Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Το Λονδίνο του 1840 ήταν μία βρώμικη και επικίνδυνη πόλη. Ο Τάμεσης ένας μεγάλος βόθρος και το πόσιμο νερό δυσεύρετο. Οι άνθρωποι που είχαν στοιβαχθεί στις ανήλιαγες συνοικίες του είχαν εγκαταλείψει την «καθαρή» ζωή της επαρχίας, προκειμένου να δουλέψουν στα εργοστάσια για μία σταθερή θέση δουλειάς. Πέρασαν δεκαετίες για να επέλθει η πλήρης αστικοποίηση και να εμπεδωθεί η κοινωνική δικαιοσύνη που όλοι επιθυμούσαν. Στις αρχές όμως του 20ου αιώνα, τα αστικά κινήματα (συνδικάτα, σουφραζέτες κτλ) είχαν διεκδικήσει τη θέση τους και η κοινοβουλευτική δημοκρατία είχε πλέον εδραιωθεί. Έτσι άλλαξε ο κόσμος και έτσι έπαψαν πια οι φεουδάρχες να κόβουν τα κεφάλια των δουλοπάροικων. Με κόπο, αίμα και αντιξοότητες.
Παρόλα αυτά, είναι ξεκάθαρο ότι το βασικό χαρακτηριστικό των ηλιθίων είναι η στατική αντίληψη που έχουν για τη ζωή. Και γι αυτόν ακριβώς το λόγο, αντιστέκονται σε οτιδήποτε κινείται μπροστά τους. Κάπως έτσι δικαιολογείται και η σωρευτική τους ανθεκτικότητα, μέσα στο κύμα που ακολουθεί την εξέλιξη των ειδών, των συνθηκών, των πραγμάτων και των ίδιων των πράξεων.
Αφορμή για όλες αυτές τις σκέψεις είναι η ετήσια συνάντηση «State of Europe 2017» των Friends of Europe, του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού think tank, που ήταν αφιερωμένη στην ψηφιακή οικονομία και δημοκρατία. Πρόκειται για κατάθεση επιχειρησιακών σχεδίων με αλλαγές στη λειτουργία των υπηρεσιών στο πλαίσιο της Δ' βιομηχανικής επανάστασης που είναι ήδη εδώ. Παρεμπιπτόντως, η χώρα που προηγείται σε όλα τα επίπεδα είναι η Εσθονία, όπου οι πολίτες της έχουν ψηφιακή ταυτότητα και δεν χρειάζεται ποτέ αυτοπροσώπως να επισκεφθούν δημόσια υπηρεσία.
Στη δική μας περίπτωση, δεν μπορεί να πει κανείς ότι έχουμε απορρίψει την ψηφιακή εποχή. Επιδεικνύουμε όμως, ισχυρές αντιστάσεις, σε διάφορα πεδία της πραγματικότητας που μας περιβάλλει, καθυστερώντας την ανάπτυξη, όχι μόνο της οικονομίας αλλά κυρίως της δημοκρατίας μας.
Η αντίδραση στο καινούργιο δεν είναι παρά μία αργοπορημένη στάση σ΄αυτό που έρχεται. Έτσι κι αλλιώς, είναι τόσο μεγάλο που, όσο και να αντισταθούμε, στο τέλος θα το δεχτούμε με καθυστέρηση, πληρώνοντας απλά το διπλό τίμημα.
Μπορεί κανείς να διακρίνει την ελληνική αντίδραση στην ψηφιακή εποχή, σε περίπου 5 σημεία:
- Άρνηση στην ηλεκτρονική ψηφοφορία. Είναι θέμα χρόνου η ηλεκτρονική ψήφος να επικρατήσει σε όλες τις δημοκρατίες του κόσμου. Εμείς το καθυστερούμε, ενώ ξέρουμε ότι οπωσδήποτε θα συμβεί.
- Αντίσταση στην ψηφιακή ταυτότητα. Επιμένουμε να ταλαιπωρούμε με την γραφειοκρατία, εκατομμύρια ανθρώπους για να μην απολύσουμε μερικές χιλιάδες υπαλλήλους του Δημοσίου. Δεν πρόκειται να το αποφύγουμε. Έτσι κι αλλιώς θα μας συμβεί αλλά με καθυστέρηση
- Εμπόδια στην ψηφιοποίηση όλων των σχολικών και πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Κατάργηση των βιβλίων και ηλεκτρονική αγωγή στα σχολεία. Είναι θέμα λίγων ετών η επικράτηση της ψηφιακής εκπαίδευσης.
- Φόβοι για την υποχρεωτική χρήση του πλαστικού χρήματος και την κατάργηση των τραπεζικών συναλλαγών. Σε λίγα χρόνια, τα υποκαταστήματα των τραπεζών θα είναι πια, παρελθόν.
- Καχυποψία και καθυστέρηση σε μορφές τηλεργασίας. Δεν μπορούμε ακόμα να καταλάβουμε ότι σε λίγα χρόνια, ανώτατο στέλεχος πολυεθνικής με έδρα το Αμβούργο, θα κατοικεί μόνιμα στη Ρόδο!
Ο πόλεμος μεταξύ αντίδρασης και προόδου είναι προαιώνιος. Υπάρχει όμως, μία κατηγορική προσταγή που σπρώχνει τα πράγματα σε μία και μοναδική κατεύθυνση. Δεν είναι θέμα προσωπικών επιλογών η εξέλιξη – όποια κι αν είναι αυτή- αλλά κοινών πανίσχυρων ρευμάτων που δημιουργούν το μεγάλο ποτάμι. Προοδευτικός λοιπόν, είσαι, όταν προετοιμαστείς κατάλληλα και ρίξεις πρώτος τη βάρκα στο νερό. Όχι μιλώντας με όρους και συνθήκες των αρχών του 20ου αιώνα. Ότι ήταν να γίνει τότε έγινε. Τώρα διεκδικούμε άλλα πράγματα. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε τόσο πιο εύκολη θα κάνουμε τη ζωή μας…
