Του Χάρη Θεοχάρη
Στο Ταλίν, την «Πόλη των Δανών» όπως αποκαλείται λόγω της κατάκτησής της από τους Δανούς τον δέκατο τρίτο αιώνα, όλα κυλούν ήσυχα.
Ακόμη και τις μέρες της Συνόδου Κορυφής δεν ακούς σειρήνες, δεν συναντάς αστυνομικούς σε κάθε γωνιά, δεν κλείνουν οι δρόμοι από τα αστυνομικά οδοφράγματα.
Πίσω όμως από τη φαινομενική ηρεμία, συντελείται μια ψηφιακή κοσμογονία. Είχα την ευκαιρία κατά τη 17η Διακοινοβουλευτική Συνάντηση του EUFORES του Ευρωπαϊκού φόρουμ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παρακολουθήσω τις τελευταίες εξελίξεις στο κανονιστικό, τεχνολογικό και οικονομικό πλαίσιο για την καθαρή ενέργεια στην Ευρώπη.
Ο κόσμος αλλάζει, και αλλάζει ταχύτατα. Στην Εσθονία άνοιξε η αγορά για όλους τους καταναλωτές χωρίς καμία εξαίρεση. Πέτυχαν να μειώσουν τις τιμές χάρη στην ψηφιοποίηση. Εγκατέστησαν έξυπνους μετρητές στο σπίτι αλλά και στους υπόλοιπους καταναλωτές και συγκέντρωσαν τα δεδομένα χρήσης σε ένα κέντρο δεδομένων (data hub) που ανήκει στον Εσθονικό ΔΕΔΔΗΕ.
Το σημαντικό είναι πως τα δεδομένα ανήκουν στους καταναλωτές και αυτοί με τη συγκατάθεσή τους τα μοιράζονται με τις εταιρίες παροχής που επιθυμούν ώστε να πάρουν την καλύτερη δυνατή προσφορά για το ρεύμα. Με αυτό τον τρόπο και μειώθηκαν οι τιμές και η αγορά άνοιξε στον υγιή ανταγωνισμό χωρίς περιττές αναταράξεις.
Η τεχνολογία χωρίς αμφιβολία είναι απαραίτητη, δεν είναι αυτή όμως που φέρνει την επανάσταση. Ο συνδυασμός του τι είναι εφικτό με το κανονιστικό περιβάλλον μπορεί να αλλάξει ριζικά τον κόσμο ταχύτατα, και η ενέργεια είναι στην αιχμή των αλλαγών.
Η τιμή των θαλάσσιων αιολικών είναι χαμηλότερη ανά κιλοβατώρα από την κλασσική παραγωγή ρεύματος· νέα μοντέλα για κοινοπρακτική παραγωγή ρεύματος αναπτύσσονται συνεχώς· οι δήμοι αρχίζουν να διαδραματίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση των κινήτρων και των πολιτικών· η συμπαραγωγή ρεύματος και θέρμανσης από βιομάζα ή άλλα καύσιμα καθώς και η τηλεθέρμανση και η τηλεψύξη προσθέτουν νέες επιλογές για τους καταναλωτές.
Δεν είναι όλα καλά. Η αγορά απέτυχε να ορίσει με ορθό τρόπο την τιμή του διοξειδίου και συνεπώς ζούμε με μια στρεβλή κατάσταση. Το ρυθμιστικό πλαίσιο πρέπει να αναπτυχθεί μαζί με τη συνεργασία σε περιφερειακό επίπεδο, όχι μόνο σε εθνικό. Όπου αυτό έχει γίνει είδαμε σύγκλιση και μείωση τιμών. Όμως η εθνική σκοπιά κάνει πολλές κυβερνήσεις συντηρητικές στις πολιτικές τους. Το επιχείρημα της εθνικής κυριαρχίας στον τομέα της ενέργειας είναι μια φενάκη. Όταν το φυσικό αέριο το παίρνει η Ευρώπη από τη Ρωσία ή το Αζερμπαϊτζάν για ποια εθνική πολιτική μπορούμε να μιλάμε; Όταν το διοξείδιο που παράγει η Τσεχία πηγαίνει γρήγορα με τον άνεμο στη Γερμανία ή την Πολωνία δε μπορούμε να υποκρινόμαστε πως ζούμε μόνοι μας.
Πρέπει να αλλάξουμε πολλά.
Να αναγνωρίσουμε τις ανισότητες στους μισθούς και να δούμε τι σημαίνει αυτό σε μια ενεργειακή αγορά που οι τιμές ρεύματος στη Γερμανία και στην Ελλάδα ή τη Ρουμανία είναι ίδιες.
Να εστιάσουμε στην ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων με έμφαση στα φτωχά νοικοκυριά που πληρώνουν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους στη θέρμανση και το ρεύμα. Και φυσικά να εξαλείψουμε την «ενεργειακή φτώχεια»: νοικοκυριά που είναι αναγκασμένα να επιλέξουν μεταξύ θέρμανσης-ψύξης και φαγητού.
Να κάνουμε επενδύσεις σε υποδομές την ίδια εποχή που η οικονομική κρίση αλλά και η πτώση των τιμών του αερίου και του πετρελαίου τις κάνει δύσκολες, ακόμα και ασύμφορες.
Να μειώσουμε την παραγωγή σε επίπεδο μικροδικτύου (micro-grid) εκεί που η διασύνδεση δεν είναι εφικτή, όπως στη χώρα μας με τα χιλιάδες μικρά νησιά. Το πρωτοποριακό έργο στην Τήλο φέρνει την Ελλάδα στην πρωτοπορία σε αυτόν τον τομέα.
Το θετικό είναι πως αν τα κάνουμε όλα αυτά και κυρίως αν δημιουργήσουμε τη διακρατική – περιφερειακή και Ευρωπαϊκή – εμπιστοσύνη θα κάνουμε την Ευρώπη αλλά και κάθε κράτος- μέλος ξεχωριστά πιο ασφαλές ενεργειακά μειώνοντας ταυτόχρονα τις τιμές για τον δοκιμαζόμενο καταναλωτή.
Αρκεί να αγκαλιάσουμε τις νέες τεχνολογίες και να στρέψουμε το κανονιστικό πλαίσιο σε μοντέλα πιο «τοπικής» ή αν θέλετε πιο δημοκρατικής παραγωγής (από τον ιδιώτη, την κοινοπραξία, τον δήμο) που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη προσωπική ασφάλεια και εν τέλεια περισσότερη δημοκρατία.
Για να το κάνουμε αυτό στη χώρα μας, πρέπει να ξεφύγουμε από τον επαρχιωτισμό και την εμμονή μας στην επιστροφή στο παρελθόν.
Με άλλα λόγια να μην αντιμετωπίσουμε και την ενέργεια όπως την εφαρμογή taxi beat.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα «χτυπήσουμε» αυτούς που λέμε πως θέλουμε να προστατεύσουμε.
