει τα υπάρχοντά της για τα επόμενα 99 χρόνια. Υπάρχει λύση;
Το να υποστηρίζει κανείς ότι στις ημέρες των υπερήφανων διαπραγματευτών του 2015 θα υπάρξει ανάπτυξη και ευημερία είναι ένα δύσκολο project, ακόμη πιο δύσκολο κι από το να προσπαθούσε να πουλήσει πάγο στους Εσκιμώους. Το καλύτερο σενάριο θέλει την χώρα να σέρνεται επί μακρόν, κάτι που έχει ήδη ονομαστεί από τον Βαγγέλη Βενιζέλο «στασιμοχρεοκοπία». Το πιο πιθανό σενάριο, πάντως, είναι να εκλιπαρούμε μετά το 2020 για μία νέα λύση, επειδή θα φτάσει στις επόμενες χρονιές ο λογαριασμός για τα δάνεια. Σε αντίθεση με ότι πιστεύει πολύς κόσμος, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη αρχίσει να πληρώνει τα μεγάλα ποσά!
Υπάρχει καλό σενάριο; Να αφήσουμε πραγματικά πίσω μας την κρίση και να γίνουμε μία... φυσιολογική ευρωπαϊκή χώρα; Πριν από έναν χρόνο είχαμε πει πως ναι! Ότι θα μπορούσε να συμβεί, εφόσον, όμως, σημειωνόταν μια γρήγορη πολιτική αλλαγή και άλλαζε το κλίμα στις αγορές. Επειδή το κλειδί των εξελίξεων είναι οι επενδύσεις κι επειδή ακόμη ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα μπορούσε να αποκαταστήσει το κλίμα εμπιστοσύνης με τους ξένους επενδυτές.
Αυτά χτες! Σήμερα τα πράγματα είναι ελαφρώς διαφοροποιημένα. Κι όσο περνάει ο καιρός θα γίνονται όλο και πιο δύσκολα κι όσο πλησιάζουμε στις λεγόμενες δύσκολες χρονιές. Με άλλα λόγια, δόθηκε από τους δανειστές ένα παράθυρο ευκαιρίας για να μπορέσουμε να διορθώσουμε πολλά από τα προβλήματά μας και να ανοίξουμε έτσι τις πόρτες μας στους επενδυτές. Το παράθυρο αυτό τελειώνει σύντομα! Την ώρα που το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να βρίσκει πολλαπλάσια ποσά για να καλύπτει τις απαιτήσεις των δανειστών. Και από που θα τα βρει; Το μόνο που δεν θέλουμε να ακούσουμε είναι από το... κυνήγι της φοροδιαφυγής! Κι σε ότι αφορά τους φορολογούμενους, το γαϊδούρι έχει ήδη φορτωθεί και τρέξει τόσο πολύ που κινδυνεύει να σκάσει.
Κατά συνέπεια, το έργο μιας νέας μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης δυσκολεύει και μάλιστα σημαντικά. Ποιος θα έρθει να βάλει χρήματα σε μία χώρα που δεν γνωρίζει αν αύριο θα είναι ή όχι σε θέση να τακτοποιήσει τις υποθέσεις της με τους δανειστές; Χωρίς μία ουσιαστική τακτοποίηση του χρέους, δεν μπορεί αυτό να συμβεί. Και γιατί μπορούσε πέρυσι; Υπήρχε ένα παράθυρο ευκαιρίας, αν μια νέα κυβέρνηση κατάφερνε να πείσει τους επενδυτές ότι είχε χρόνο για να αλλάξει τα νούμερα και να υποχρεώσει έτσι τους επενδυτές να καθίσουν στο τραπέζι με πιο «ανοικτό μυαλό». Κανείς δεν θέλει να χαλάσει ένα πραγματικό success story. Αυτός άλλωστε είναι και ο μόνος τρόπος για να πάρει πίσω τα λεφτά που έχει δανείσει!
Θα μπορέσει ο Κυριάκος να καλύψει τον χαμένο χρόνο, αν έρθει σύντομα στην εξουσία; Η απάντηση κρύβεται πίσω από έναν κύκλο συζητήσεων με τους δανειστές για το θέμα του χρέους. Να πειστούν, δηλαδή, ότι η νέα κυβέρνηση θα κάνει άλματα στο θέμα των μεταρρυθμίσεων. Με άλλα λόγια, ο Κυριάκος θα πρέπει να δοκιμάσει πιο ρηξικέλευθες λύσεις, καθώς θα έχει περιορισμένο χρόνο. Θα πρέπει να πάρει μεγαλύτερο ρίσκο για να καταφέρει κάτι που θα ήταν πιο εύκολο πριν από ένα ή τρία χρόνια.
Η υπόθεση του χρέους αποκτά έτσι μεγαλύτερη αξία χρόνο με τον χρόνο κι όσο φτάνουμε στις κρίσιμες ημερομηνίες με τις μεγάλες αποπληρωμές. Αν το κλειδί μέχρι χτες ήταν η ανάπτυξη, η αύξηση, δηλαδή, της πίτας, σήμερα είναι συμπληρωματικά και η μείωση του χρέους. Εκτός κι αν αύριο το πρωί έρθουν στα ξαφνικά επενδύσεις ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ και την άλλη χρονιά άλλα τόσα. Αλλά νομίζουμε ότι τέτοια θαύματα δεν γίνονται ούτε καν στις ταινίες της Disney!
Το κακό είναι ότι στο σημείο που βρισκόμαστε δεν είναι αρκετή μία δήλωση συμπάθειας. Ότι είμαστε καλοί άνθρωποι κι ότι αν συνεχίσουμε να είμαστε κάποια στιγμή μπορούν κι αυτοί κάτι να κάνουν και για μας. Χρειαζόμαστε γενναίες λύσεις. Σε αυτή την περίπτωση, μία μεταρρυθμιστική κυβέρνηση μπορεί να κάνει πολλά πράγματα.
Θανάσης Μαυρίδης
