Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για τις επόμενες δέκα εβδομάδες πρόεδρος των ΗΠΑ παραμένει ο Ντόναλντ Τραμπ, άρα στο βαθμό που θα ξεκινήσει δικαστικούς αγώνες, το βέβαιο είναι ότι η εσωστρέφεια που ταλανίζει την χώρα θα γίνει ακόμη πιο έντονη.
Σε αυτό το σενάριο, η προσοχή και ενέργεια του Λευκού Οίκου θα εξαντληθεί σε αυτά τα ζητήματα, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για οποιοδήποτε συμβαίνει σε άλλα σημεία του πλανήτη.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για εμάς; Ότι στην προοπτική αλλαγής της αμερικανικής διοίκησης και της έλευσης ενός Προέδρου λιγότερου ανεκτικού απέναντι στην Τουρκία, είναι πολύ πιθανό να δούμε από τον Ερντογάν εντατικοποίηση των προκλήσεων και να επιταχύνει το πρόγραμμα γεωτρήσεων που ο ίδιος έχει εξαγγείλει.
Αυτό είναι το κακό για εμάς σενάριο. Στο λιγότερο κακό σενάριο, ακριβώς επειδή ο Λευκός Οίκος θα βυθιστεί τις επόμενες εβδομάδες στην εσωστρεφεια και σε ένα «νομικό» πόλεμο, το State Department θα επιχειρήσει να μην αφήσει ένα τόσο τεράστιο κενό στην αμερικανική πολιτική και θα παραμείνει ενεργητικό.
Τα παραπάνω αφορούν τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Τι μπορεί να σημαίνει μακροπρόθεσμα για εμάς η εκλογή Μπάιντεν ; Η προσδοκία είναι ότι σε επίπεδο Λευκού Οίκου τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Καταρχήν γιατί δεν θα μπορεί ο Πρόεδρος Ερντογάν να έχει πρόσβαση στον Μπάιντεν, όπως συνέβαινε όσο ένοικος του Λευκού Οίκου ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ. Ούτε θα υπάρχει η προσωπική σχέση που είχε με τον Τραμπ, η οποία και επηρέαζε ζητήματα όπως αυτό της Halk Bnak.
Είναι ωστόσο σίγουρο ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει - μάλλον το έχει ήδη ξεκινήσει - να βρει δίαυλους επικοινωνίας για να προσεγγίσει το νέο ένοικο του Λευκού Οίκου και την ομάδα του. Και για αυτό ακριβώς το λόγο είναι σημαντικό να μάθουμε ποια θα είναι η νέα ομάδα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, ποιός θα είναι ο υπ. Εξωτερικών, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, ο επικεφαλής στο Πεντάγωνο, κ.ό.κ.
Έτερο σημαντικό στοιχείο σε αυτή την νέα σελίδα των ΗΠΑ, είναι ότι η εξωτερική τους πολιτική θα επιστρέψει σε μια πιο «παραδοσιακή» φόρμα, δηλαδή ο Τζο Μπάιντεν θα επιδείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή. Σημειωτέον ότι ο ίδιος είχε διαφωνήσει με τον Μπάρακ Ομπάμα όταν εκείνος είχε επιλέξει να μην χρησιμοποιήσει τια αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις κατά του σύρου Προέδρου Ασαντ. Επίσης είναι σίγουρο ότι ο Μπάιντεν θα προσπαθήσει να «επουλώσει» τις πληγές που άφησε ο Τραμπ στο ΝΑΤΟ, πως θα έχει ένα πολύ πιο πολυμερές προφίλ από αυτό του Τραμπ και εν ολίγοις ότι θα είναι αρκετά πιο «παραδοσιακός» σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.
Τι σημαίνει αυτό για την περιοχή μας; Ότι δεν αποκλείεται καθόλου οι ΗΠΑ επί Μπάιντεν να κάνουν μια τελευταία και συστηματική προσπάθεια για να εξομαλυνθεί η σχέση με την Τουρκία, τόσο διμερώς, όσο και σε επίπεδο ΝΑΤΟ. Η «παραδοσιακή» προσέγγιση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι ότι η Τουρκία είναι ένας σημαντικός σύμμαχος και καλό είναι να μην χαθεί. Βεβαίως και η έλλειψη εμπιστοσύνης όπως και η καχυποψία απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν είναι τεράστιες, ωστόσο θεωρώ εξαιρετικά πιθανό ότι θα καταβληθεί μια τελευταία προσπάθεια, προκειμένου η Τουρκία να επανέλθει στους κόλπους της Δύσης ως ένας αξιόπιστος σύμμαχος.
Αυτό δεν αναιρεί την προεκλογική κριτική Μπάιντεν κατά Ερντογάν ότι παραβιάζει συστηματικά το διεθνές δίκαιο και ότι ακολουθεί παραβατική συμπεριφορά. Την ίδια στάση εκτιμώ ότι θα δούμε από τον Μπάιντεν απέναντι του, όταν αναλάβει. Ωστόσο θα επιχειρηθεί να δοθεί στην Τουρκία και κάποια είδους «διέξοδος» προκειμένου να επανέλθει στους κόλπους της Δύσης. «Διέξοδος» σημαίνει ότι θα προταθεί για παράδειγμα στην Τουρκία να αδρανοποιήσει εντελώς τους ρωσικούς πυραύλους S-400, η συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα να αλλάξει, καθώς επίσης στην περίπτωση της Κύπρου να ξεκινήσει μια διαδικασία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και η Αγκυρα να συμμετέχει σε αυτήν με ένα πιο παραγωγικό τρόπο.
Σε κάθε περίπτωση αυτά αφορούν το μακροπρόθεσμο. Στο βραχυπρόθεσμο, δηλαδή κατά τις επόμενες δέκα εβδομάδες θα πρέπει, με δεδομένη την αλλαγή σελίδας στις ΗΠΑ, να είμαστε προετοιμασμένοι ότι η Αγκυρα μπορεί να επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί την αμερικανική εσωστρέφεια, ώστε να κλείσει αρκετές από τις πάμπολλες επιδιώξεις της ατζέντας της. Από τις αδειοδοτήσεις για έρευνες και την αποστολή γεωτρύπανων μέχρι οτιδήποτε συνδέεται με το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο, όλα αυτά μπορεί να έρθουν νωρίτερα, ποντάροντας στην αντίληψη ότι μέχρι και τις 20 Ιανουαρίου, όποτε και η ορκομωσία Μπάιντεν, η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα είναι εντελώς αποδιοργανωμένη.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο
