Του Ηλία Π. Παπαγεωργιάδη*
- «Ο Ηλίας ανέβηκε στη Ρουμανία όπου είδε τον βασικό σου ανταγωνιστή, που τα πάει περίφημα. Παίρνει μεγάλες δουλειές, άνοιξε και παραγωγή εκεί, ενώ εξάγει και από την Αθήνα τις πιο δύσκολες εφαρμογές».
- «Τα αφεντικά λένε πως είμαστε μια χαρά εδώ στην Ελλάδα, κανείς δεν θα μας κουνήσει».
- «Είσαι σίγουρος ότι δεν θέλεις να στήσουμε κάποια συνεργασία; Δουλεύουμε τόσα χρόνια μαζί, μας τιμάτε με την εμπιστοσύνη σας, έχουμε πληρώσει τα πάντα στην ώρα τους. Θα μπορούσαμε να οργανώσουμε πωλήσεις εκεί και μετά ίσως και κάποια παραγωγική μονάδα, όπως έκανε ο ανταγωνιστής σας».
- «Θα το μεταφέρω, Γρηγόρη, αλλά το βρίσκω σχεδόν απίθανο. Εμείς ξέρουμε τη δουλειά καλύτερα από τον ανταγωνιστή».
2 εταιρίες. Η μία εξωστρεφής. Η άλλη «πολύ καλά στην Ελλάδα»
2005. Ενώ ο υποφαινόμενος είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη χρονιά τη δραστηριοποίησή του στην αγορά της Ρουμανίας, οι δουλειές που είχαμε στην Ελλάδα συνέχιζαν να τρέχουν. Μία από αυτές ήταν η περιφερειακή διαφημιστική εταιρία που είχαμε με τον Γρηγόρη τον αδερφό μου. Μέσω αυτής συνεργαζόμασταν με πολλές εταιρίες από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αρκετές από αυτές καινοτόμες για τα δεδομένα της εποχής (και της περιορισμένης μας πληροφόρησης). Σε έναν μικρό τομέα της δουλειάς μας, υπήρχαν 2 εταιρίες που δέσποζαν στη χώρα μας. Μία μεγάλη και πασίγνωστη και άλλη μία λιγότερο γνωστή, αλλά με μεγάλο δυναμισμό και καινοτομίες.
Η πασίγνωστη εταιρία ήταν ήδη εισηγμένη στο Χρηματιστήριο. Είχε ανοίξει τα φτερά της και σε άλλες αγορές, ενώ επέλεξε να προχωρήσει σε παραγωγική επένδυση στη Ρουμανία. Ενώ σε άλλες χώρες «απλώς πουλούσε», στη Ρουμανία έπεσε πάνω στην αλματώδη ανάπτυξη της χώρας και έφτασε μέσα σε λίγα χρόνια να ανταγωνίζεται τους τζίρους της Ελληνικής «μαμάς» εταιρίας. Τα δε περιθώρια κέρδους της εκτός Ελλάδος ήταν αισθητά μεγαλύτερα από αυτά εντός των τειχών. Δεν ήταν ποτέ της η εταιρία με τις πιο προχωρημένες τεχνολογικές ιδέες, φαίνεται όμως πως είχε διοίκηση με όραμα...
Η λιγότερο γνωστή εταιρία είχε ίσως τον πιο συμπαθητικό πωλητή Βορείου Ελλάδος που γνωρίσαμε στη ζωή μας με τον Γρηγόρη. Έναν άνθρωπο μάλαμα, που τη βοήθησε να αναπτυχθεί και βοηθήθηκε από τις εξαιρετικές ιδέες και τη σκληρή δουλειά των ιδιοκτητών της. Η οικογένεια που την είχε δεν θέλησε να μπει στο Χρηματιστήριο, ήταν εντελώς αρνητική στο να ανοιχτεί σε νέες αγορές, έκανε σποραδικά κάποιες εξαγωγές, κυρίως με το παλιό Ελληνικό μοντέλο του «αν θέλεις κάτι από εμένα, μπορώ να σε βοηθήσω και να σε εξυπηρετήσω». Στην τοπική αγορά είχαν σχεδόν φτάσει τον τζίρο του μεγάλου τους ανταγωνιστή... «μας περνάει σε επίπεδο ομίλου, αλλά είμαστε πολύ καλά στην Ελλάδα, θα τον περάσουμε τα επόμενα χρόνια». Οι εξαιρετικές της καινοτομίες της επέτρεπαν να έχει πολύ μεγάλα περιθώρια κέρδους, στην Ελλάδα.
Η κρίση, αδυσώπητη για όλους. Η τρέλα της φορολογίας
Όταν λέγαμε στη δεύτερη εταιρία το 2008 πως «έρχεται κρίση και στην Ελλάδα, δείτε τι γίνεται διεθνώς, το ζούμε ήδη στη Ρουμανία», ο συνεργάτης της στη Βόρεια Ελλάδα το καταλάβαινε, όχι όμως και οι ιδιοκτήτες της. Τους συναντήσαμε στην Αθήνα και σχεδόν μας έκαναν πλάκα. Ομφαλοσκοπούσαν, αλλά δυστυχώς η ζωή δεν περιμένει...
Η πρώτη εταιρία, η πασίγνωστη, άρχισε γρήγορα να αναδιοργανώνεται, να κόβει κόστη, να επικεντρώνεται στις αγορές με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Οι τζίροι μειώθηκαν ραγδαία, αλλά όπως λένε και οι ίδιοι «μας έσωσαν οι ξένες αγορές και ειδικά η Ρουμανία». Το -60% της Ελλάδας αντισταθμίστηκε κάπως από τις μειωμένες (αλλά υπαρκτές) πωλήσεις του εξωτερικού και η εταιρία έμεινε με το κεφάλι έξω από το νερό. Τα περιθώρια κέρδους συρρικνώθηκαν παντού, όμως παρέμειναν θετικά. Μάλιστα, το εργοστάσιο στη Ρουμανία της επέτρεψε να παράξει με μεγαλύτερη ευελιξία και χαμηλότερο κόστος κάποια φθηνά προϊόντα, που ναι μεν δεν άφηναν πολλά, αλλά «πλήρωναν τους λογαριασμούς». Με μεγάλη δυσκολία κατάφερε να σταθεί όρθια απέναντι στις τράπεζες και τη φορολογική λαίλαπα που ακολούθησε, χάρις στην εξωστρέφειά της. «Η δραστηριότητά μας σε άλλες χώρες μας βοήθησε να σταθούμε όρθιοι και εδώ», δήλωσαν σε ανύποπτη στιγμή στα ΜΜΕ.
Η δεύτερη εταιρία δεν είχε τζίρο από το εξωτερικό για να ισοσταθμίσει τις τεράστιες απώλειες από την Ελλάδα. Μάλιστα, η καινοτομία έφτασε να γυρίσει μπούμεραγκ, μιας και πλέον οι πελάτες της απέφευγαν τις εξαιρετικές ιδέες της και επέλεγαν πιο απλές (και οικονομικές) λύσεις. Με τον πήχυ να πέφτει, η εταιρία αυτή έπρεπε να κατέβει επίπεδο, να κυνηγήσει δουλειές ίσως και με μηδενικό κέρδος, βρέθηκε σε έναν ανταγωνισμό ζωής και θανάτου με άλλους «πνιγμένους». Όμως οι μεγάλες επενδύσεις του παρελθόντος σήμαιναν και μεγάλα δάνεια, τα οποία έπρεπε να αποπληρωθούν με πωλήσεις μόνο από την τοπική αγορά. Οι ζημίες δεν μπορούσαν να καλυφθούν. Η φορολογία τους τσάκισε. Οι τράπεζες τράβηξαν το καλώδιο, παρά το ότι αναγνώριζαν πως οι ιδιοκτήτες δούλευαν νύχτα και μέρα, έψαχναν κάθε λύση, στερήθηκαν τα πάντα για να στηρίξουν τη δουλειά τους...
Πώς «το έξω» σώζει και «το μέσα»
2018. Η πρώτη εταιρία συνεχίζει να είναι ηγέτης του κλάδου της. Μάλιστα περιμένει να εισπράξει φέτος και ένα πολύ μεγάλο ποσό από τη Ρουμανία. Στη χώρα αυτή, όπως και σε πολλές άλλες, το όνομά της είναι από τα 3 γνωστότερα στον κλάδο που δραστηριοποιείται. Κράτησε την περιουσία της, τις θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, παραμένει στην (εντελώς διαφορετική πλέον) αγορά. Σχεδιάζει τώρα το μέλλον με αισιοδοξία και πάντα με το μυαλό έξω. «Όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ στην Ελλάδα, οι δουλειές έξω μας έδωσαν και χρήματα, αλλά και το βασικό μας επιχείρημα / growth story προς τις τράπεζες. Επί χρόνια η βαριά φορολογία στην Ελλάδα μας οδήγησε στο εξής τρελό αποτέλεσμα: Να κερδίζουμε περισσότερο από έξω με κέρδη 100 Ευρώ, παρά από την Ελλάδα με κέρδη 300 Ευρώ. Το έξω μας έσωσε κυριολεκτικά».
Η δεύτερη εταιρία δεν υπάρχει πια. Η καινοτομία της δεν την έσωσε, ούτε και ο προσωπικός αγώνας των ιδιοκτητών της. Άλλωστε σε έναν κόσμο που αλλάζει καθημερινά, η καινοτομία του 2018 θα είναι «αρχαία» το 2021. Δυστυχώς όλοι οι εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά της, όπως και ο φίλος μας από το υποκατάστημα Βορείου Ελλάδος. Οι ιδιοκτήτες, επιχειρηματίες με τζίρους εκατομμυρίων πριν 10 χρόνια, δουλεύουν ως εργαζόμενοι τεχνίτες. Δυστυχώς τα έχασαν όλα. Όλοι αυτοί που κραυγάζουν κατά καιρούς «μείνε εδώ, μην κάνεις κάτι έξω» δεν τους βοήθησαν όταν η φορολογία στην Ελλάδα τους έπνιξε. Οι τράπεζες δεν κατάλαβαν «πώς γίνεται να λέτε ότι είστε κορυφαίοι και καινοτόμοι, αλλά δεν έχετε παρουσία στο εξωτερικό. Αυτό δεν είναι πατριωτισμός». Δυστυχώς δεν φτάνει μόνο το να δουλεύεις πολύ. Χρειάζεται να υπάρχει και νόημα, σχέδιο, προοπτική.
Εξωστρέφεια: Όρος επιβίωσης
Οι Έλληνες μεγαλούργησαν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα όταν άνοιξαν τα φτερά τους και βγήκαν από τα όρια της πάντοτε μικρής σε μέγεθος Ελλάδας μας. Σήμερα, με το ελληνικό κράτος περισσότερο εχθρικό απέναντι στις επιχειρήσεις από ποτέ άλλοτε, η εξωστρέφεια δεν είναι απλώς μία επιλογή. Είναι όρος επιβίωσης για κάθε μικρό, μεσαίο ή μεγάλο επιχειρηματία / επαγγελματία που θέλει να υπάρχει και στο μέλλον, με αξιοπρέπεια και σεβασμό στον εαυτό του και την οικογένειά του. Δεν χρειάζεται να μεταναστεύσει για να το πετύχει αυτό. Μπορεί να ανοίξει τα φτερά του έξω, κρατώντας τη βάση του στην Ελλάδα (και δηλώνοντας τα μερίσματα των εταιριών του και εδώ, για να είναι νόμιμος και να κερδίζει φόρους και η Ελλάδα).
Είναι άπειρα τα παραδείγματα ανθρώπων που η εξωστρέφειά τους έσωσε και τη δουλειά / περιουσία / αξιοπρέπειά τους στην Ελλάδα. Είναι εξίσου πατριώτες με όλους τους υπόλοιπους Έλληνες. Μόνο που αυτοί σίγουρα έχουν προοπτική...
[email protected] – www.romania.more-group.eu
* Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, Πρόεδρος του Ρουμανικού Συνδέσμου Βιομάζας και Βιοαερίου (ARBIO), δις εκλεγμένο μέλος του δ.σ. του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομάζας (AEBIOM) και Αντιπρόεδρος της Αγροτικής Ομοσπονδίας ProAgro (Ρουμανική ΠΑΣΕΓΕΣ).
