Της Άντζελας Βερναδάκη*
Η Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση βασίστηκε στο νερό και στον ατμό και εκβιομηχάνισε την παραγωγή. Η Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση βασίστηκε στον ηλεκτρισμό που οδήγησε στη μαζική παραγωγή αγαθών. Η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση βασίστηκε στην Πληροφορική. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, που ήδη βιώνουμε, χτίζει πάνω στις δομές της Τρίτης. Πρόκειται για την ψηφιακή επανάσταση και χαρακτηρίζεται από ένα μείγμα τεχνολογιών που εξελίσσονται ραγδαία, πολύ πιο γρήγορα από κάθε άλλη βιομηχανική επανάσταση του παρελθόντος. Πέρα από την εκθετική εξέλιξη της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, κύρια χαρακτηριστικά της είναι οι σκοποί της και οι τομείς που αυτή επηρεάζει, που επίσης δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο καθώς διαταράσσει σχεδόν κάθε βιομηχανικό τομέα σε κάθε χώρα με κάθετες επιπτώσεις στη διακυβέρνηση συστημάτων, τον τρόπο διοίκησης και την ίδια την παραγωγή. Με ολοένα και πιο αυξανόμενους ρυθμούς δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι “online” με διάφορους τρόπους. Από κινητό, από υπολογιστή και - όλο και περισσότερο - από το «Ίντερνετ των Πραγμάτων» (Internet of Things).
Είναι προφανές πως αυτές οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστο τον τομέα της Υγείας. Κάθε άλλο, οι εξελίξεις αναμένονται καταλυτικές για τους ασθενείς.
Οι κοινωνίες μας γερνάνε και παράλληλα οι χρόνιες ασθένειες γίνονται όλο και περισσότερες, προσθέτοντας επιπλέον κόστη στις οικονομίες των κρατών. Η απάντηση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης θα είναι η χρήση της ρομποτικής στη φροντίδα των ηλικιωμένων. Ρομποτικοί βοηθοί με τεχνητή νοημοσύνη θα υπενθυμίζουν την κατάλληλη στιγμή για τη λήψη ενός φαρμάκου και θα μπορούν να παρέχουν απλές καθημερινές βοήθειες που σήμερα επωμίζονται συγγενείς, φίλοι ή επαγγελματίες της φροντίδας. Αυτή η εξέλιξη θα είναι ανυπολόγιστης αξίας για απομακρυσμένες περιοχές με μικρή πρόσβαση στις δομές Υγείας. Η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι πολύτιμος σύμμαχος μοναχικών ανθρώπων, εκμηδενίζοντας αποστάσεις και γκρεμίζοντας κοινωνικά τείχη.
Η πρόληψη και η διαχείριση της ασθένειας θα ενσωματωθεί στην καθημερινότητα μας. Καθημερινά μικρά «τσεκ απ» και απλή καθημερινή καταγραφή των βασικών μας λειτουργιών όπως πίεση, επίπεδα διαβήτη, χοληστερίνη κτλ θα είναι αυτονόητες λειτουργίες μέσω των συσκευών μας και δεν θα απαιτείται η επίσκεψη σε δομή Υγείας. Συνεπώς, το Internet of Things αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις παραπάνω «καθημερινά τσεκ-απ» ενώ θα συμβάλλει καθοριστικά και στη συμμόρφωση των ασθενών στην πρόληψη, στη διαχείριση της Υγείας τους ή της ασθένειάς τους.
Στο φάρμακο οι εξελίξεις αναμένονται ακόμα πιο εντυπωσιακές. Ήδη ασθένειες που μέχρι πριν λίγα χρόνια οδηγούσαν στον θάνατο, όπως ο HIV και η Ηπατίτιδα C σήμερα αντιμετωπίζονται, δεν απειλούν τη ζωή, ενώ στην περίπτωση της Ηπατίτιδας C, θεραπεύονται πλήρως σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι εξελίξεις στα “genomics”, στη μελέτη δηλαδή των γονιδίων θα οδηγήσουν σε πιο στοχευμένες και εξατομικευμένες θεραπείες. Οι πολίτες θα ξέρουν πώς να προλάβουν την ασθένεια και οι επαγγελματίες Υγείας πως θα την στοχεύσουν καλύτερα.
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις δεν θα προκύψουν χωρίς προβλήματα, χωρίς συγκρούσεις, χωρίς ηθικά ζητήματα και διλήμματα. Για παράδειγμα, κάθε βιομηχανική επανάσταση έφερνε μαζί της στρατιές ανέργων, τη δουλειά των οποίων αναλάμβαναν μηχανές. Σε κάθε τέτοια περίοδο ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έπρεπε να επανεκπαιδευτεί, να προσαρμοστεί και να εξελιχθεί. Και έτσι γινόταν πάντα. Αντίστοιχα, στον τομέα της Υγείας, η μελέτη και πιθανώς η δυνατότητα της παρέμβασης στα γονίδια, θα δημιουργήσει ηθικά ζητήματα και προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Ιστορικά, στο παρελθόν, κάθε βιομηχανική επανάσταση έφερνε γενική άνοδο του βιοτικού επιπέδου αλλά και δημιουργία ανισοτήτων. Είναι ίσως η πρώτη φορά, ενόψει της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, που η τόσο ραγδαία άνοδος της τεχνολογίας υπόσχεται τόσο θεαματική άνοδο του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά και τόσο ευρεία πρόσβαση του παγκόσμιου πληθυσμού στις παροχές αυτές.
*Η Άντζελα Βερναδάκη είναι Director Market Access & External Relations της βιοφαρμακευτικής εταιρείας AbbVie.
