Σε μία εποχή έντονου εθνικισμού, η γεωπολιτική διάσταση της ανάπτυξης και διανομής των εμβολίων αποδεικνύεται εξίσου σύνθετη με την ιατρική, αφού οι μεγαλύτερες δυνάμεις του πλανήτη όχι μόνο δεν συνεργάστηκαν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις προσπάθησαν να υποσκάψουν το έργο των επιστημόνων και να αλληλοϋπονομευτούν.
Όσο περίεργο κι αν δείχνει λοιπόν, η γεωπολιτική επηρέασε άμεσα η έμμεσα την απάντηση στη χειρότερη υγειονομική κρίση που έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος τον τελευταίο αιώνα.
Για παράδειγμα, παρότι το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech αποτελεί σύμπραξη μιας αμερικανικής φαρμακευτικής και μιας γερμανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας, ο Ντόναλντ Τραμπ έσπευσε να αποδώσει την επιτυχία του στην «Επιχείρηση Ταχύτητα του Φωτός» του Λευκό Οίκου, ισχυρισμός που απεδείχθη αναληθής. Στην πραγματικότητα όμως, μόνο η BioNTech έλαβε χρηματοδότηση από την γερμανική κυβέρνηση. Αντίθετα, η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna η οποία ανέπτυξε το δικό της εμβόλιο σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID), μέρος των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH) και της Βιοϊατρικής Προηγμένη Αρχή Έρευνας και Ανάπτυξης (BARDA) έχει τονίσει από την αρχή ότι προτεραιότητα θα δοθεί στους Αμερικανούς πολίτες.
Η πιο χαρακτηριστική ίσως απόδειξη των συγκρουόμενων συμφερόντων και αναδυόμενων εθνικισμών, είναι η κινεζική CanSino Biologics η οποία είχε συνεργασία με τον μεγαλύτερο ερευνητικό οργανισμό του Καναδά, έχοντας μάλιστα δημοσιεύσει αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών νωρίτερα από την αμερικανική Moderna. Η CanSino σχεδίαζε να διεξαγάγει τις κρίσιμες δοκιμές της τρίτης φάσης στον Καναδά, αλλά τα φιαλίδια που έπρεπε να αποσταλούν παρέμεναν εγκλωβισμένα στα κινεζικά τελωνεία τρεις μήνες μετά την έγκριση της διεξαγωγής των δοκιμών με την ουσιαστική αιτία να οφείλεται στην σύλληψη της Μένγκ Ουανγκζου κόρης του ιδρυτή της Huawei στο Βανκούβερ το 2018.
Με φόντο τα παραπάνω, Κίνα και Ρωσία φαίνεται πως κινούνται στο δικό τους «αστερισμό» καθώς διαφαίνεται ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν το εμβόλιο για να ενισχύσουν τη δύναμή τους, να ασκήσουν πιέσεις, να κάνουν εκβιασμούς ή να αποσπάσουν ανταλλάγματα.
Η Κίνα και η Ρωσία είναι οι μόνες χώρες που χορηγούν εμβόλια, σε αρκετές περιπτώσεις, εκτός των διεθνώς αποδεκτών πρωτοκόλλων των κλινικών δοκιμών φάσης III. Η Κίνα εκμεταλλεύτηκε από την αρχή την πανδημία για να προβληθεί ως υπεύθυνος παγκόσμιος ηγέτης, παρέχοντας σε μια σειρά χωρών εξοπλισμό ατομικής προστασίας (PPE) και αναπνευστήρες.
Σύμφωνα με το περιοδικό Diplomat, η Κίνα έχει ήδη κλείσει συμφωνίες με πολλές χώρες της Ασίας μεταξύ των οποίων το Λάος, η Καμπότζη, η Μαλαισία και η Ινδονησία και φυσικά το Πακιστάν, το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της διπλωματίας του «εμβολίου» του Πεκίνου.
Μια από τις μεγαλύτερες δοκιμές ενός εκ των κινεζικών εμβολίων με τουλάχιστον 50,000 εθελοντές έγινε στο Πακιστάν μια χώρα που εξαρτάται οικονομικά από την Κίνα, έχοντας συμφωνίες 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο του κολοσσιαίου project «Ένας Δρόμος, Μια Ζώνη». Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Asia Nikkei Review, η στρατολόγηση εθελοντών από την πακιστανική κυβέρνηση έγινε σε αρκετές περιπτώσεις με τη χρήση... βίας.
Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα όπως στη Βραζιλία, το εμβόλιο έχει γίνει εθνικό ζήτημα για τους όμως λάθος λόγους. Αυτό γιατί πρόσφατα ο πρόεδρος Ζαΐχ Μπολσονάρου κατηγόρησε τον Ζοάο Ντόρια κυβερνήτη του Σάο Πάολο για την απόφαση του να προμηθευτεί ένα εκ των κινεζικών εμβολίων. Σε ανάρτησή του στο Facebook ο Βραζιλιάνος πρόεδρος το αποκάλεσε «κινεζικό εμβόλιο του Ζοάο Ντόρια».
Επιπρόσθετα, η ανάπτυξη των εμβολίων έχει γίνει στόχος δεκάδων, αν όχι εκατοντάδων επιχειρήσεων χάκερς. Προ ημερών η IBM ανακοίνωσε ότι έχουν πραγματοποιηθεί επιθέσεις μέσω διαδικτύου με στόχο την «αλυσίδα ψύξης» του εμβολίου κατά της COVID-19 και η οποία υποστηρίζεται από κρατική οντότητα.
Προ μερικών εβδομάδων επίσης, η Microsoft είχε αποκαλύψει ότι Ρώσοι χάκερ με το κωδικό όνομα «Fancey Bear», καθώς και χάκερ από τη Βόρεια Κορέα με το όνομα "Zinc" και "Cerium" εμπλέκονταν στις πρόσφατες απόπειρες εισβολής στα δίκτυα επτά φαρμακευτικών εταιρειών και εταιρειών έρευνας για την ανάπτυξη εμβολίου σε Καναδά, Γαλλία, Ινδία, Νότιο Κορέα και ΗΠΑ.
