Η γερμανική διαμεσολάβηση είναι αυτή τη στιγμή η μόνη επιλογή που έχουμε. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Γαλλία, ούτε κανείς άλλος είναι προς το παρόν πρόθυμος να εξουδετερώσει τις εντάσεις. Την άποψη αυτή μεταφέρει μέσω liberal.gr για την κρίση που προκαλεί η τουρκική επιθετικότητα απέναντι στην Ελλάδα, ο Henri Bohnet, επικεφαλής του «Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ» για Ελλάδα και Κύπρο, το οποίο αποτελεί στην ουσία το think tank του γερμανικού χριστιανοδημοκρατικού κόμματος.
Συμφωνεί ότι οι πιθανότητες ατυχήματος στην περιοχή είναι μεγάλες, εκτιμά ότι η Τουρκία τραβά το σχοινί για να ενισχύσει την διαπραγματευτική της θέση στο τραπέζι, ενώ απαντώντας στην κριτική για την γερμανική στάση, απαντά ότι ως διαμεσολαβητής που είναι το Βερολίνο ναι μεν πρέπει να δείχνει αλληλεγγύη στην Ελλάδα, αλλά πρέπει να κρατά και ισορροπίες απέναντι στην Άγκυρα. Μεταφέρει την γερμανική άποψη των πραγμάτων τονίζοντας ότι η Ευρώπη καθυστερεί την επιβολή κυρώσεων για να δώσει διέξοδο στην Άγκυρα, ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη χωρίς συμμάχους στην περιοχή, γι’ αυτό και αναζητείται συμβιβασμός, ενώ παρ’ ότι αναγνωρίζει ότι ο Ερντογάν κινείται σε εντελώς λάθος δρόμο, απαντά ότι η Τουρκία ήταν και θα παραμείνει γείτοντας της Ευρώπης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Ποια η γνώμη σας για την σταθερά αυξανόμενη και μεθοδευμένη προκλητικότητα εναντίον Ελλάδας και Κύπρου που ακολουθεί η Τουρκία στην Αν.Μεσόγειο, με όλες μάλιστα τις μέχρι τώρα προσπάθειες διεθνούς μεσολάβησης να βρίσκουν τοίχο στην τουρκική πλευρά;
Μας ανησυχεί πολύ αυτή η κατάσταση. Η πιθανότητα ατυχήματος στην περιοχή είναι πολύ μεγάλη. Έχουμε πυκνή συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στην Αν.Μεσόγειο τόσο από τις δύο χώρες, όσο και από άλλες, όπως η Γαλλία.
Από εκεί και πέρα υπάρχει η κοινή γαλλο-γερμανική πρωτοβουλία για την αποκλιμάκωση της κρίσης, με συντονισμένες κινήσεις. Ευελπιστώ ότι θα αποδώσει.
Οι σχέσεις μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού είναι και πάλι πολύ στενές. Το είδαμε στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης ως απάντηση στην απειλή του COVID19, ενώ στην περίπτωση της ασφάλειας των ευρωπαϊκών συνόρων, δηλαδή αυτών της Ελλάδας, η συνεργασία τους είναι επίσης πολύ στενή. Επίσης βλέπω ότι τα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρχίζουν να ενεργοποιούνται.
- Ποια η γνώμη σας για την ανάγκη επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία υπέρ των οποίων τάσσονται κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, όταν άλλες, όπως η Γερμανία είναι επιφυλακτικές;
H γνώμη μου είναι ότι αν ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με την Τουρκία θα πρέπει να υπάρχει και μια διέξοδος για την Αγκυρα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή 'Ενωση δεν έχει ακόμη αποφασίσει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, παρά θέλει να εξαντλήσει κάθε προσπάθεια ώστε Αθήνα και Αγκυρα να καθίσουν σε ένα τραπέζι.
Ενα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που έχει αναδείξει η μέχρι τώρα κρίση είναι ότι η Τουρκία αισθάνεται απομονωμένη, χωρίς συμμάχους και έχει περιορισμένη δυνατότητα κινήσεων στην Μεσόγειο. Αναφέρομαι στο γεγονός ότι έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Μεσόγειο. Και η περιοχή θα ζει με μια μόνιμη απειλή σύγκρουσης αν η Τουρκία συνεχίσει να αισθάνεται απομονωμένη από τις εξελίξεις στην περιοχή. Στην λογική αυτή θα πρέπει να υπάρξει ενός είδους συμβιβασμός, δεν μπορώ να πω τι είδους. . Τι είδους συμβιβασμός; Αυτό μπορούν να το δείξουν μόνο πραγματικές διαπραγματεύσεις.
Από την μια λοιπόν πρέπει να σταλεί μήνυμα στον Ερντογάν ότι δεν μπορεί να τραβήξει άλλο σχοινί, από την άλλη πλευρά πρέπει να βρεθεί ένας μηχανισμός επιστροφής στο διάλογο μεταξύ του προέδρου Ερντογάν και του έλληνα πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, προκειμένου να αποκλιμακώσουν την ένταση.
Σίγουρα τα όσα συνέβησαν τον Φεβρουάριο στον Έβρο, κατά την προσπάθεια εισβολής μεταναστών στην Ελλάδα, έχει δώσει ένα μάθημα στον Ερντογάν. Έπειτα η οικονομική κρίση προκαλεί μεγάλη πίεση στην τουρκική κυβέρνηση. Η επιθετική λοιπόν συμπεριφορά της Άγκυρας προς την Ελλάδα και η προσπάθεια του κ. Ερντογάν να ενσπείρει εθνικιστικά αισθήματα στην τουρκική κοινή γνώμη είναι και μια προσπάθεια να της αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουμε υπόψιν πως η Τουρκία ήταν και θα παραμείνει γείτονας της Ευρωπαικής Ενωσης. Τώρα είναι η ώρα να βρεθεί μια λύση σε κάθε ζήτημα που πυροδοτεί αντιπαραθέσεις, προκειμένου να βρούμε τρόπους συνεργασίας με βάση πάντα το Διεθνές Δίκαιο. Κι αυτό καθώς εκτός της ασφάλειας στην Αν.Μεσόγειο, έχουμε ανάγκη συνεργασίας με την Τουρκία στο μεταναστευτικό, όπου λόγω του COVID19 θα πρέπει να αναμένουμε πολύ περισσότερους μετανάστες στο εγγύς μέλλον.
- Είναι σαφές ωστόσο ότι η Τουρκία θέλει να γίνει η νέα επικυρίαρχη δύναμη στην περιοχή. Εμπλέκεται στον εμφύλιο της Λιβύης, αναπτύσσει στρατεύματα στην Συρία, επιτίθεται σε Ελλάδα και Κύπρο. Πότε θα συνειδητοποιήσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες το πραγματικό πρόβλημα Ερντογάν;
Δεν θα έλεγα ότι η Ευρώπη δεν κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Εχει ταχθεί ξεκάθαρα με το μέρος της Αθήνας και υπέρ των νόμιμων αξιώσεων που αυτή έχει. Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και εδώ η Γερμανία έχει αναλάβει το σημαντικό ρόλο του διαμεσολαβητή. Είναι βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Η δουλειά της όμως είναι πολύ δύσκολη.
- Η Γερμανία ωστόσο έχει δεχθεί αρκετή κριτική για την μέχρι τώρα στάση της και για το κατά πόσο μπορεί να είναι αμερόληπτος διαμεσολαβητής, δεδομένων των στενών οικονομικών της σχέσεων με την Άγκυρα αλλά και της ανησυχίας της για τον κίνδυνο αναζωπύρωσης του προσφυγικού. Ποια η γνώμη σας;
Σας θυμίζω την πρόσφατη δήλωση της καγκελαρίου Μέρκελ ότι οι απειλές κατά της κυριαρχίας κρατών-μελών της Ε.Ε. δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Είχε γίνει κατά την συνάντηση της με τον πρόεδρο Μακρόν.
Ταυτόχρονα όμως πρέπει να καταλάβει κανείς ότι η δουλειά του διαμεσολαβητή είναι πολύ δύσκολη. Ο διαμεσολαβητής πρέπει να τηρεί κατά κάποιο τρόπο μια ουδετερότητα ανάμεσα στις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Η αποτελεσματικότητα του διαμεσολαβητή μειώνεται όταν υποστηρίζει ανοικτά περισσότερο την μια πλευρά έναντι της άλλης. Διαφορετικά η διαμεσολάβηση είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Υπό αυτή την έννοια, από την μια πλευρά η Γερμανία δείχνει αλληλεγγύη και πλήρη υποστήριξη στην Ελλάδα, από την άλλη όμως επιχειρεί να κρατήσει μια ισορροπία προκειμένου να διατηρήσει ανοικτό το παράθυρο των διαπραγματεύσεων για το άμεσο μέλλον. Είναι μια πολύ ευαίσθητη κατάσταση που για να επιλυθεί απαιτεί πραγματισμό. Τότε μόνο θα βρεθεί μια μόνιμη λύση, ώστε να μην ζήσουμε και του χρόνου μια ακόμη μεγαλύτερης διάρκειας ένταση.
-Τι είδους λύση μπορεί να βρεθεί υπό ένα συνεχές καθεστώς απειλών και προκλήσεων και με μια Τουρκία να βρίσκεται εκτός ορίων;
Κοιτάξτε, συμφωνώ ότι οι ενέργειες της Τουρκίας το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Η τακτική της Άγκυρας είναι πολύ προκλητική και πολύ επικίνδυνη. Αλλά εκτιμώ ότι η Τουρκία τραβάει το σχοινί για να ενισχύσει την διαπραγματευτική της θέση όταν και όποτε ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. Αυτή είναι η αιτία πίσω από την κλιμάκωση εκ κατά τις τελευταίες εβδομάδες.
Ασφαλώς και ο Ερντογάν κινείται σε λάθος δρόμο. Από την άλλη πλευρά συμφωνώ με τις δηλώσεις του γερμανού υπ. Εξωτερικών Χ. Μάας για αποκλιμάκωση σε αμφότερες τις πλευρές. Η Αγκυρα ενοχλήθηκε πολύ από την συμφωνία που υπέγραψε η Αθήνα με το Κάιρο. Μην ξεχνάτε ότι το Βερολίνο δυσαρεστήθηκε για την αιφνιδιαστική κίνηση της Ελλάδας να υπογράψει τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Το τάιμινγκ δεν ήταν το κατάλληλο, καθώς είχε μόλις προηγηθεί μια συμφωνία για αποκλιμάκωση και αποχώρηση του Oruc Reis. Σε κάθε περίπτωση είμαι αισιόδοξος ότι η γερμανική διαμεσολάβηση μπορεί να φέρει αποτελέσματα.
- Τι θα συμβεί παρ’ όλα αυτά στο σενάριο που ο Ερντογάν αγνοήσει εντελώς την γερμανική διαμεσολάβηση και επιμείνει στην κλιμάκωση;
Σε μια τέτοια περίπτωση η Ευρώπη θα παραμείνει στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Κανείς στην Ευρώπη δεν θέλει μια πολεμική σύγκρουση και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, τόσο από την πλευρά της ΕΕ, όσο και των χωρών-μελών, για να αποφύγουμε κινήσεις οι οποίες θα εκτροχιάσουν περαιτέρω την τουρκική προκλητικότητα. Η γερμανική διαμεσολάβηση είναι αυτή τη στιγμή η μόνη επιλογή που έχουμε.
Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Γαλλία, ούτε κανείς άλλος είναι προς το παρόν πρόθυμος να εξουδετερώσει τις εντάσεις. Πιστεύω λοιπόν ότι αξίζει να δοθεί μια ευκαιρία σε αυτήν την πρωτοβουλία. Εάν η ανοιχτή σύγκρουση μπορεί να αποφευχθεί, αυτή θα είναι μια πρώτη επιτυχία. Αλλά οι πραγματικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας θα είναι πιθανώς περίπλοκες και θα απαιτήσουν πολύ χρόνο. Αλλά θα αξίζει τον κόπο εάν οι σχέσεις μεταξύ των δύο γειτόνων μπορούν να εξομαλυνθούν.
* Ο Henri Bohnet είναι διευθυντής της αντιπροσωπείας του ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ σε Ελλάδα-Κύπρο
