Του Νίκου Μηλαπίδη*
Ο μετασχηματισμός της αγοράς ενέργειας εντός ΕΕ, το διεθνές και κοινοτικό πλαίσιο όπως έχουν διαμορφωθεί και πρωτίστως η μη βιώσιμη οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, υποχρεώνουν την ΔΕΗ και κατ' επέκταση την Ελλάδα να διαχειριστεί υπό ασφυκτική πίεση και με τεράστια καθυστέρηση τρία καθοριστικά ζητήματα για το ενεργειακό μας μέλλον.
Περιττό να αναφερθεί ότι δεν θα γινόταν απολύτως τίποτα από την σημερινή κυβέρνηση, αν η απελευθέρωσή της αγοράς ενέργειας δεν εντασσόταν στις μνημονιακές δεσμεύσεις που υπέγραψε.
1. Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας επιβάλλει στη ΔΕΗ να έχει κάτω από το 50% στο μερίδιο λιανικής και χονδρικής αγοράς ως το 2020, καθιστώντας ένα μέρος της παραγωγικής της δυναμικότητας πλεονάζον.
2. Η πορεία από την απαναθρακοποίηση στην πράσινη ενέργεια και τις ΑΠΕ και η αυστηροποίηση των ορίων εκπομπών ρύπων CO2 επιβάλλει στην χώρα να απεξαρτηθεί από την παραγωγή λιγνίτη, την ίδια ώρα που ούτως ή άλλως αρκετές λιγνιτικές μονάδες της φτάνουν στο όριο οικονομικής ζωής τους. Η υποχρέωση συμπίπτει με την μετάβαση σε μια νέα εποχή, όπου οι ενεργειακές δυνατότητες του τόπου που διαθέτει υπερπλεόνασμα ηλιοφάνειας, αέρα και νερών θα μπορούσαν να αποδειχθούν καθοριστικές. Το μέλλον στην ενέργεια διαγράφεται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά η Ελλάδα παρότι έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, καθυστερεί χαρακτηριστικά στην πλήρη αξιοποίησή τους. Μαζί με τη διασύνδεση των νησιών αποτελούν τα δυο μεγάλα στοιχήματα για την βιώσιμη ανάπτυξη που πολλοί την ευαγγελίζονται αλλά λίγοι την υπηρετούν.
3. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη στη ΔΕΗ, απόρροια κακοδιαχείρισης, πελατειακών πρακτικών και άσκησης κοινωνικής πολιτικής σχεδόν από το σύνολο των κυβερνήσεων έφτασαν στα 2,3 δισ. ευρώ (Μάρτιος 2018), ποσό που ξεπερνά το 40% του ετησίου τζίρου της (άνω των 5 δισ.) ενώ οι δανειακές υποχρεώσεις της ΔΕΗ είναι μόνο το 2019 (κοινοπρακτικό 1,3 δισ ευρώ προς ελληνικές τράπεζες, ομόλογο 350 εκατ., και δάνειο προς ΕΤΕπ 200 εκατ. ευρώ). Ο βασικός μέτοχός της, το ελληνικό Δημόσιο δεν είναι σε θέση να στηρίξει οικονομικά ούτε ένα μεταλιγνιτικό αναπτυξιακό σχέδιο, ούτε να επιβάλλει την οικονομική εξυγίανση που απαιτείται.
Υπό αυτές τις συνθήκες. η πώληση μεμονωμένων (μη ιδιαιτέρως ανταγωνιστικών για διαφορετικούς λόγους) λιγνιτικών μονάδων από την κυβέρνηση δεν συνιστά λύση στο πρόβλημά, γιατί δεν είναι το μέσον για την επίτευξη ενός σκοπού. Δεν εντάσσεται σε μια εθνική ενεργειακή στρατηγική.
Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης, είναι μια ακόμα απόδειξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με την στείρα αντιπολιτευτική του στάση και κυρίως με την κυβερνητική του ατολμία και ανικανότητα έχει υπογράψει φαρδιά-πλατιά, όπως και σε πλείστες άλλες περιπτώσεις, την οδυνηρή απαξίωση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Τώρα ήρθε η ώρα της ΔΕΗ.
Ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο για την ΔΕΗ θα περιελάμβανε:
1. Μία Μικρή νέα ΔΕΗ (30-40%) ή Δύο Μικρές νέες ΔΕΗ (<20%) για να ανοίξει η αγορά και να προσελκύσει και τη συμμετοχή νέων παικτών-επενδυτών
Η μεμονωμένη πώληση μονάδων είναι μη ελκυστική για επενδυτές, οπότε θα καταλήξει σε ουσιαστική εκποίηση. Αντίθετα, η πώληση ενός παραγωγικού χαρτοφυλακίου μπορεί να προσελκύσει επενδυτές. Το σκεπτικό είναι οι 1-2 νέοι παίκτες να αναλάβουν το ανάλογο μερίδιο σε όλη την αλυσίδα αξίας (καθετοποίηση), δηλαδή από την παραγωγή μέχρι και το μερίδιο των πελατών λιανικής και συνεπώς και τους κατ'' αναλογία καλούς και κακούς πελάτες, χαμηλής, μεσαίας και υψηλής τάσης.
2. Στρατηγικό επενδυτή με ρόλο στη διοίκηση της ΔΕΗ
Η ΔΕΗ χρειάζεται επειγόντως στρατηγικό εταίρο με τεχνογνωσία, όραμα, σχέδιο και κεφάλαια ο οποίος θα αναλάβει το μάνατζμεντ. Οι συνεχείς παρεμβάσεις των Υπουργών και των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, στην άσκηση του ρόλου της μεγαλύτερης ενεργειακής εταιρείας στη χώρα έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη για την κακή πορεία της ΔΕΗ. Να αποκλειστεί ο κυβερνητικός παρεμβατισμός. Στη ΔΕΗ χρειάζεται να υιοθετηθεί το επιτυχημένο μοντέλο διοίκησης του ΟΤΕ και όχι του ΟΣΕ.
3. Εργασιακή ειρήνη και εξασφάλιση θέσεων εργασίας
Το εργατικό και στελεχιακό δυναμικό της ΔΕΗ είναι τόσο εξειδικευμένο και άρρηκτα συνδεδεμένο με τις περιοχές εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που είναι αδύνατο ο οποιοσδήποτε νέος επενδυτής να αναζητήσει αλλού προσωπικό. Ενδεικτικά μέτρα εξασφάλισης των θέσεων εργασίας είναι η δέσμευση του επενδυτή ότι θα διατηρήσει το σύνολο του προσωπικού για συμφωνημένο χρονικό διάστημα, προγράμματα εθελούσιας εξόδου και απορρόφηση σε άλλες θέσεις εργασίας/κινητικότητα.
4. Βελτίωση της εισπραξιμότητας
Η εισπραξιμότητα είναι μια μεγάλη θηλιά για τη ΔΕΗ. Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ επέβαλαν στην ΔΕΗ το «Δεν εισπράττω» κι ενθάρρυναν πρακτικές του «Δεν πληρώνω». Προτείνεται η αφαίρεση από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ των υπόλοιπων χρεώσεων υπέρ τρίτων (ΕΡΤ, Δημοτικά τέλη, φόροι κ.λπ.) που οδηγούν στη διόγκωσή τους και στην επακόλουθη προβληματική εισπραξιμότητά τους. Απαιτείται εστιασμένη μέριμνα κοινωνικού χαρακτήρα έτσι ώστε να εξασφαλίζονται οι πραγματικά ευάλωτες ομάδες και να μην επωφελούνται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές.
5. Μοντέλο COSMOTE για τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες και Ενεργειακές Υπηρεσίες
Η ΔΕΗ οφείλει να σταματήσει να δίνει μάχες οπισθοφυλακών και να κοιτάξει κατάματα το μέλλον, προετοιμάζοντας τη μεταλιγνιτική εποχή. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες μπορεί να μετασχηματιστεί επιχειρησιακά στα πρότυπα της COSMOTE επιτρέποντας στο δημόσιο να εκμεταλλευθεί τις πολλές ευκαιρίες στον τομέα των ΑΠΕ, απαλλαγμένη ωστόσο από τις παραμένουσες αγκυλώσεις. Θα μπορούσε μάλιστα η συγκεκριμένη θυγατρική να αναλάβει και το κομμάτι των ενεργειακών υπηρεσιών που αποτελεί έναν πολύ δυναμικό νέο τομέα δραστηριοποίησης στον τομέα της ενέργειας με παρεμβάσεις στη ζήτηση.
Όσο οι λύσεις που προτείνονται «κλωτσούν την μπάλα στην εξέδρα», τόσο πιο επώδυνες θα είναι οι επόμενες λύσεις για όλους μας, γιατί φυσικά οι όροι ολοένα και θα χειροτερεύουν.
* Ο κ. Μηλαπίδης είναι Νομικός και Διευθυντής Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο «ΠΟΤΑΜΙ»
