Του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη
Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι μπορούν να συνηθίσουν την κατάσταση στην οποία ζουν, ακόμα κι αν οι συνθήκες της είναι γενικώς δυσάρεστες σε σχέση με άλλες που ζουν άλλοι άνθρωποι. Ή ακόμα και δυσάρεστες σε σχέση με τις συνθήκες που έχουν ζήσει οι ίδιοι σε άλλες εποχές της ζωής τους.
Οι άνθρωποι συνηθίζουν, για παράδειγμα, τουλάχιστον ο μέσος όρος τους, ακόμα κι αν βρεθούν στη φυλακή.
Οι ψυχολογικοί παράγοντες που καθορίζουν τη συνήθεια σε μία ρουτίνα είναι πολύπλοκοι. Ένας, μάλλον σημαντικός, είναι ότι η ρουτίνα δημιουργεί ένα αίσθημα κανονικότητας, θα μπορούσαμε να πούμε ασφάλειας. Οι Άγγλοι έχουν μία έκφραση που το δηλώνει επιγραμματικά: better the devil you know.
Μπορούμε να βρούμε εκδηλώσεις πολλές αυτής της δύναμης που έχει η συνήθεια στην καθημερινή μας ζωή. Την ατομική αλλά και τη συλλογική. Μία από αυτές είναι να δημιουργούμε μερικούς συλλογικούς μύθους, ή ακόμα και οραματικούς στόχους στους οποίους προσκολλόμαστε ομαδικά, αναμασώντας τους συνεχώς ανεξάρτητα από τον βαθμό ρεαλισμού που αυτοί περιέχουν.
Η πολιτική ζωή είναι γεμάτη από τέτοια φαινόμενα.
Έτσι, στη διάρκεια της παρούσας κρίσης έχουμε ανακαλύψει έναν ευγενή συλλογικό μύθο και ταυτόχρονα στόχο, ο οποίος σιγά σιγά ενώνει το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων, ο οποίος θα μπορέσει να θεραπεύσει τα βάσανά μας και να μας οδηγήσει στη χαμένη Γη της Επαγγελίας, τροφοδοτώντας έναν νέο κύκλο ανάπτυξης. Αυτός είναι η ανάγκη για ένα «επενδυτικό σοκ», οι επενδύσεις σαν νέος εθνικός στόχος.
Μάλιστα έχουμε ποσοτικοποιήσει τις επενδύσεις που χρειαζόμαστε. Που είναι 100 δισ. ευρώ νέες επενδύσεις (ή αλλιώς «καθαρές» επενδύσεις, δηλαδή εκτός των αποσβέσεων) για τα επόμενα 6 χρόνια. Στο ποσό αυτό συμφωνούν οικονομολόγοι και πολιτικοί, μάλιστα συμφωνεί και η ίδια η κυβέρνηση.
Μόνο που από τη στιγμή που τέθηκε αυτός ο ποσοτικός στόχος, αλλά και η εθνική ανάγκη για την πραγματοποίησή του, το 2012, έχουν περάσει 6 χρόνια. Και δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα. Ή, για να μην αδικούμε κανέναν, έχουν γίνει ελάχιστα.
Ακούραστοι όμως, με τη δύναμη της συνήθειας και τη δικαίωση του κοπαδιού μας, επαναλαμβάνουμε τον μύθο και τον στόχο. Αγνοώντας, πάλι με τη δύναμη της συνήθειας, να κάνουμε αυτά που απαιτούνται για να πραγματοποιηθεί ο στόχος.
Γιατί, για να μη γελιόμαστε, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ένας τέτοιος στόχος, που είναι του μεγέθους που πέτυχε η Τουρκία την ενάρετη περίοδο της ανάπτυξής της στην αρχή της διακυβέρνησης Ερντογάν, πρέπει πάνω απ'' όλα να ξεβολέψουμε πολλές κοινωνικές τάξεις, να αλλάξουμε ριζικά τις συνήθειές μας, να αναποδογυρίσουμε τη συμπεριφορά του κράτους αλλά και της κοινής γνώμης όλων μας. Γιατί ο στόχος είναι τόσο μεγάλος, αλλά και τόσο αναγκαίος, ενώ παράλληλα τα μειονεκτήματα που έχουμε επισωρεύσει και πρέπει να θεραπεύσουμε τόσο πολλά και μεγάλα, που πρέπει να κάνουμε τεράστιες ανατροπές, γρήγορα, ταυτόχρονα.
Μπορούμε να υπερβούμε τη δύναμη των συνηθειών μας; Και πότε;
Η απάντηση είναι δική μας...
*Tο άρθρο δημοσιεύτηκε στο Φιλελεύθερο στις 2 Μαΐου.
