Της Δρ. Βενετίας Κουσία*
Μετά από τέσσερις δεκαετίες ο Παγκόσμιος Δείκτης Ανταγωνιστικότητας (ΠΔΑ) επικαιροποιείται λόγω 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και Παγκοσμιοποίησης, και άρα οι χώρες επανασχεδιάζουν τους οδικούς τους χάρτες τους, επαναπροσδιορίζοντας τις προτεραιότητες τους, ανάλογα με τα δυνατά τους σημεία, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Α. Η Παραγωγικότητα παραμένει η βασική κινητήρια δύναμη για την ευημερία.
Η μέτρηση της παραγωγικότητας είναι πλέον πολύ συνθετότερη άσκηση που αφορά εξ'' ίσου και τους 12 πυλώνες και ο ρόλος της για την οικονομική πρόοδο καταλυτικός. Γι'' αυτό και ο ορισμός της ανταγωνιστικότητας παραμένει ο ίδιος, δηλαδή ως «το σύνολο των θεσμών, πολιτικών και παραγόντων που προσδιορίζουν το επίπεδο της παραγωγικότητας μιας οικονομίας, η οποία με τη σειρά της καθορίζει το επίπεδο ευημερίας που μπορεί να κατορθώσει μια χώρα». Όλοι οι πυλώνες έχουν πια την ίδια βαρύτητα στο αποτέλεσμα.
Β. Οι Επενδύσεις στον Ανθρώπινο Παράγοντα πλέον Κεντρική Προτεραιότητα.
Το κύριο χαρακτηριστικό των επιτυχημένων οικονομιών είναι η ικανότητά τους να παραμένουν ευέλικτες, να προσαρμόζονται στις αλλαγές και να απορροφούν τους κραδασμούς απρόσκοπτα και γρήγορα. Κι αυτό εξαρτάται άμεσα από την επένδυσή τους στο ανθρώπινο δυναμικό όσον αφορά την υγεία του, την εκπαίδευσή του και τις δεξιότητες του. Εξαρτάται επίσης από την ικανότητα να είναι οι κοινωνίες ανοικτές όχι μόνο εμπορικά αλλά και στην ανταλλαγή των ιδεών και πληθυσμών. Όλα αυτά βέβαια ενσωματώνοντας την κοινωνική προστασία όχι μέσω του προστατευτισμού αλλά μέσω πολιτικών αναδιανομής, προοδευτικής φορολογίας και δημιουργίας ευκαιριών σε νέες οικονομικές ευκαιρίες.
Γ. Η Έννοια της Καινοτομίας Αναθεωρείται.
Παρόλο που η καινοτομία είναι πλέον απαραίτητο χαρακτηριστικό ανάπτυξης λιγότερες από τις μισές χώρες τα πάνε καλά. Μιλάμε πλέον για ένα Οικοσύστημα που δεν παράγει μόνο επιστημονική γνώση αλλά υποβοηθά όλους τους κλάδους και την κοινωνία ολόκληρη, με την ευρύτερη έννοια, ώστε να γίνει πιο ευέλικτη, συνδεδεμένη και ανοικτή σε καινούργιες ιδέες και επιχειρηματικά μοντέλα. Ο Δείκτης μετρά πλέον το βαθμό που μπορούν οι εταιρείες να αγκαλιάσουν disruptive ιδέες, τη στάση τους απέναντι στο επιχειρηματικό ρίσκο, την διαφορετικότητα που ανέχονται στο ανθρώπινο δυναμικό τους και τον αριθμό των επιπέδων ιεραρχίας. Για να είναι πραγματικά καινοτόμος μια χώρα δεν αρκεί να καταχωρεί διπλώματα ευρεσιτεχνίας και να υποστηρίζει την Έρευνα και την Ανάπτυξη (R&D) στον τεχνολογικό και επιστημονικό χώρο.
Σ' ένα οικοσύστημα καινοτομίας ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού πλαισίου παίζει επίσης θεμελιώδη ρόλο: οφείλει να προσφέρει ευκαιρίες δια-βίου εκπαίδευσης και να ενθαρρύνει τους μαθητές/φοιτητές να επιδεικνύουν κριτική σκέψη, να συνεργάζονται με διαφορετικά άτομα χωρίς αποκλεισμούς και στερεότυπα και να είναι ανοικτοί σε καινούργιες ιδέες και απόψεις. Σ' αυτό το οικοσύστημα καινοτομίας, ο χρηματο-οικονομικός τομέας με τη σειρά του οφείλει να προσφέρει επιχειρηματικά κεφάλαια και νέες χρηματοδοτικές λύσεις κατάλληλες για μικρότερα και πιο ριψοκίνδυνα επενδυτικά σχέδια και φυσικά να αξιοποιεί τις FinTech πλατφόρμες.
Δ. Οι Υποδομές στην Πληροφορική και τις Επικοινωνίες είναι Προαπαιτούμενο.
Οι οικονομίες που αδυνατούν να μεταβούν στην ψηφιακή οικονομία θα συνεχίζουν να μειονεκτούν σημαντικά όχι μόνο από την εμπορική πλευρά ή την τεχνολογική πλευρά αλλά και ως προς τους θεσμούς τις υποδομές και τις δεξιότητες.
Ε. Οι Θεσμοί είναι η Αχίλλειος Πτέρνα.
Οι 117 χώρες από τις 140 παραμένουν πίσω λόγω των προβλημάτων που συνεχίζουν να εμφανίζουν στην ασφάλεια, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, το κοινωνικό κεφάλαιο, την έλλειψη διαφάνειας, τις επιδόσεις του δημόσιου τομέα και της εταιρικής διακυβέρνησης.
ΣΤ. Η συνεχής Αλλαγή απαιτεί συνεχή Ευελιξία
Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία όλων των εμπλεκομένων της εξίσωσης προσδιορίζει τον «προσανατολισμό στο μέλλον» χώρας. Για παράδειγμα, κατά πόσον έχουν προσαρμοστεί τα νομικά πλαίσια στην ψηφιακή εποχή ώστε να παρέχουν και σταθερότητα στο επιχειρείν αλλά και να προσαρμόζονται αποτελεσματικά στην αλλαγή σε βάθος χρόνου; Η Βραζιλία, η Ελλάδα και η Βενεζουέλα έχουν καταγραφεί ως οι χώρες με τη μικρότερη ετοιμότητα για το μέλλον. Κι αυτό δεν είναι θέμα μεγέθους γιατί στον αντίποδα έχουμε τη Σιγκαπούρη, το Λουξεμβούργο και τις ΗΠΑ.
Ζ. Η επίτευξη της Ισότητας, της Βιωσιμότητας και της Μεγέθυνσης ταυτόχρονα είναι δυνατή – αλλά χρειάζεται ηγεσία που έχει μικρό-πνοή στρατηγική και είναι δρα πριν από τα γεγονότα. Επί τέλους πρέπει να προσπαθήσουμε για ένα πιο ολιστικό οικονομικό ανάπτυξης που αφ 'ενός να βελτιώνει το επίπεδο ζωής του σήμερα αλλά παράλληλα να σέβεται το περιβάλλον και να μην υπονομεύουμε το μέλλον των επόμενων γενεών.
Όσο κι αν εξελισσόμαστε τα ζητήματα υποδομής, κουλτούρας και ηγεσίας παραμένουν οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ικανότητας μας για προσαρμογή, επιβίωση ή επιτυχία.Στο χέρι μας είναι να αποφασίσουμε!
*Η Δρ. Βενετία Κουσία είναι μέλος του Δ.Σ. και πρόεδρος της Επιτροπής Απασχόλησης του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου.
