Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων στην Ιταλία συνιστά μια σοβαρή απειλή για την περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρώπης και δίνει τροφή στα πιο αρνητικά σενάρια για τον οικονομικό αντίκτυπο από την εξάπλωση του ιού, τονίζει στο liberal.gr o διευθυντής ερευνών του γερμανικού Ινστιτούτου DIW, Αλέξανδρος Κρητικός.
Στον απόηχο του χθεσινού συναγερμού που σήμανε στην Ιταλία και τον αποκλεισμό κωμοπόλεων και χωριών, το στέλεχος του βερολινέζικου ινστιτούτου, επισημαίνει ότι προφανώς και θα αυξηθούν οι ανησυχίες για τυχόν περαιτέρω εξάπλωση του κορονοιού στην Ευρώπη, σενάριο που εφόσον επιβεβαιωθεί, θα προκαλέσει συνέπειες στην παραγωγή και κατανάλωση των χωρών που θα πληγούν, παρόμοιες με εκείνες της Κίνας.
“Η τελευταία αυτή εξέλιξη στην Ιταλία δίνει τροφή στο αρνητικό σενάριο της Oxford Economics”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κρητικός, με το βρετανικό ινστιτούτο να προβλέπει προ ημερών ότι αν εξαπλωθεί ο ιός, τότε μπορεί να χαθούν πάνω από 1 τρισ δολαρίων από το παγκόσμιο ΑΕΠ και οι οικονομίες της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ να εισέλθουν ακόμη και σε προσωρινή ύφεση για δύο διαδοχικά τρίμηνα.
Σχετικά με τις μέχρι τώρα επιπτώσεις στην Γερμανία, σημειώνει ότι πολλές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τα κινεζικά βιομηχανικά προϊόντα - από την αυτοκινητοβιομηχανία, την χημική βιομηχανία έως την βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών- επιχειρούν να καλύψουν το κενό από προμηθευτές άλλων χωρών. Επειδή όμως είναι ακριβότεροι, αναπόφευκτα ο κόστος παραγωγής στην Γερμανία θα αυξηθεί, θα μετακυλιστεί στις λιανικές τιμές και κατ’ επέκταση η ζήτηση ελαφρώς θα υποχωρήσει.
Στους μεγαλύτερους φετινούς κινδύνους για την Ευρώπη, εκτός από την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, συγκαταλέγει την επόμενη ημέρα μετά το Brexit, ενώ για την Ελλάδα σημειώνει ότι χρειάζεται να μάθει να ζει με τους εξωτερικούς κινδύνους και ότι παρά τις πρώτες θετικές ενδείξεις, έχει ακόμη μπροστά της να διανύσει ένα μακρύ δρόμο μεταρρυθμίσεων.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Η εξάπλωση του κορονoϊού και οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ιταλία μεγαλώνουν την ανησυχία για τις παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο ιός. Είναι ρεαλιστικές οι εκτιμήσεις της Oxford Economics για πλήγμα ύψους ακόμη και 1 τρισ δολαρίων στο παγκόσμιο ΑΕΠ;
Οι πρόσφατες εκτιμήσεις του βρετανικού ινστιτούτου αντανακλούν το πλέον απαισιόδοξο σενάριο. Είναι αυτό κατά το οποίο η εξάπλωση του κορονοϊού θα εξελιχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο, μία πανδημία που θα σταματήσει την οικονομική δραστηριότητα.
Έως πρότινος, τα στοιχεία έδειχναν ότι οι επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα περιορίζονται κυρίως στην Κίνα, μέσω της συνεχιζόμενης διακοπής λειτουργίας των εργοστασίων παραγωγής σε περιοχές που βρίσκονται σε καθεστώς καραντίνας, ειδικά στην επαρχία Χούμπει, όπου και το επίκεντρο του υιού.
Με βάση την σημερινή εικόνα, το μίνιμουμ της επίπτωσης στην ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας έχει υπολογιστεί στο 1%, άρα αντί για 6% φέτος, αυτή θα κινηθεί στο 5%. Είναι ωστόσο δύσκολο να πούμε αν η κατάσταση θα παραμείνει στα σημερινά επίπεδα ή θα επιδεινωθεί. Κατανάλωση, τουρισμός, μεταφορές υφίστανται ισχυρά πλήγματα, επομένως όλ’ αυτά συνδυαστικά και εφόσον το πρόβλημα δεν επιλυθεί μέσα στους επόμενους 1-2 μήνες, τότε σίγουρα η επίπτωση στην κινεζική ανάπτυξη θα είναι υψηλότερη του 1%.
- Τι σημαίνει όμως το γεγονός ότι οι επιπτώσεις αρχίζουν να γίνονται αισθητές και σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Ιταλία, όπου ο Πρωθυπουργός Τζ. Κόντε διέταξε να μπουν σε καραντίνα ολόκληρες περιοχές, κάτι που στην ουσία μεταφράζεται -τουλάχιστον προσωρινά- σε πλήγμα για την εκεί οικονομική δραστηριότητα;
Πράγματι οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ιταλία συνιστούν μια σοβαρή απειλή για την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Θα αυξήσουν τις ανησυχίες για τυχόν περαιτέρω εξάπλωση του κορονοιού στην Ευρώπη, σενάριο που εφόσον επιβεβαιωθεί, θα προκαλέσει συνέπειες στην παραγωγή και κατανάλωση των χωρών που θα πληγούν, παρόμοιες με εκείνες στην Κίνα. Η τελευταία αυτή εξέλιξη δίνει τροφή στο αρνητικό σενάριο της Oxford Economics.
- Τι συνέπειες θα μπορούσαν να έχουν όλες αυτές οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία;
Πέραν του γεγονότος ότι μειώνονται οι κινεζικές εξαγωγές, ότι δέχεται πλήγμα η εγχώρια κατανάλωση αφού μειώνεται η ζήτηση και κατ’ επέκταση υποχωρούν οι εισαγωγές προς στην Κίνα, αυτή την στιγμή το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι πλήττεται η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού.
Η Κίνα αποτελεί ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ενδιάμεσων βιομηχανικών προϊόντων στον κόσμο. Τα προϊόντα αυτά προορίζονται για χρήση σε εφοδιαστικές αλυσίδες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Όσο περισσότερο ο κορονοϊός περιορίζει τη βιομηχανική παραγωγή της Κίνας, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος σοβαρών προβλημάτων για την παραγωγή εργοστασίων σε άλλες χώρες.
Πολλές επιχειρήσεις ειδικά στην Γερμανία, εξαρτώνται από τα κινεζικά βιομηχανικά προϊόντα. Η αυτοκινητοβιομηχανία, η χημική βιομηχανία, η βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών κάθε τύπου, είναι οι πρώτες που υποφέρουν και επιχειρούν να καλύψουν το κενό από προμηθευτές άλλων χωρών, οι οποίοι όμως είναι ακριβότεροι.
Επομένως το κόστος παραγωγής στην Γερμανία θα αυξηθεί, αυτό θα μετακυλιστεί στις λιανικές τιμές, κατ’ επέκταση η ζήτηση θα υποχωρήσει. Είναι δύσκολο να μιλήσουμε με νούμερα. Εκείνο πάντως που μπορούμε να πούμε για την ώρα, είναι ότι επειδή η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας, μια υποχώρηση κατά 1% της κινεζικής ανάπτυξης, θα πλήξει την πρώτη κατά 0,06%. Αυτό μπορεί σε κάποιους να φαίνεται μικρό ως ποσοστό, ωστόσο είναι ήδη υψηλότερο απ’ ότι στην περίπτωση της επιδημίας του SARS (2002-2003), όπου οι επιπτώσεις για την γερμανική οικονομία ήταν μηδενικές.
Κανείς αυτή την στιγμή δεν είναι σε θέση να μιλήσει με ασφάλεια για το τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω σε όρους παγκόσμιας οικονομίας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν αθροίσουμε τις συνέπειες για όλες τις οικονομίες του πλανήτη - κάτι που αυτή την στιγμή δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί - τότε ασφαλώς και η επίπτωση για το παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερη.
- Άρα ο κορονοϊός μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σοβαρό κίνδυνο για την ούτως ή άλλως εύθραυστη ευρωπαϊκή οικονομία;
Η ευρωπαϊκή οικονομία παρουσιάζει απρόσμενα ανθεκτικές επιδόσεις, καθώς κάποιες χώρες καταγράφουν ανάπτυξη, όπως η Γαλλία και η Ελλάδα, σε αντίθεση με την Γερμανία όπου σημειώθηκε μηδενική ανάπτυξη το τέταρτο τρίμηνο του 2019 και οι φετινές προοπτικές είναι ελάχιστα καλύτερες.
Η όποια επομένως ανάπτυξη της ευρωζώνης θα στηριχθεί φέτος σε άλλες χώρες, δίχως ωστόσο να μπορούμε να αποκλείσουμε το σενάριο να αυξηθεί ο αριθμός κρουσμάτων από τον κορονοϊό στην Ευρώπη, όπως είδαμε στην Ιταλία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Βρισκόμαστε ωστόσο ακόμη σε ένα αρχικό στάδιο, οπότε ας είμαστε ψύχραιμοι ως προς τις εκτιμήσεις. Πολλά εξαρτώνται από το κατά πόσο οι τοπικές αρχές σε όσες χώρες έχουν εμφανισθεί κρούσματα, όπως στην Ιταλία, θα καταφέρουν να απομονώσουν τους ανθρώπους που έχουν νοσήσει και να μην επαναληφθεί το λάθος των κινεζικών αρχών, οι οποίες στα πρώτα στάδια εμφάνισης του ιού υποεκτίμησαν το γεγονός. Και θα εξαρτηθεί επίσης από το πόσο γρήγορα μια πρώτη φαρμακευτική εταιρεία στον κόσμο θα αναπτύξει έναν εμβολιασμό κατά του ιού Corona.
- Ποιοι είναι συνολικά οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει φέτος η ευρωπαϊκή οικονομία;
Η επόμενη ημέρα μετά το Brexit και οι επιπτώσεις από την επιβράδυνση της Κίνα, είναι οι δυο μεγαλύτεροι. Η επόμενη ημέρα μετά το Brexit μόνο εύκολη δεν θα είναι για την Ευρώπη. Δείτε για παράδειγμα το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις γύρω από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό την εβδομάδα που πέρασε. Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν ως προς το ποιος θα καλύψει την τρύπα των 60-75 δισεκατομμυρίων που αφήνει η Βρετανία με την αποχώρησή της από την ΕΕ στον επταετή προϋπολογισμό του ενός τρισ. ευρώ. Ετερη πρόκληση αφορά φυσικά το πως θα ανταπεξέλθει η Ευρώπη από την μείωση της ανάπτυξης στην Κίνα. Σε αυτά προσθέστε τις γεωπολιτικές εντάσεις στην Μέση Ανατολή.
- Πώς στέκεται απέναντι σε όλα αυτά η ελληνική οικονομία και πως βλέπετε τα ολοένα και περισσότερα θετικά “σινιάλα” που αυτή στέλνει;
Πράγματι η ελληνική οικονομία κινείται απροσδόκητα θετικά και η γνώμη μου είναι ότι τα πάντα εξαρτώνται από την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης να επιταχύνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις σε θεσμικό και ρυθμιστικό επίπεδο, προκειμένου αυτή η ανάπτυξη να είναι βιώσιμη. Έτσι μόνο θα "θωρακιστεί" η ελληνική οικονομία απέναντι σε όλα τα παραπάνω.
Οι εξωτερικές αρνητικές επιδράσεις θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένο ότι θα υπάρχουν τα επόμενα χρόνια. Χρειάζεται η Ελλάδα να μάθει να ζει με αυτές και να σχεδιάζει ανάλογα.
Σίγουρα βλέπουμε μια σειρά από θετικές κινήσεις, τις πρώτες μειώσεις φόρων, την χώρα να βαδίζει στο σωστό μονοπάτι, ωστόσο βρίσκεται ακόμη στην αρχή. Δεν πρέπει να δοθεί η εντύπωση ότι η δουλειά τελείωσε. Είναι σημαντικό να βελτιωθεί περαιτέρω το ευρύτερο ρυθμιστικό πλαίσιο, προκειμένου να έρθουν πολύ περισσότεροι επενδυτές απ’ ότι σήμερα.
Έχετε κάποιες ανησυχίες που βασίζονται στο αρνητικό ιστορικό της χώρας και τα συχνά πισωγυρίσματα που έχουμε δει κατά το παρελθόν;
Όχι οι ανησυχίες μου δεν βασίζονται στο αρνητικό ιστορικό της χώρας, όσο στο γεγονός ότι υπάρχει ακόμη πολύ δρόμος να διανυθεί σχετικά με μεταρρυθμίσεις τις οποίες έχουμε συζητήσει πάρα πολλές φορές στο παρελθόν. Τέτοιες είναι η μείωση της γραφειοκρατίας, η επιτάχυνση των διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης, η μετατροπή της χώρας σε ένα τόπο ελκυστικό για επενδυτές και για τα μυαλά που εγκατέλειψαν την χώρα αναζητώντας ευκαιρίες αλλού. Είναι επίσης η "θωράκιση" των τοπικών αρχών με μεγαλύτερες εξουσίες και περισσότερους πόρους, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στην Γερμανία, προκειμένου αυτές να διαδραματίσουν πιο ουσιαστικό ρόλο από το σημερινό στην ανάκαμψη της χώρας. Το ίδιο ισχύει για την ανάγκη επιπλέον δημοσίων επενδύσεων ή για τις αλλαγές στην Παιδεία, τομείς με μεγάλη απαξίωση κατά την τελευταία δεκαετία.
Σίγουρα όλ' αυτά δεν είναι μέτρα άμεσης απόδοσης, θα χρειαστεί επιπλέον διάστημα μέχρι να δώσουν καρπούς. Ακούγεται κουραστικό να το επαναλαμβάνει κανείς, ωστόσο είναι η μοναδική αλήθεια : Τα μηνύματα για την μέχρι τώρα πορεία της ελληνικής οικονομίας είναι θετικά, οι αγορές όπως και κάποιοι επενδυτές την επιβραβεύουν με την μέχρι τώρα στάση τους, ωστόσο χρειάζεται ακόμη πολύ δουλειά.
