Του Δημήτρη Κούρκουλα*
Ουδείς γνωρίζει σε ποιο βαθμό ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ θα υλοποιήσει τις προεκλογικές του εξαγγελίες. Θα περάσουν αρκετοί μήνες πριν μάθουμε αν θα εφαρμόσει τα όσα ανατριχιαστικά έχει αναγγείλει για την μεταναστευτική πολιτική, αν θα καταγγείλει την διεθνή συμφωνία για της κλιματική αλλαγή, αν θα αναθεωρήσει τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με το Μεξικό και τον Καναδά, αν θα επιβάλει απαγορευτικούς δασμούς στα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα, αν θα οδηγήσει τις ΗΠΑ και κατά συνέπεια ολόκληρο τον πλανήτη σε ένα φαύλο κύκλο προστατευτισμού και εμπορικών πολέμων που θα θύμιζαν εποχή μεσοπολέμου. Στην πρώτη του δημόσια παρουσία, μετά την θριαμβευτική εκλογή του, κατέβαλε συνειδητή προσπάθεια να καθησυχάσει τους φόβους, υποσχόμενος συνεργασία με όλες τις χώρες σε δίκαια βάση.
Δεν γνωρίζουμε αν η διαφαινόμενη αμοιβαία συμπάθεια με τον άρχοντα του Κρεμλίνου θα μετουσιωθεί σε προσέγγιση της Ρωσίας, ποια πολιτική θα ακολουθήσει στο μεσανατολικό και στη Συρία, έχοντας επανειλημμένα καταγγείλει τις -υπαρκτές- ευθύνες Κλίντον για τη συριακή τραγωδία. Μετά μια εξοντωτική προεκλογική περίοδο χαμηλού, ακόμα και για τα αμερικανικά δεδομένα, επιπέδου, ελάχιστα γνωρίζουμε για την εξωτερική πολιτική της νέας αμερικανικής ηγεσίας. Ουδείς γνωρίζει ποιοι θα είναι οι στενοί σύμβουλοι του νέου Προέδρου που θα διαμορφώσουν τις νέες κατευθύνσεις του Λευκού Οίκου.
Όσα όμως ήδη γνωρίζουμε για τον Τράμπ δεν είναι διόλου καθησυχαστικά. Συνέβαλε σημαντικά σε μια πρωτοφανή πόλωση και εκχυδαϊσμό της προεκλογικής εκστρατείας με έναν λόγο που πολλές φορές βρισκόταν στα όρια ή εκτός του πλαισίου των αξιών του ελεύθερου κόσμου. Τα όσα είπε για την μετανάστευση και τις μειονότητες δημιουργούν βάσιμα ερωτήματα για τον μελλοντικό ρόλο των ΗΠΑ στην υπεράσπιση των αξιών του δυτικού κόσμου από την ηγέτιδα δύναμη. Βρίσκονται στον αντίποδα της πολιτικής που με περισσή γενναιότητα ακολούθησαν οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδίως η Γερμανίδα καγκελάριος κα Μέρκελ. Τον περασμένο Αύγουστο ο Ντόλαντ Τράμπ είχε κατηγορήσει την Κλίντον ότι «θέλει να γίνει η Μέρκελ της Αμερικής, η οποία κατέστρεψε τη Γερμανία» ενώ με την σειρά του ο συνήθως συγκρατημένος Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Στάϊνμάγιερ είχε αποκαλέσει τον Τράμπ «ιεροκήρυκα του μίσους».
Ο Τράμπ ανταμείφθηκε από μεγάλο μέρος των Αμερικανών ψηφοφόρων για το λαϊκίστικό και πολλές φορές χυδαίο προεκλογικό του λόγο. Είναι σημείο των καιρών και δεν αποτελεί αμερικανική ιδιομορφία, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε και εμείς εδώ στην Ελλάδα. Το μεγάλο ζητούμενο είναι αν η λαϊκίστικη ρητορεία θα μετουσιωθεί αύριο σε τυχοδιωκτική και επιθετική πολιτική της μόνης παγκόσμιας υπερδύναμης. Γιατί τότε θα έχουμε φθάσει ένα βήμα πιο κοντά στην εποχή του μεσοπολέμου που έστρωσε το δρόμο για έναν παγκόσμιο πόλεμο.
Η απειρία και η ιδιοσυγκρασία του νέου Προέδρου δημιουργούν εύλογες ανησυχίες και συμβάλλουν στην ανασφάλεια ενός παγκόσμιου συστήματος που ήδη χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα. Αυξάνουν παράλληλα την ευθύνη της Ευρώπης για την προάσπιση των αξιών του ελεύθερου κόσμου.
*Ο κ. Δημήτρης Κούρκουλας είναι πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών
