Του Μάνου Παπάζογλου*
Η διαμόρφωση μίας ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας, ένα ζήτημα το οποίο κάποτε ήταν αμιγώς ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος, φαίνεται ότι αποκτά μία κάποια υπόσταση. Πολλά από τα ζητήματα της ευρωπαϊκής ενοποίησης βρίσκονται πλέον σε περίοπτη θέση στην ημερήσια διάταξη της ειδησεογραφίας, η συζήτηση και αντιπαράθεση επί αυτών δημιουργεί διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των εθνικών ακροατηρίων, καθώς και νέους όρους κομματικού ανταγωνισμού
Ήδη πριν από την κρίση στην Ευρωζώνη, ήταν εμφανείς οι ενδείξεις της υποχώρησης της παθητικής συναίνεσης στους στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της αναζωπύρωσης εστιών αμφισβήτησης και ευρωσκεπτικισμού. Η ΕΕ βρίσκεται πλέον ενώπιον νέων προκλήσεων για την προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η διαπίστωση αυτή οφείλεται σε πολλές και σύνθετες εξελίξεις σε επίπεδο οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ, στα νέα διακυβεύματα στα πολιτικά συστήματα των κρατών-μελών, στα ζητήματα κοινωνικής συνοχής και ασφάλειας, καθώς και στο ρόλο της Ευρώπης σε ένα εξαιρετικά δυναμικό διεθνές πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι.
Όπως κάθε άλλο πολιτικό σύστημα, λοιπόν, και δίχως να παραβλέπεται ο sui generis χαρακτήρας του ως μη-κρατικό πολιτειακό μόρφωμα, η ΕΕ οφείλει να διασφαλίζει και να ανανεώνει τη νομιμοποίησή του. Οι δύο βασικές πηγές νομιμοποίησης είναι οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών και οι Ευρωπαίοι πολίτες. Δεν πρόκειται μόνο για τη διαδικαστική νομιμοποίηση, η οποία προκύπτει από την τήρηση των κανόνων και των διαδικασιών κατά την κείμενη νομοθεσία. Αλλά και για την αποδοχή και την στήριξη των στόχων και των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της πολύ-επίπεδης διακυβέρνησης.
Υπό το πρίσμα των παραπάνω παρατηρήσεων, πρέπει να αξιολογήσουμε τις προτάσεις της Επιτροπής (βλ. εδώ) για τα εναλλακτικά σενάρια για τους μελλοντικούς στόχους της ευρωπαϊκής ενοποίησης με ορίζοντα το 2025.
Η πολιτική συγκυρία θέτει τους δικούς της περιορισμούς: κρίση στην Ευρωζώνη, άνοδος του ευρωσκεπικισμού και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κόμματων τα οποία αντιπροσωπεύουν τις ιδέες αυτές, Brexit, έντονος διεθνής οικονομικός ανταγωνισμός, τρομοκρατικές ενέργειες εντός της Ευρώπης, νέες ηγεσίες και διαφορετικοί στόχοι σε σημαντικές χώρες εκτός ΕΕ.
Πρόκειται για ποιοτικά διαφορετικές προκλήσεις συγκριτικά προς εκείνες οι οποίες προέβαλλαν ως εμπόδια παρελθόν. Αν κάτι χαρακτηρίζει, όμως, τη διαδικασία προόδου στα ευρωπαϊκά πράγματα είναι η επιδίωξη ενός κοινά αποδεκτού συμβιβασμού με αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Το πνεύμα αυτό αποτυπώνεται και στο έγγραφο της Επιτροπής. Αλλά δεν συνιστά απαραίτητα τον προσανατολισμό στο χαμηλότερο κοινό παρονομαστή. Όσοι εμπλακούν στις συζητήσεις για το μέλλον της Ευρώπης, θα κληθούν να αντισταθμίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των εναλλακτικών προοπτικών για την ΕΕ. Να πείσουν υπέρ της μίας απόψεως και να πεισθούν σχετικά με τις θεμιτές επιφυλάξεις άλλων.
Για να καταλήξουμε σύμφωνα με τις αρχικές παρατηρήσεις. Οι σημερινές γενιές της Ευρώπης καλούνται να λάβουν τις δικές τους αποφάσεις για τους σκοπούς της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τους οποίους προκρίνουν. Είναι προφανές ότι η προηγούμενη θεσμική και πολιτική διαδρομή προκαθορίζει ορισμένες επιλογές. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι σημαντικά τμήματα της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης εξακολουθεί να θεωρεί την ΕΕ το αυτονόητο πλαίσιο για την επιδίωξη της ευημερίας και της πολιτικής συνεργασίας. Ακόμη και εάν εκφράζει επιμέρους επιφυλάξεις και κριτική, το αίτημα για 'even closer union' ενδεχομένως να αποτυπωθεί σε νέες δυναμικές θεσμικές πρωτοβουλίες και στόχους ευρωπαϊκών πολιτικών.
Για την ελληνική κοινωνία ειδικότερα, με δεδομένη την απότομη μετάβαση από την παθητική συναίνεση στην ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να δημιουργηθούν όροι μίας νηφάλιας συζήτησης για το μέλλον της ΕΕ και τη θέση της χώρας σε αυτήν.
Όσοι ενδιαφέρονται για μία εμπεριστατωμένη συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον συνέδριο το οποίο διοργανώνεται με εξαιρετικά υψηλά ακαδημαϊκά πρότυπα από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων με τίτλο «Δημοκρατία, ανάπτυξη και ασφάλεια: Πολιτική σε συνθήκες αβεβαιότητας» στο Λουτράκι στο Club Hotel Casino Loutraki, στις 8-10 Δεκεμβρίου 2017.
Στο συνέδριο θα συμμετάσχουν διακεκριμένοι επιστήμονες από τα πεδία της Πολιτικής Επιστήμης, των Διεθνών Σχέσεων, του Δικαίου, της Οικονομίας, της Φιλοσοφίας και της Ιστορίας. Οι εισηγήσεις τους εντάσσονται στις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
- Πολιτικό σύστημα, θεσμοί και οικονομική κρίση.
- Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Προκλήσεις για τη θεωρία και την πολιτική.
- Πολυπολιτισμικές κοινωνίες και διαπολιτισμικότητα στην Ευρώπη.
- Διεθνής και περιφερειακή αστάθεια: Θεωρητικοί προβληματισμοί και προκλήσεις πολιτικής.
- H καταπολέμηση της φτώχειας και η προσφορά βοήθειας σε ανθρώπους σε ανάγκη: Αναζητώντας καινοτόμες ιδέες.
- Το μέλλον της απασχόλησης: Αναζητώντας νέα μοντέλα οργάνωσης της αγοράς εργασίας και κατανομής του πλούτου.
- Πολιτική βία και τρομοκρατία: πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αποτυπώσεις.
- Δυσαρέσκεια, δικαιοσύνη, νομιμοποίηση και σταθερότητα.
- Η φιλοσοφική αναζήτηση της ευτυχίας σε καιρούς αβεβαιότητας.
Οι εργασίες του Συνεδρίου θα ξεκινήσουν με την αναγόρευση του διακεκριμένου Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Duke, Joseph M. Grieco σε Επίτιμο Διδάκτορα ο οποίος ακολούθως θα δώσει διάλεξη.
Πρόγραμμα Συνεδρίου : http://pedis.uop.gr/pydio/data/public/9f40cf.php
Αίτηση Παρακολούθησης: http://pedis.uop.gr/?p=8096
Για οποιαδήποτε άλλη πληροφορία μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Τμήματος: http://pedis.uop.gr και την ιστοσελίδα του συνεδρίου: https://econtent.pedis.uop.gr/conf/index.php/psirconf/conf2017
* Ο κ. Μάνος Παπάζογλου είναι Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Συστημάτων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
