Του Δρ. Χάρη Βλάδου*
Σήμερα ανακοινώθηκε, εν μέσω των ευρέως προσφιλών σχετικών «τυμπανοκρουσιών», η παράδοση του πορίσματος της «Επιτροπής Παρασκευόπουλου», για την μελέτη ζητημάτων της ακαδημαϊκής ελευθερίας και ειρήνης στα Πανεπιστήμια, στον Υπουργό Παιδείας κ. Γαβρόγλου. Ακολούθησαν, όπως ήταν αναμενόμενο, αμοιβαίες φιλοφρονήσεις…
Αλλά ας κοιτάξουμε το ζήτημα λίγο βαθύτερα…
Σύμφωνα με το πόρισμα που κατατέθηκε λοιπόν, σκοπός της συγκεκριμένης Επιτροπής ήταν η μελέτη ζητημάτων του θεσμικού πλαισίου, που αφορούν σε ζητήματα ακαδημαϊκής ελευθερίας και ειρήνης, καθώς και φαινόμενα παραβατικότητας στους χώρους των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, προκειμένου να υποβληθούν σχέδια και προτάσεις προς τους Υπουργούς Εσωτερικών, Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας για την ορθή εφαρμογή του άρθρου 3 του ν. 4485/2017.
Μελετώντας το κείμενο του πορίσματος ενημερωνόμαστε, συγκεκριμένα, πως αυτή η Επιτροπή πραγματοποίησε συνολικά τέσσερις τακτικές συνεδριάσεις (08.02.2018, 22.02.2018, 08.03.2018, 5.7.2018) στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων, καθώς και δύο διευρυμένες συναντήσεις με τη συμμετοχή αρμόδιων φορέων σε Αθήνα (03.04.2018) και Θεσσαλονίκη(01.06.2018).
Η αλήθεια είναι πως η πρωτοβουλία αυτή, εκ πρώτης, και θεμιτή φαίνεται και σκόπιμη. Αλλά ας εξετάσουμε και το «ζουμί» της υπόθεσης…
Διαβάζουμε, λοιπόν, πως με εισήγηση του Προέδρου της Επιτροπής κ. Ν. Παρασκευόπουλου, στις επιμέρους προτάσεις των συμμετεχόντων (Δημάρχων, Πρυτάνεων, Αστυνομικών και Εισαγγελικών Αρχών κλπ) προστίθενται οι ακόλουθες «συνθετικές θέσεις». Για να τις δούμε, καταρχάς, μια-μια:
«Α) Όποτε η ηρεμία του πανεπιστημιακού χώρου κλονίζεται, η αποκατάστασή της εξαρτάται από τη συνεργασία διαφόρων φορέων – παραγόντων (πρυτάνεων, καθηγητών, φοιτητών, Εισαγγελέα, Αστυνομίας, τοπικών αρχόντων, δημοσιογράφων κλπ). Χρήσιμο είναι ως εκ τούτου στο καθένα πανεπιστήμιο να συγκροτείται και να είναι διαθέσιμο ένα δίκτυο υπευθύνων, όπως οι παραπάνω, με απαραίτητη τη συμμετοχή και υποδεικνυόμενων από την ίδια τη φοιτητική κοινότητα , φοιτητών, οι οποίοι να επικοινωνούν προς επίλυση των θεμάτων.
Το δίκτυο θα συντονίζεται από τον Πρύτανη, ενώ η ταυτότητα των μελών του θα είναι προκαθορισμένη, είτε ατομικά είτε με βάση την τυπική προσωπική ιδιότητα. Αποστολή του θα είναι ο διάλογος και ο συντονισμός των αρμόδιων φορέων κατά τη λήψη σχετικών μέτρων. Το δίκτυο μπορεί να μην έχει πάγια λειτουργία, αλλά να είναι διαθέσιμο μέσω ηλεκτρονικής λίστας επικοινωνίας των μελών τα οποία θα είναι προκαθορισμένα.»
Μάλιστα. Ένα παραπάνω «δίκτυο υπευθύνων», λοιπόν. Πόσα τα μέλη του; Άγνωστο. Η αποστολή του; Ο διάλογος και ο συντονισμός των αρμόδιων φορέων κατά τη λήψη σχετικών μέτρων. Πως αυτό θα συγκαλείται και πως θα λειτουργεί; «Ηλεκτρονική λίστα επικοινωνίας». Και αν η κατάσταση είναι επείγουσα; Αν δεν καταφέρνει τελικά να λαμβάνει εγκαίρως αποφάσεις; «Ε, τι να κάνουμε; Αυτά γίνονται…»
«Β) Όπως έχει προλεχθεί, σε περίπτωση τέλεσης σοβαρών εγκλημάτων (κακουργημάτων, εγκλημάτων κατά της ζωής) η δημόσια δύναμη επεμβαίνει αυτεπάγγελτα και ζήτημα λειτουργίας επιτροπής ασύλου δεν τίθεται. Στην περίπτωση όμως των λοιπών εγκλημάτων (πλημμελημάτων), η λειτουργία του ειδικά προβλεπόμενου οργάνου για τη χορήγηση της άδειας επέμβασης θα διευκολυνόταν αν μπορούσαν να διατυπωθούν κριτήρια για τις σχετικές αποφάσεις. Υπενθυμίζεται ότι κατά το άρθρο 18 Ποινικού Κώδικα, κακουργήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή κάθειρξης, πρόσκαιρης (άνω των πέντε , έως είκοσι έτη) ή ισόβιας, ενώ πλημμελήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή φυλάκισης – έως πέντε έτη- ή με χρηματική ποινή ή με περιορισμό σε κατάστημα κράτησης νέων.
Τα κριτήρια αυτά, εναπόκεινται φυσικά στα αυτοδιοικούμενα ΑΕΙ και ΤΕΙ, που εφαρμόζουν τη νομοθεσία. Ωστόσο είναι χρήσιμο εδώ να υπομνηστεί μια γενική αρχή του δημοσίου δικαίου που κατοχυρώνεται στο άρθρο 25 του Συντάγματος και αφορά σταθμίσεις σε συγκεκριμένη περίπτωση, η αρχή της αναλογικότητας. Η Επιτροπή π.χ. θα πρέπει να σταθμίζει, αν το κόστος ασφάλειας που προκύπτει κάποτε εφόσον μια επιχείρηση δεν λάβει χώρα είναι αντίστοιχο ή μικρότερο της αναστάτωσης της εκπαιδευτικής λειτουργίας, που θα προκύψει - ίσως σε βάθος χρόνου – αν η επιχείρηση διεξαχθεί.»
Μάλιστα. «Η Επιτροπή θα πρέπει να σταθμίζει, αν το κόστος ασφάλειας που προκύπτει κάποτε εφόσον μια επιχείρηση δεν λάβει χώρα είναι αντίστοιχο ή μικρότερο της αναστάτωσης της εκπαιδευτικής λειτουργίας, που θα προκύψει - ίσως σε βάθος χρόνου – αν η επιχείρηση διεξαχθεί». Με απλά λόγια, δηλαδή, έτσι όπως το καταλαβαίνω, εγώ: Αν τα σπασίματα δεν είναι και θηριώδη, βρε παιδιά, εντάξει τώρα, μην το κάνουμε και θέμα, δεν πειράζει, πάμε παρακάτω…
«Γ) Ο έλεγχος των ανοικτών πανεπιστημιακών χώρων θα διευκολυνθεί σοβαρά, αν αυτοί οριοθετηθούν με τρόπο συμβολικά σαφή ώστε να είναι σαφές σε όλους (φοιτητές, προσωπικό, πολίτες, Αστυνομία) πότε εισέρχονται σε χώρο με ειδικές ανάγκες ελευθερίας και με ιδιομορφίες φύλαξης. Τα ΑΕΙ μπορούν να αποφασίζουν κατά περίπτωση πρόσθετα μέτρα ελέγχου, με σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και ιδιαίτερα των προσωπικών δεδομένων.»
Ωραία: «Χώροι με ειδικές ανάγκες ελευθερίας και με ιδιομορφίες φύλαξης». Δηλαδή, έτσι όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι: «Παιδιά, στον 1ο όροφο του πανεπιστημίου δεν υπάρχουν χώροι με «ειδικές ανάγκες ελευθερίας», οπότε ήσυχα εδώ. Αλλά στον 2ο, είμαστε οκ, υπάρχουν. Κάντε ό,τι γουστάρετε εκεί, αρκεί να μην είναι έγκλημα…». Περίφημα…
«Δ) Σε κάθε περίπτωση η κύρια συμβολή των Πανεπιστημίων στη διασφάλιση της ελευθερίας του διαλόγου και στην αποφυγή των διαταράξεών της δεν μπορεί παρά να είναι σύμφωνη με την αποστολή τους και να παρέχεται μέσω των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων.»
Σπουδαία διευκρίνιση και αυτή: Η δουλειά του πανεπιστημίου είναι η δουλειά του πανεπιστημίου. Έξοχα και σε αυτό…
Με δυο λόγια, λοιπόν, το δικό μου συμπέρασμα επί του πορίσματος: «Μια τρύπα στο νερό».
Στην εποχή που ένα μεγάλο κομμάτι του πλανήτη μας καλπάζει αναπτυξιακά, θέτοντας ως αιχμή του δόρατος της προόδου του, σε όλα τα επίπεδα δράσης (γνώση, έρευνα, επιχειρηματικότητα, κοινωνική ευαισθησία, δημοκρατία, πλουραλισμός…), το σύγχρονο ανοικτό και ελεύθερο Πανεπιστήμιο, εμείς παραμένουμε κολλημένοι ακόμα και στα πιο απλά και στα πιο αυτονόητα: Στην αγωνιώδη επιδίωξη, απλώς, της ασφάλειας, της καθαριότητας και της τάξης στο εσωτερικό του. Με «επιτροπές επί των επιτροπών», «δίκτυα υπευθύνων», «σταθμίσεις κόστους ασφάλειας», «τρόπους συμβολικά σαφείς», «ειδικές ανάγκες ελευθερίας» και λοιπά ημι-ανόητα…
Όχι, αγαπητοί μου. Έτσι δεν το κερδίζουμε το μέλλον. Δυστυχώς…
*Ο δρ, Χάρης Βλάδος είναι λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
