Τώρα, με το αίτημα της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ ακούστηκαν και πάλι οι φωνές που ζητούν να πράξει το ίδιο και η Κυπριακή Δημοκρατία. Μου θυμίζουν το γνωστό γνωμικό «τώρα που βρήκαμε παπά, να θάψουμε πέντε - έξι». Αν υποθέσουμε πως παρακάμπτονται οι αντιρρήσεις της Τουρκίας για την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, η Κύπρος τι έχει επί της ουσίας να κερδίσει; Με δεδομένο πως η μοναδική απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα προέρχεται από χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ, το άρθρο 5 του καταστατικού της συμμαχίας εξουδετερώνει κάθε προστασία. Συνεπώς για την ασφάλεια της Κύπρου είναι δώρον άδωρον.
Το πιο ουσιαστικό ερώτημα είναι αν η Κυπριακή Δημοκρατία επιθυμεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η κοινή λογική λέει ότι αν το επιθυμούσε, θα υπέβαλε το σχετικό αίτημα, δημιουργώντας έτσι ένα πρόσθετο πρόβλημα στην Τουρκία. Αλλά το πολιτικό σύστημα της Κύπρου ποτέ δεν επιθυμούσε την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ, από τις αρχές της δεκαετίας του '60.
Ας μη λησμονούμε πως η Κύπρος υπήρξε ένα από τα 25 ιδρυτικά μέλη του κινήματος των Αδεσμεύτων το 1961, ενώ και οι Αμερικανοί εκείνη την εποχή δεν επιθυμούσαν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ για δύο λόγους: Γιατί θα μπορούσε να θέτει βέτο στους σχεδιασμούς του και γιατί φοβούνταν μήπως το ΑΚΕΛ αποκτούσε πρόσβαση σε απόρρητα έγγραφα της συμμαχίας. Επίσης να υπενθυμίσω πως ο Μακάριος την πρώτη χώρα που επισκέφτηκε μετά την ανάληψη των καθηκόντων του δεν ήταν η Ελλάδα, αλλά η Αίγυπτος.
Σταδιακά η Κύπρος στη δεκαετία του 60 ανέπτυξε πολύμορφες σχέσεις με το ανατολικό μπλοκ (βλ. οπλισμό από την Τσεχοσλοβακία, υποτροφίες Κυπρίων σε σοβιετικά πανεπιστήμια, ίδρυση σοβιετικού «πολιτιστικού» κέντρου στη Λευκωσία), ενώ η σοβιετική διείσδυση ήταν ιδιαίτερα στοχευμένη και «παραγωγική». Ο διευθυντής του προεδρικού γραφείου Χ.Β. ήταν πράκτορας των τσεχοσλοβακικών μυστικών υπηρεσιών με το ψευδώνυμο «Ντοπάλ».
Η κατάρρευση του κομμουνιστικού στρατοπέδου, απλώς μετέτρεψε τη μορφή της διείσδυσης από σοβιετική σε ρωσική. Η Κυπριακή Δημοκρατία, είναι κοινός τόπος πλέον, εξαρτάται πλήρως από τα ρωσικά κεφάλαια, ενώ διαχρονικά είναι σημαντική η πολιτική και η οικονομική ισχύς του ΑΚΕΛ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως η φονική έκρηξη στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», στο Μαρί, στις 11 Ιουλίου 2011 οφειλόταν στις πιέσεις των Σύριων και των Ιρανών προς την κυβέρνηση του ΑΚΕΛ να μην καταστραφεί, όπως επιβαλλόταν, το κατασχεθέν πολεμικό υλικό που απέστειλε το Ιράν στη Συρία του Άσαντ και φυλασσόταν στη ναυτική βάση.*
Οι Κύπριοι αδερφοί εξακολουθούν, συνεχίζοντας την παράδοση, να ισορροπούν μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Μια ισορροπία, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, ιδιαίτερα επικίνδυνη για το πολιτικό σύστημα της Κύπρου και για την πορεία του εθνικού θέματος.
Τούτων δοθέντων, εξηγείται γιατί η Κύπρος δεν επιθυμεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Θα χάσει την παραδοσιακή «ισορροπία» της, από την εποχή του Μακαρίου.
*Η ζημία από την έκρηξη στο Μαρί προσέγγισε τελικά το 7% του ΑΕΠ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Υ.Γ. Για τις ανάγκες του άρθρου συμβουλεύτηκα το βιβλίο του Τσέχου επίκουρου καθηγητή Jan Koura, «Διχοτομημένη νήσος», εκδ. Αλεξάνδρεια, 2021.
