Την άποψη ότι για να πάρει μπροστά η ελληνική οικονομία, χρειάζονται πολιτικές τύπου Κένεντι, δηλαδή επιβολή δραστικών μειώσεων στη φορολογία φυσικών προσώπων, με παράλληλη ενίσχυση των οικογενειών με δύο παιδιά, διατυπώνει στο liberal.gr, o Θοδωρής Πελαγίδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και senior fellow στο αμερικανικό Brookings Institute.
Τέσσερις σχεδόν μήνες μετά τη έξοδο από το 3ο Μνημόνιο, χαρακτηρίζει την οικονομία της χώρας σαν "τον κρατούμενο που έχει πάρει ολιγοήμερη άδεια ή έχει φορέσει βραχιολάκι", ενώ εκφράζει μεγάλη ανησυχία για τη κάμψη της παραγωγικότητας και της ζήτησης, και θέτει το ερώτημα γιατί άραγε δεν ανακάμπτουν οι επενδύσεις, αφού έχει απλοποιηθεί δραστικά το διοικητικό πλαίσιο που τις διέπει.
Στη πράξη, ο κ Πελαγίδης μιλά για ένα κλίμα επιστροφής σε μια αρχαική νοοτροπία, και για μια ακραία ατομικιστική και λαθρεπιβατική λογική που καλλιεργείται εκ νέου με το κλείσιμο του ματιού από την κυβέρνηση. “Μια νοοτροπία ότι υπάρχουν πάντα “λεφτά ελικοπτέρου” και ότι ο καθένας και η καθεμιά, το κάθε νοικοκυριό από μόνο του, μπορεί να την βολέψει με μια επιστροφή του δώρου ή και των αναδρομικών κι ας γίνει ότι θέλει με τη χώρα”, όπως λέει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
- Ο εκλογικός κύκλος και οι δικαστικές αποφάσεις για τις συντάξεις είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για το στόχο του προϋπολογισμού του 2019, σύμφωνα με το Δημοσιονομικό Συμβούλιο. Ποια η γνώμη σας;
Η γνώμη μου είναι ότι καλλιεργείται η επιστροφή στο δημοσιονομικό λαϊκισμό αλλά κυρίως σε μια αρχαϊκή νοοτροπία η οποία ευθύνεται για τη σημερινή τραγική και ανυπόφορη κατάσταση.
Νοοτροπία ότι υπάρχουν πάντα “λεφτά ελικοπτέρου” και ότι ο καθένας και η καθεμιά, το κάθε νοικοκυριό από μόνο του, μπορεί να την βολέψει με μια επιστροφή του δώρου ή και των αναδρομικών κι ας γίνει ότι θέλει με τη χώρα. Αυτή η ακραία ατομικιστική και λαθρεπιβατική λογική καλλιεργείται εκ νέου με το κλείσιμο του ματιού από την κυβέρνηση.
Οι δε δικαστικές αποφάσεις είναι μεν σεβαστές αλλά φαντάζομαι ότι πρέπει να εντάσσονται και σε μια λογική, σε μια ερμηνεία ενός “ζωντανού Συντάγματος”, δηλαδή ότι αντιλαμβάνονται και συνυπολογίζουν τη συγκυρία. Η χώρα αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα. Εάν δεν το αντιλαμβανόμαστε θα επιστρέψει σύντομα δριμύτερο το 2009 και το 2015. Για όλους.
- Το ρωτώ γιατί, όπως πολλοί άλλοι, έτσι και το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, χαρακτηρίζει υπεραισιόδοξο το στόχο για ανάπτυξη 2,5%, κρούει τον κώδωνα για την άνοδο των εισαγωγών, επισημαίνει ότι η παρούσα ανάκαμψη είναι ένα συγκυριακό προϊόν τουριστικών εσόδων, ενώ εντάσσει στους κινδύνους την αβεβαιότητα που προκαλείται από τις ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές. Τι πιστεύετε;
Κοιτάξτε, υπάρχει ανέκαθεν η φοβία ότι οποιαδήποτε επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης μπορεί να προκαλέσει έκρηξη εισαγωγών. Προς το παρόν με το δύο τοις 100 δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοιο ζήτημα.
Αλλά, κοιτάξτε ας είχαμε ένα γεμάτο και σωστό 4 ή και 5% τοις 100 και ας είχαμε και ένα έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 3% ή και 4%. Άλλωστε κάποιο έλλειμμα είναι αναπόφευκτο όταν ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης είναι υψηλότερος των εμπορικών σου εταίρων.
Ασφαλώς, βέβαια, υπάρχουν οι κίνδυνοι της χειροτέρευσης του διεθνούς μακροοικονομικού περιβάλλοντος αλλά και των χρηματαγορών. Εμένα με ανησυχεί όμως ακόμα περισσότερο η κάμψη της παραγωγικότητας και των επενδύσεων. Και σε τελική ανάλυση της συνολικής ζήτησης.
- Είναι αυτή η στασιμότητα που σήμερα κυρίως διώχνει τις ξένες επενδύσεις αλλά και αποτρέπει τις εγχώριες. Σκεφτείτε μόνο ότι έχει απλοποιηθεί δραστικά το διοικητικό πλαίσιο για τις νέες επενδύσεις και οι τελευταίες δεν ανακάμπτουν. Έχετε αναρωτηθεί γιατί;
Σε παλαιότερη συνομιλία μας, είχατε υποστηρίξει ότι η χώρα έχει μπει σε μια διαδικασία μεταμνημονιακής "αποανάπτυξης", καθώς η αύξηση κατά 2% του ΑΕΠ στηρίζεται σε εισροές δανεικών, σε μηνιάτικα 300 ευρώ το μήνα και στις επιδοτούμενες ακαθάριστες μισθολογικές αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Βλέπετε τη τάση αυτή να ενισχύεται ;
Πρόκειται για εκτατικού τύπου οικονομική μεγέθυνση με πολύ συγκεκριμένα όρια. Έχω υποστηρίξει ότι σημασία έχει το περιεχόμενο του ρυθμού μεγέθυνσης και όχι τόσο ο ρυθμός αυτός καθεαυτός.
Αν εξετάσει λοιπόν κάνεις το περιεχόμενο θα δει ότι αυτό καθορίζεται από την υποχώρηση της παραγωγικότητας. Αυτό με τη σειρά του προέρχεται από το γεγονός ότι υστερούν ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, για να μην αναφέρω την υποβάθμιση που συντελείται τα τελευταία χρόνια στην ποιότητα του ανθρωπίνου κεφαλαίου, και για την οποίαν λίγοι ομιλούν. Αυτό αφορά τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Οι επενδύσεις είναι περιορισμένες καθώς το διαθέσιμο εισόδημα υστερεί με βασικό ένοχο την υπερφορολόγηση και την υπερεισφορολόγηση.
- Πώς να εκλάβουμε ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να δεσμευθεί έναντι των θεσμών σε "πάγωμα" του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όχι μόνο για το 2019 αλλά και για το 2020, όπως προκύπτει από τη δισέλιδη επιστολή Τσακαλώτου προς τον αντιπρόεδρο Ντομπρόβσκις και τον Επίτροπο Μοσκοβισί;
Οι πιστωτές ενδιαφέρονται πλέον μόνο για το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του πρωτογενούς πλεονάσματος. Ενδιαφέρονται μόνο για να παίρνουν κάθε χρόνο τα λεφτά τους πίσω. Ο δε σοσιαλιστής του γλυκού νερού Μοσκοβισί ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του.
Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια και σας το λέει ο υπογράφων που είναι και απολύτως αφοσιωμένος ευρωπαϊστής. Όσον αφορά την ουσία, ένας αριστερός θα έλεγε ότι αυτή είναι μια νεοφιλελεύθερη πολιτική που περιστέλλει τις δημόσιες επενδύσεις και ελπίζει μόνο στο ιδιωτικό κεφάλαιο…
- Τελικά η χώρα ζει τη δική της "Βαβυλώνια αιχμαλωσία”, με “κούφια ανάπτυξη”, όπως είπε στη Βουλή ο Ευάγγελος Βενιζέλος;
Ακριβώς. Το έπιασε. Η ελληνική οικονομία μοιάζει με τον κρατούμενο που έχει πάρει ολιγοήμερη άδεια ή έχει φορέσει βραχιολάκι. Έχω εξηγήσει την κατάσταση αυτή αναλυτικά με άρθρο μου στο Brookings Institute τον προηγούμενο Αύγουστο. Είναι η περίπτωση του τραγουδιού τον Ίνγκλς, hotel California. Παίρνεις το εξιτήριο αλλά δεν μπορείς να αποχωρήσεις. Η έξοδος από το τρίτο μνημόνιο, μάλιστα με τους χειρότερους δυνατούς όρους, είναι ένα πουκάμισο αδειανό.
- Τι χρειάζεται αυτή η οικονομία για να αντιμετωπίσει τη χαμηλή μεγέθυνση;
Λίγοι γνωρίζουν ότι τόσο η πολιτική του Τζον Φιτζέραλαντ Κένεντι όσο και η πολιτική του δημοκρατικού κογκρέσου, το 1996 υπό την προεδρία του Ρόναλντ Ρήγκαν, επέβαλαν δραστικότατες μειώσεις στη φορολογία φυσικών προσώπων.
Αυτή η κίνηση όταν σχεδιαστεί σωστά με την αλλαγή φορολογικών δομών, μπορεί να τονώσει τη συνολική ζήτηση και να αποτελέσει το κίνητρο για νέες επενδύσεις. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν πρόκειται να γίνουν επενδύσεις χωρίς τη σταθεροποίηση της ζήτησης, κι όχι το αντίστροφο.
Στην ίδια λογική, η δομή του φορολογικού συστήματος πρέπει να αλλάξει. Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης που εξασφαλίζει η πτώση του αφορολόγητου που έχει υπογραφεί θα οδηγήσει μόνο σε απλή αύξηση των φόρων εάν δε συνδυαστεί με άλλα μέτρα και κίνητρα.
Βασικό είναι να ενισχυθούν οι οικογένειες με δύο παιδιά, μέτρο το οποίο θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί τόσο από τους υπόλοιπους φορολογούμενους όσο και κυρίως μέσα από μια πολιτική σταδιακού earned income tax credit, μέχρι φυσικά ενός συγκεκριμένου ορίου ετήσιου εισοδήματος που μπορεί να περιφέρεται ακόμη και γύρω στις 8-10.000.
Σας μιλάω με κάποια λεπτομέρεια γιατί θεωρώ ότι το φορολογικό ζήτημα είναι το νούμερο ένα θέμα για την οικονομική ανάπτυξη. Διαφορετικά ονειροβατούμε.
* Ο Θοδωρής Πελαγίδης, είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, NR Senior Fellow στο Brookings Institute των ΗΠΑ, και σύμβουλος μακροοικονομίας του προέδρου της Ν.Δ.
