Του Ηλία Παπαγεωργιάδη*
Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 είχαμε συνηθίσει να διαβάζουμε για Ελληνικές εταιρίες που διεκδικούσαν και ενίοτε κέρδιζαν αποκρατικοποιήσεις σε χώρες της Βαλκανικής και ευρύτερης ΝοτιοΑνατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα εκατοντάδες Ελληνικές εταιρίες διείσδυσαν στις τοπικές αγορές, κέρδισαν μερίδια, έγιναν leaders. Από κοντά και οι Ελληνικές τράπεζες, που πέτυχαν ένα εντυπωσιακό growth story, δημιούργησαν δεκάδες έμπειρα στελέχη και απέκτησαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις κατά τόπους οικονομίες.
Κάθε χώρα μας μετρούσε αλλιώς, μεγαλώσαμε το εκτόπισμά μας ως κράτος και ως λαός. Εμείς, η Ελλάδα των 10 – 11 εκ. ψυχών, είχαμε ισχυρότατη γεωπολιτική θέση στα μάτια των ξένων, ως «αυτοί που μαζί με την Τουρκία και άλλες 4 – 5 μεγάλες Ευρωπαϊκές χώρες ελέγχουν τις οικονομίες μίας αγοράς 60+ εκ. κατοίκων».
Επί χρόνια ΕΜΕΙΣ ήμασταν οι «κακοί ξένοι, που κερδίζαμε και στέλναμε τα λεφτά στην Ελλάδα»
Ο αντίλογος των πάσης φύσεως ανθρώπων που δε βλέπουν πέρα από τη μύτη τους ήταν πάντα ο ίδιος:
- «Και εμένα τι με νοιάζει; Εγώ δεν κερδίζω κάτι από αυτό, φεύγουν τα λεφτά από την Ελλάδα...»
- «Μου έχεις πει πολλές φορές πως οι ξένοι έρχονται εδώ για να επενδύσουν, να κονομήσουν και μετά να στείλουν τα λεφτά πίσω στις πατρίδες τους»
- «Σωστά, αυτό κάνουν»
- «Ε λοιπόν επί πολλά χρόνια στα μάτια των γειτονικών κρατών ΕΜΕΙΣ ήμασταν οι ξένοι που επένδυαν και έστελναν τα χρήματά τους στην Ελλάδα»
- «Δηλαδή;»
- «Δηλαδή δε μπορείς να λες πως οι ξένοι επενδύουν εδώ, είναι έξυπνοι και μας εκμεταλλεύονται, αλλά όταν εμείς επενδύουμε σε άλλες χώρες και κάνουμε το ίδιο είμαστε χαζοί και φεύγουν τα λεφτά από τη χώρα».
Επί χρόνια εμείς ήμασταν «οι κακοί ξένοι» για τις άλλες χώρες. Πολλά δις Ευρώ γύρισαν και γυρίζουν στην Ελλάδα από το «άπλωμα» του Ελληνικού επιχειρείν στο εξωτερικό. (Άλλωστε έτσι επιβίωσε ο Ελληνισμός από το 3.000 π.Χ. ως το 1980).
Ρουμανία: Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα
Στη Ρουμανία η Ελλάδα επένδυσε πάνω από 1 δις Ευρώ για την εξαγορά εταιριών τηλεπικοινωνιών, τραπεζών κλπ, καθώς και τη μετέπειτα επέκτασή τους. Συνολικά η χώρα μας έχει επενδύσει στη Ρουμανία 4 δις Ευρώ σε Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Άλλα 4 – 5 δις Ευρώ υπολογίζονται οι επενδύσεις στα ακίνητα και άνω των 2 δις Ευρώ εκτιμάται πως είναι οι Ελληνικές επενδύσεις που έγιναν μέσω εταιριών από Κύπρο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο κλπ.
Όταν το 2009 συγκλήθηκε στη Βιέννη η διάσκεψη των μεγάλων τραπεζών με ηγετική παρουσία στη ΝΑ Ευρώπη και αποφασίστηκε να στηρίξουν τις τοπικές οικονομίες (το περίφημο Vienna Initiative 1.0) η Ελλάδα ήταν παρούσα στο τραπέζι, με 3 τράπεζες! Και πώς να μην ήταν άλλωστε; Στη Ρουμανία οι τράπεζές μας είχαν μερίδιο αγοράς 20 – 25%!
Εκείνα τα χρόνια κάθε επίσημος της Ρουμανίας δεν έλεγε «η Ελλάδα μας βοήθησε να μπούμε στην Ε.Ε.», αλλά «η Ελλάδα που κυριαρχεί στον τραπεζικό και άλλους κλάδους της χώρας μας, είναι εργοδότης Χ δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας» κλπ.
Περήφανοι αυτόχειρες
Με την κρίση που ξεκίνησε το 2010 στην Ελλάδα μας, η χώρα μας δεν μπήκε μόνο σε έναν φαύλο οικονομικό κύκλο ύφεσης. Το κυριότερο είναι πως σταδιακά μίκρυνε ο ορίζοντάς μας. Το εκτόπισμά μας άρχισε να συρρικνώνεται με ταχύτητα. Σχεδόν όλες οι Ελληνικές στρατηγικές επενδύσεις στη ΝΑ Ευρώπη αφέθηκαν στο έλεός τους. «Μα να δώσουμε λεφτά έξω, όταν τα χρειαζόμαστε μέσα;» ήταν η κοντόφθαλμη λογική που επικράτησε. «Μα αν δεν κρατήσουμε τη δύναμή μας έξω, θα διαπραγματευτούμε με χειρότερους όρους για αυτούς μέσα» ήταν η λογική απάντηση, που δυστυχώς δεν εισακούστηκε.
Σήμερα, το 2017, δηλώνουμε περίπου «περήφανοι» που αποποιούμαστε τις τράπεζές μας στο εξωτερικό και εγκαταλείπουμε στρατηγικές αγορές που είναι σε άνοδο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα και πάλι η Ρουμανία, της οποίας το ΑΕΠ ανεβαίνει και φέτος ξεπερνάει το Ελληνικό, οι καταθέσεις είναι περισσότερες από τα δάνεια και οι τράπεζές της είναι υγιείς. Σε ένα περιβάλλον ανόδου, πανηγυρίζουμε που θα δώσουμε αυτές τις μέρες με μικρό τίμημα και τη θυγατρική της Eurobank, αφού προηγήθηκε η θυγατρική της Εθνικής και ακολουθούν ενδεχομένως και οι υπόλοιπες 2 τράπεζές μας.
Στον Ελληνικό τύπο η διαδικασία απόσυρσης της Ελλάδας από τη ΝΑ Ευρώπη παρουσιάζεται περίπου ως επιτυχία, η πλειοψηφία των δημοσιογράφων δηλώνει περηφάνια και χαρά που «υλοποιούμε τους στόχους μας». Όποιος όμως δει το θέμα γεωπολιτικά και σε βάθος χρόνου, αυτό που κάνουμε ως χώρα μοιάζει περισσότερο με αυτοχειρία. Χαρίζουμε σε άλλους όσα κτίσαμε (και πληρώσαμε) με κόπο και απεμπολούμε στρατηγικά πλεονεκτήματα που άλλοι πληρώνουν δισεκατομμύρια για να αποκτήσουν. Για όποιον το ξεχνάει, δισεκατομμύρια πλήρωσαν και οι Έλληνες πολίτες για αυτές τις τράπεζες.
Η Ρουμανία έρχεται;
Την ώρα όμως που η Ελλάδα φεύγει από τη ΝΑ Ευρώπη και χαρούμενα επιστρέφει στο "καβούκι" της, φαίνεται πως τα πράγματα αλλάζουν ραγδαία. Άλλωστε η φύση απεχθάνεται τα κενά. Εδώ και 3 – 4 χρόνια μεγάλες εταιρίες με έδρα τη Ρουμανία έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται σε γειτονικές χώρες (Dedeman, emag και άλλες). Τώρα όμως οι Ρουμάνοι τολμούν να κοιτάξουν πιο ψηλά. Έτσι, όπως λέει το σχετικό ρεπορτάζ η Ρουμανική Transgaz συμμετέχει σε ένα από τα έξι σχήματα που διεκδικούν τον ΔΕΣΦΑ, ούσα μοναδική μη δυτικοευρωπαϊκή εταιρία! Πριν 10 – 15 χρόνια το Ελληνικό κρατικό μονοπώλιο φυσικού αερίου συζητούσε την επένδυση σε άλλες χώρες και τη Ρουμανία. Σήμερα οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί και οι Ρουμάνοι διεκδικούν μία Ελληνική εταιρία ειδικού βάρους.
Για όσους καταλαβαίνουν από συσχετισμούς ισορροπιών, και μόνο η διεκδίκηση μίας τέτοιου στρατηγικού χαρακτήρα εταιρίας λέει πολλά για το μέλλον. Μάλιστα αν την κερδίσει κιόλας, τότε το τοπίο στη ΝΑ Ευρώπη θα αλλάξει γρηγορότερα από ότι πιστεύουμε. Ήδη από το 2015 οι ψύχραιμοι παρατηρητές (παράδειγμα: Stratfor) συνδυάζουν την οικονομική επέκταση της Ρουμανίας με την ανάπτυξη βάσεων των ΗΠΑ στη χώρα. Επισημαίνουν τη μόνιμη παρουσία Ρουμάνων στρατιωτών σε κάθε αποστολή του ΝΑΤΟ και τον στρατηγικό «δυτικό» γεωπολιτικό προσανατολισμό της Ρουμανίας (μόνοι μη «ρωσόφιλοι» της περιοχής). Το συμπέρασμά τους είναι πως την ώρα που το εκτόπισμα της Ελλάδας μικραίνει, το αντίστοιχο της Ρουμανίας φαίνεται πως αυξάνεται.
Η Ελλάδα φεύγει (δυστυχώς) από τη ΝΑ Ευρώπη και παραδίδει τον τίτλο της ως ηγέτιδα Ευρωπαϊκή δύναμη της περιοχής.
Η Ρουμανία έρχεται;
*Ο κ. Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης είναι διευθύνων σύμβουλος της MORE στη Ρουμανία, Πρόεδρος του Ρουμανικού Συνδέσμου Βιομάζας και Βιοαερίου (ARBIO), εκλεγμένο μέλος του δ.σ. του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομάζας (AEBIOM) και Αντιπρόεδρος της Αγροτικής Ομοσπονδίας ProAgro (Ρουμανική ΠΑΣΕΓΕΣ).
