Ενέργειες όπως αυτή της διανομής φυλλαδίων σε σχολεία που χαρακτηρίζουν τους ομοφυλόφιλους χειρότερους από τους δολοφόνους τραυματίζουν όλα τα άτομα, γιατί όλοι έχουν ΛΟΑΤΚΙ+ συγγενείς ή φίλους», αναφέρει στο liberal.gr ο Πέτρος Σαπουντζάκης, απόφοιτος ιερατικής σχολής, ομοφυλόφιλος ακτιβιστής, ιδρυτικό μέλος του Πολύχρωμου Σχολείου, και εκπαιδευτικός. Μάλιστα επισημαίνει και τον κίνδυνο ο σκοταδισμός που κάνει την εμφάνισή του να οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις.
«Αυτό που αναφέρεται στο φυλλάδιο είναι ακραίο, δεν είναι δυνατόν ένας ομοφυλόφιλος να θεωρείται χειρότερος από έναν δολοφόνο. Ή αν θέλετε ότι μια δολοφονία είναι λιγότερο απεχθής από μια ομοφυλοφιλική σχέση» επισημαίνει και απευθύνει το εξής ερώτημα:
«Έχουμε σκεφτεί το ενδεχόμενο κάποιοι θρησκόληπτοι ή άλλοι, ακραίοι όμως σε κάθε περίπτωση, να σκεφτούν ότι “μήπως δεν είναι και τόσο κακό τελικά να σκοτώσω έναν ομοφυλόφιλο”; Ή έστω “να τον χτυπήσω λίγο, να ”θεραπευτεί”; Αντιλαμβανόμαστε σε τι σκοτεινά μονοπάτια οδηγούμαστε έτσι;»
Κρούει δε τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι «Δεν χρειάζεται να έχουμε πάλι κάποιο περιστατικό όπως αυτό του Νικόλα Φιλίππου στην Αργυρούπολη που αυτοκτόνησε 15 ετών εξαιτίας του bullying που δεχόταν από συμμαθητές του επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Μην φτάσουμε πάλι να θρηνήσουμε κάποιο νέο. Δεν έχουμε άλλωστε και περίσσευμα αυτών στη χώρα μας ως γνωστόν.»
Συνεχίζει δε λέγοντας ότι «αυτή η περιγραφή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων ως χειρότερα και από δολοφόνους, δεν χτυπάει μόνο κάποια ΛΟΑΤΚΙ παιδιά, αλλά ενδεχομένως και εκείνα που είναι ετεροφιλόφυλα και δεν διαθέτουν συμβατή έκφραση φύλου. Ένα αγόρι π.χ. που δεν παίζει ποδόσφαιρο και κρίνεται από τους άλλους ως μη επαρκές για να γίνει άντρας».
Εκπαιδευτικός ο ίδιος στην Πρωτοβάθμια -τα τελευταία χρόνια στο Δημόσιο- καταλήγει λέγοντας ότι «θα έπρεπε το υπουργείο Παιδείας και οι σύλλογοι διδασκόντων να έχουν περάσει το μήνυμα ότι «όταν βλέπω παραβίαση δικαιωμάτων, δεν μένω αμέτοχος. Δεν παρατηρώ. Επισημαίνω εκφοβισμό. Όταν διαβάζω κάτι το οποίο εξευτελίζει μια κατηγορία ανθρώπων, δεν αδιαφορώ»
Συνέντευξη στην Ευφροσύνη Παυλακούδη:
- Φυλλάδιο με ομοφοβικό περιεχόμενο μοιράστηκε τις προάλλες σε ένα Γυμνάσιο στον Χολαργό, το οποίο συμμετείχε σε (υποχρεωτικό) εκκλησιασμό, λόγω του εορτασμού των Τριών Ιεραρχών. Συγκεκριμένα στο φυλλάδιο χρησιμοποιώντας τα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, αναφέρεται πως «η ομοφυλοφιλία είναι το αποκορύφωμα των αμαρτημάτων, πολύ πιο πάνω από ειδεχθείς πράξεις όπως ο φόνος…». Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό Τύπο, ο διευθυντής του εν λόγω Γυμνασίου υποστηρίζει πως είναι εξωφρενικά τα όσα αναγράφονται και έχει ζητήσει το επίμαχο φυλλάδιο προκειμένου να διερευνηθεί από ποιους και πώς μοιράστηκε στους μαθητές. Τι πιστεύετε πώς πρέπει να γίνει;
Στην εκπαίδευση πρέπει να υπάρχει ετοιμότητα της αντίδρασης. Το λέω αυτό γιατί γνωρίζω για το περιστατικό, καθώς φιλικό μου πρόσωπο είναι φίλη με τη μητέρα του κοριτσιού που το έβγαλε στη δημοσιότητα. Είμαι και σε επικοινωνία με την τελευταία και περιμένω μάλιστα και κάποιες πιο συγκεκριμένες απαντήσεις γιατί θα πήγαινε από το σχολείο. Μας είπαν π.χ. ότι υπάρχει ένα εκκλησιαστικό ίδρυμα, κέντρο απέναντι από το σχολείο. Έχετε υπόψη ότι το φυλλάδιο δόθηκε στα παιδιά την ώρα που μοιράζονταν το αντίδωρο και σημειωτέον δεν αναγράφεται πουθενά σε αυτό ο φορέας ή οργάνωση που το τύπωσε/διακίνησε.
Σίγουρα είναι πρόβλημα να έχει ο οποιοσδήποτε πρόσβαση στα παιδιά την ώρα του σχολικού ωραρίου. Τα παιδιά τα πηγαίνουμε στην εκκλησία, με τη σύμφωνη γνώμη βέβαια των γονέων τους, αλλά κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς αυτή και επιστρέφοντας, δεν μπορεί να έχει ο οποιοσδήποτε πρόσβαση σε αυτά όπως αντιλαμβάνεστε. Ιδιαίτερα όμως σε ένα χώρο όπως την εκκλησία που υποτίθεται ότι υπάρχει εμπιστοσύνη, είναι θέμα. Έχοντας εμπιστοσύνη στο θεσμό της Εκκλησίας, το να βλέπεις κάποια άτομα από αυτήν να μοιράζουν ένα τέτοιο φυλλάδιο στο οποίο αναφέρονται αναγνωρίσιμα πρόσωπα αυτής -ο Χρυσόστομος δηλαδή είναι ένας από τους Τρεις Ιεράρχες και από τους μεγαλύτερους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας- , είναι εξόχως προβληματικό.
Η άποψη μου βέβαια δεν είναι ότι θα έπρεπε να στήσουμε μια γραφειοκρατικού τύπου διαδικασία (ή αστυνόμευση) που θα αγχώσει περισσότερο τους εκπαιδευτικούς να επιτηρούν πιο στενά τα παιδιά μήπως κάποιος τους μοιράσει κάτι. Πού βέβαια είναι και ευθύνη των καθηγητών, θα έπρεπε δηλαδή να πουν κάτι, αλλά μπορεί να μην τους πήγε καν στο μυαλό ότι το φυλλάδιο θα έλεγε κάτι τόσο αισχρό.
Η γνώμη μου είναι ότι θα έπρεπε να έχουμε –αυτό που λέμε ευρύτερα για τα ανθρώπινα δικαιώματα- ενεργοποίηση των παρατηρητών. Να έχει περάσει το μήνυμα ότι όταν βλέπω παραβίαση δικαιωμάτων, δεν μένω αμέτοχος. Δεν παρατηρώ απλά. Επισημαίνω εκφοβισμό. Όταν διαβάζω κάτι το οποίο εξευτελίζει μια κατηγορία ανθρώπων, δεν αδιαφορώ. Πάνω σε αυτό πρέπει να κάνει δουλειά το Υπουργείο Παιδείας και οι σύλλογοι διδασκόντων βεβαίως.
Τα παιδιά από ότι έμαθα φοβόντουσαν να το πουν στους εκπαιδευτικούς. Κι αυτό είναι πάλι ευθύνη της Πολιτείας. Γιατί δεν έχει περάσει το μήνυμα στην εκπαίδευση ότι σεβόμαστε αυτά τα δικαιώματα, ειδικά τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Δεν υπάρχει ακόμα κανενός είδους επίσημη, από το Υπουργείο ενημέρωση των παιδιών ή των καθηγητών ή και των γονέων. Μπορεί να έχουν ψηφιστεί κάποια νομοσχέδια, αλλά η αντίληψη περί σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων δεν έχει γίνει κοινή συνείδηση στα σχολεία. Ούτε τα διδακτικά εγχειρίδια αναφέρονται σε αυτά τα ζητήματα, ούτε οι εγκύκλιοι του Υπουργείου. Ενώ αυτό είναι υποχρέωση της Πολιτείας.
Θα σας αναφέρω ένα προσωπικό παράδειγμα πριν δυο μάλιστα βδομάδες. Μου είπε παιδάκι, μαθητής μου στη Δ’ Δημοτικού, που έχουμε εξαιρετική σχέση όπως και με τους γονείς του που γνωρίζω ότι δεν έχουν ομοφοβική στάση, «σας κάναμε γκουγκλ κύριε Πέτρο και έλεγε κάτι πολύ κακό για εσάς». Του είπα «τι έλεγε;». «Να έλεγε ‘μιλήσαμε με έναν γκ…… (gay) εκπαιδευτικό’». Κατάλαβα σε ποιο δημοσίευμα αναφέρεται το παιδί και του είπα «μα αυτό δεν είναι κακό». «Όχι κύριε, αυτό είναι κακό, όλοι το λένε», είπε το παιδί.
Δηλαδή ένα παιδάκι Δ’ Δημοτικού έχει πάρει ήδη το μήνυμα από την άτυπη μάθηση, τη κοινωνική μάθηση ότι το να είσαι κάτι τέτοιο –ομοφυλόφιλος δηλαδή- δεν προστατεύεται, είναι κακό, πρέπει να ντρέπεσαι, είναι κάτι που θα χρησιμοποιήσουν ως βρισιά. Άρα τα παιδιά έχοντας γαλουχηθεί με τέτοιες αντιλήψεις, διστάζουν μετά να αναφέρουν ως πρόβλημα το εν λόγω φυλλάδιο στους εκπαιδευτικούς τους. Γιατί θα τα σχολιάσουν τα άλλα παιδιά, τύπου «και ’σένα τι σε νοιάζει, γιατί εσύ είσαι gay;”.
Πρέπει λοιπόν άμεσα, γιατί έχουμε διαρκή περιστατικά παραβίασης βασικών δικαιωμάτων που μας αναφέρονται και στο Πολύχρωμο Σχολείο και δυστυχώς πολλές φορές αφορούν παραβίαση από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, η Πολιτεία να ασχοληθεί συστηματικά και σοβαρά με το θέμα. Να ενημερώσει το αρμόδιο Υπουργείο τη σχολική κοινότητα και ιδίως τα παιδιά για τα στοιχειώδη, δηλαδή για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
- Οπότε εσείς αν ήσασταν γυμνασιάρχης στο εν λόγω σχολείο τι θα κάνατε; Συζητάμε δηλαδή για το ντόρο που έχει γίνει με το συγκεκριμένο φυλλάδιο και την ευρύτερη κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία της χώρας, όμως δεν λέμε πρακτικά τι μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός αν βρεθεί αντιμέτωπος με μια τέτοια κατάσταση.
Εγώ αν ήμουν γυμνασιάρχης λ.χ. θα έλεγα στο Γραφείο Εκπαίδευσης που εκπροσωπεί το υπουργείο, ότι μας έχετε αφήσει εκτεθειμένους σε αυτό το θέμα, δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες για το τι κάνουμε και πώς λειτουργούμε. Αντιμετωπίζουμε διακρίσεις και ακραία περιστατικά, γιατί αυτό που αναφέρεται στο φυλλάδιο είναι ακραίο, δεν είναι δυνατόν ένας ομοφυλόφιλος να θεωρείται χειρότερος από έναν δολοφόνο. Ή αν θέλετε ότι μια δολοφονία είναι λιγότερο απεχθής από μια ομοφυλοφιλική σχέση. Έχουμε σκεφτεί το ενδεχόμενο κάποιοι θρησκόληπτοι, ακραίοι όμως σε κάθε περίπτωση, να σκεφτούν ότι «μήπως δεν είναι και τόσο κακό τελικά να σκοτώσω έναν ομοφυλόφιλο; Ή έστω να τον χτυπήσω λίγο, να «θεραπευτεί». Αντιλαμβανόμαστε σε τι σκοτεινά μονοπάτια οδηγούμαστε έτσι; Αυτούς τους μηχανισμούς τους έχουμε ζήσει στην ανθρώπινη ιστορία, και παρατηρούμε και σήμερα κράτη να οπισθοδρομούν δραματικά.
Για να απαντήσω όμως με σαφήνεια στο ερώτημά σας, αν ήμουν γυμνασιάρχης στο εν λόγω σχολείο, θα ζητούσα από τους ανωτέρους μου να εκδώσει το υπουργείο Παιδείας κατευθυντήριες για το τι πρέπει να κάνουμε και σαφή ενημέρωση όσον αφορά τα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα. Όταν δηλαδή μιλάμε για οικογένειες, να μιλάμε και για ομογονεϊκές οικογένειες, γιατί υπάρχουν σε όλα τα σχολεία πλέον. Σε διάφορα μαθήματα μέσα, όπως Αγωγή του Πολίτη, Κοινωνική Πολιτική Αγωγή, Γλώσσα, Βιολογία, πιάνουμε θέματα που μπορεί να σχετίζονται με διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Να υπάρχει συμπερίληψη αυτών. Είναι ανάγκη στα επόμενα σχολικά εγχειρίδια που θα εκδοθούν να προβλέπεται η συμπερίληψη των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.
Πριν 20 χρόνια έγινε περίπου αν θυμάμαι καλά η πρώτη προσπάθεια συμπερίληψης και άλλαξαν τα βιβλία για να έχουν μέσα πέραν όλων των άλλων και ΑμεΑ άτομα, παιδιά μεταναστών κλπ. Από τότε το υπουργείο Παιδείας δεν έχει κάνει απολύτως τίποτε για να πάρουν το μήνυμα τα παιδιά αντιστοίχως σήμερα ότι και τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα είναι μέρος της σχολικής κοινότητας, της κοινωνίας και δεν είναι βρισιά, δεν είναι κακό πράγμα να είσαι ΛΟΑΤΚΙ. Αυτό που έγινε τελευταία από τον ΣΥΡΙΖΑ για τις έμφυλες ταυτότητες στα σχολεία ήταν μια αποσπασματική προσπάθεια, λάθος κατά τη δική μου άποψη.
- Γιατί θεωρείτε ότι ήταν λάθος;
Γιατί δεν υπήρξε μια έγκαιρη προηγουμένως εκπαίδευση και ενημέρωση των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονιών. Χωρίς επιμόρφωση ενός σημαντικού μέρους των εκπαιδευτικών πάνω σε αυτά τα ζητήματα, πώς θα απαντήσουν σε ερωτήματα άγνοιας και προκατάληψης όπως «θέλετε να κάνετε το παιδί μου gay»; Από την άλλη βέβαια βλέπουμε ότι εκκλησιαστικοί ακραίοι πυρήνες προσπαθούν (και καταφέρνουν) να μπλοκάρουν ακόμα και την επιμόρφωση των ίδιων των εκπαιδευτικών, όπως είδαμε πριν ένα μήνα με το περιστατικό της αδιανόητης παρέμβασης του δήμαρχου στο Κέντρο Προαγωγής Ψυχοκοινωνικής Υγείας στην Γλυφάδα μετά από πίεση συγκεκριμένου γραφείου της τοπικής Μητρόπολης.
- Παρά αυτή σας την άποψη, η ρητορική του φυλλαδίου έρχεται σε αντίθεση με την εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας από το 2017 που έχει εισάγει στη μέση εκπαίδευση μια σειρά σύγχρονους προβληματισμούς σχετικά με τους έμφυλους ρόλους και τις σεξουαλικότητες. Έτσι δεν είναι;
Ναι. Δεν έρχεται μόνο σε αντίθεση με αυτήν. Δηλαδή το έμφυλο ζήτημα, το γυναικείο ζήτημα, η ομοφοβία, όλα αυτά εντάσσονται μέσα στο ιεραρχικό σύστημα της πατριαρχίας που πάνω-πάνω τοποθετεί την ανδρική ταυτότητα τύπου ηγέτη, αρρενωπού αρσενικού που επιβάλλεται και από κάτω είναι το υπάκουο θηλυκό, αυτό που δεν έχει δικαίωμα λόγου και κρίσης, δεν διδάσκει, δεν ψηφίζει, και δεν θα πει τη γνώμη του.
Ο αγώνας όλου του γυναικείου κινήματος από το 1800 με τις σουφραζέτες μέχρι και σήμερα ήταν ως κριτική σε αυτό το σύστημα. Τα έμφυλα ζητήματα που λέμε δεν είναι κάτι καινούργιο. Ακριβώς το ίδιο είναι και στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Ο ίδιος προβληματισμός είναι. Γιατί η φοβία είναι η «εκθήλυνση» των αγοριών. Αυτή είναι η ευρύτερη αντίληψη. Ακόμα χτίζουμε τοξικές αρρενωπότητες, τόσο καταστροφικές για τους ίδιους τους άντρες αλλά πολύ περισσότερο για τις γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, στηριζόμενοι σε προκαταλήψεις και άγνοια.
Στο συγκεκριμένο τώρα που συζητάμε, εγώ θα περίμενα θετική επέμβαση της Πολιτείας στο βαθμό της πρόληψης. Πρόληψη σημαίνει εργάζομαι πριν συμβεί το περιστατικό. Να έχω ενημερώσει, να έχω ενδυναμώσει τα παιδιά, να εξασφαλίζω τα δικαιώματα μέσα στο σχολείο, ώστε μετά να μην μπορεί να βρει θέση ένα τέτοιο φυλλάδιο.
Δηλαδή φανταστείτε τώρα ένα σχολείο που έχει συμπεριληπτικά σχολικά εγχειρίδια, κάνει σεξουαλική αγωγή συμπεριληπτικά, γνωρίζει ότι υπάρχουν ΛΟΑΤΚΙ μαθητές, μαθήτριες κι εκπαιδευτικοί, έχει gay και άλλου τύπου alliances όπως στα περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, έχει πολιτικές γι’ αυτά τα θέματα στον κανονισμό που το διέπει κ.ό.κ. Πώς θα μπορούσε να σταθεί ένα τέτοιο φυλλάδιο; Δεν θα τολμούσαν καν να το μοιράσουν σε παιδιά που είναι ενημερωμένα και πολιτειακά συνειδητοποιημένα.
- Πέρα όμως από την πρόληψη στην οποία ορθώς αναφέρεστε, τι μπορεί να γίνει; Δηλαδή μέχρι να επιτευχθεί αυτή, τι λέμε σε αυτά τα παιδιά που διάβασαν το εν λόγω φυλλάδιο; Τα στέλνουμε σπίτια τους λες και δεν συνέβη τίποτε; Αφήνουμε τους γονείς να βγάλουν το φίδι από την τρύπα; Τι ακριβώς;
Δεν αφήνουμε τα παιδιά στην τύχη τους βέβαια. Πρέπει ο γυμνασιάρχης να κάνει διαχείριση τραύματος πάνω στο συγκεκριμένο περιστατικό με αναφορά στο συγκεκριμένο περιεχόμενο, ανοίγοντας δρόμους ενσυναίσθησης και συμπερίληψης, όπως οφείλει να γνωρίζει. Αν δεν το κάνουν όλες οι εκπαιδευτικές δομές, το υπουργείο Παιδείας και ο σύλλογος διδασκόντων, τότε δεν θα πρέπει να τολμάμε ως εκπαιδευτικοί να λέμε ότι είμαστε επιστήμονες. Αλλά και τα κέντρα προαγωγής ψυχοκοινωνικής υγείας το γνωρίζουν ότι αυτό που βίωσαν τα παιδιά είναι βαθύ τραυματικό γεγονός.
Δεν χρειάζεται να έχουμε πάλι κάποιο περιστατικό όπως αυτό του Νικόλα Φιλίππου στην Αργυρούπολη που αυτοκτόνησε 15 ετών εξαιτίας του bullying που δεχόταν από συμμαθητές του επειδή ήταν ομοφυλόφιλος. Κάτι που βέβαια οι γονείς του γνώριζαν και δεν είχαν θέμα υπόψιν, στήριζαν το γιό τους. Μην φτάσουμε πάλι να θρηνήσουμε κάποιο νέο. Δεν έχουμε άλλωστε και περίσσευμα αυτών στη χώρα μας ως γνωστόν.
Αυτή η περιγραφή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων ως χειρότερα και από δολοφόνους, δεν χτυπάει μόνο κάποια ΛΟΑΤΚΙ παιδιά, αλλά ενδεχομένως και εκείνα που είναι ετεροφιλόφυλα και δεν διαθέτουν συμβατή έκφραση φύλου. Ένα αγόρι π.χ. που δεν παίζει ποδόσφαιρο και κρίνεται από τους άλλους ως μη επαρκές για να γίνει άντρας. Τραυματίζει επίσης όλα τα άτομα, γιατί όλοι έχουν ΛΟΑΤΚΙ+ συγγενείς ή φίλους.
- Θα ήθελα να σταθούμε λίγο σε αυτή τη κατηγορία παιδιών που αναφέρεστε. Γνωρίζουμε ότι πέρα από τα έμφυλα στερεότυπα, και τα κοινωνικά κατασκευασμένα πρότυπα περί αρρενωπότητας δεν δυσκολεύουν απλά πολλά αγόρια στα διάφορα εκπαιδευτικά κέντρα, αλλά μπορούν να αποβούν μοιραία ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή... Πολλές φορές συνεπάγονται καζούρα, απομόνωση, εκτόνωση απωθημένων, ακόμα και βία. Θυμόμαστε όλοι την τραγική κατάληξη του Βαγγέλη Γιακουμάκη στα Γιάννενα. Προφανώς σε αυτήν αναφέρεστε παραπάνω, σωστά;
Ακριβώς. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο Γιακουμάκης πριν βρεθεί νεκρός, δεχόταν συστηματικό βίαιο bulling γιατί δεν σύναδε η συμπεριφορά του με τη κυρίαρχη αντίληψη περί αρρενωπότητας που πρέπει σώνει και καλά να διαθέτει ένα αρσενικό στην ελληνική κοινωνία.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τον Άλεξ Μεσχισβίλι στη Βέροια. Σε αυτή τη περίπτωση μάλιστα είχαμε επικοινωνία και με τους ψυχολόγους από το Χαμόγελο του Παιδιού που ανέφεραν ότι το πρόβλημα των άλλων παιδιών με τον Άλεξ ήταν ότι παρακολουθούσε μαθήματα μουσικής, έπαιζε πιάνο, ζωγράφιζε συχνά τον Χάρι Πότερ, επρόκειτο για ένα λεπτό παιδί με γυαλάκια που δεν έπαιζε ποδόσφαιρο. Καταλαβαίνετε; Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για έμφυλα στερεότυπα. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι έμφυλοι διαχωρισμοί μπορούν να οδηγήσουν μέχρι και στη δολοφονία.
Για να μην μιλήσουμε για τις γυναικοκτονίες που έχουν συνταράξει το πανελλήνιο τελευταία και που γνωρίζουμε ότι μέσα στη κρίση δυστυχώς η ενδοοικογενειακή βία και η βία κατά των γυναικών γενικότερα πολλαπλασιάστηκε. Τα άτομα που αισθάνονται ότι η αρρενωπότητά τους (κυριαρχία, ανεξαρτησία, δυναμικότητα κλπ) έχει βληθεί λόγω κρίσης παίζουν καταλυτικό ρόλο σε όλο αυτό, με βάση κοινωνιολογικές προσεγγίσεις.
Σύμφωνα με την κυρίαρχη –άκρως προβληματική όπως έχει αποδειχτεί πολλάκις- αντίληψη για να είσαι πετυχημένο αρσενικό πρέπει να έχεις χρήματα, γιατί με τα χρήματα κάνεις ό,τι θέλεις τη γυναίκα, να είσαι δυνατός και ανεξάρτητος. Έχασες τη δουλειά σου, είσαι αποτυχημένος. Η γυναίκα μπορεί να μην έχει δουλειά κι αν χάσει τη δουλειά της, δεν δέχεται κάποιο πλήγμα οντολογικό όπως ο άνδρας. Όλα αυτά έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις διάφορες προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις.
- Εξηγήσατε προηγουμένως πως το ομοφοβικό παραλήρημα του φυλλαδίου είναι ακόμα πιο επικίνδυνο, αν σκεφτεί κάποιος τον φόβο που επικρατεί λόγω του bullying που δέχονται μαθητές και μαθήτριες. Τελικά πόσο συστημικό είναι αυτό;
Δυστυχώς το bullying και ο εκφοβισμός είναι καθαρά συστημικά φαινόμενα. Δεν δημιουργούνται εν κενώ. Δηλαδή για να έχουμε εκφοβισμό πάνω σε έναν άξονα, π.χ. στο φύλο, στη σεξουαλικότητα, σημαίνει ότι το ευρύτερο σύστημα και οι κυρίαρχες ιδέες -όχι αυτές κατ’ ανάγκη που ρητά λέγονται, αλλά αυτές οι αντιλήψεις που έχουμε μέσω μουσικής και κουλτούρας ευρύτερα- στοχοποιούν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Πόσο μάλλον όταν ξέρουμε πως αν βρεθεί ένας θεσμός, ένας φορέας, ένα πρόσωπο που έχει κύρος ευρύτερα –ο διευθυντής ενός σχολείου, ο ιερέας μια περιοχής λόγου χάρη- να υποστηρίξει τέτοιες παρωχημένες αντιλήψεις ή να αναπαράγει τέτοια έμφυλα στερεότυπα, τότε απελευθερώνει, απασφαλίζει αν θέλετε, αυτό το μίσος. Γι’ αυτό σας έλεγα παραπάνω ότι στη περίπτωση του φυλλαδίου δεν είναι μόνο η ρητορική του το πρόβλημα, αλλά και πού μοιράστηκε και από ποιόν. Ο μηχανισμός που σας περιέγραψα, είναι trigger πάρα πολύ δυναμικό και νομιμοποιεί τη βία.
- Γιατί πιστεύετε ότι μας εξέπληξε δυσάρεστα η ρητορική του εν λόγου φυλλαδίου; Αφού δεν είναι η πρώτη φορά που θρησκευτικοί κύκλοι στη χώρα μας χρησιμοποιούν τέτοιες εκφράσεις. Ορισμένοι ιεράρχες μάλιστα με κάθε ευκαιρία χαρακτηρίζουν τους ομοφυλόφιλους ανώμαλους, αν όχι εγκληματίες. Οπότε;
Μα είναι απλό. Γιατί προσπάθησαν να γαλουχήσουν τέτοιες ακραίες αντιλήψεις σε παιδιά, σε έναν θρησκευτικό χώρο που υποτίθεται πως τα πάθη και οι ακρότητες δεν έχουνε θέση. Είναι πολύ σοβαρό αυτό που συνέβη.
Αλλά θα μου επιτρέψετε να επισημάνω σε αυτό το σημείο κάποια πράγματα που θεωρώ πολύ σημαντικά για τη συζήτηση που κάνουμε. Δεν θεωρώ ότι όλος ο κόσμος της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι τόσο φανατισμένος. Είναι ένα μικρό ποσοστό της Εκκλησίας. Ούτε καν από τους θεολόγους, τους καθηγητές στις θεολογικές σχολές.
Δεν το λέω τυχαία. Είχα υπάρξει πολύ πιστό άτομο στο παρελθόν. Οφείλω δε να σας πληροφορήσω πως έχω τελειώσει εκκλησιαστική σχολή, μεταλυκειακή, για τρία χρόνια, που είναι γι’ αυτούς που θέλουν να γίνουν ιερείς. Εκεί λοιπόν για όλα τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, ο σοβαρός θεολογικός λόγος είναι προχωρημένος. Και πολύ αποδεκτικός. Δέχεται να μπει σε διάλογο. Αρχίζει να υπάρχει χώρος διαλόγου. Δυστυχώς όμως υπάρχουν άλλα σημεία διαπλοκής που αφορούν κατά τη δική μου ανάγνωση το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας, την πολιτική παρέμβαση σε δήμους και στο κεντρικό κράτος.
Για μένα είναι ένα μικρό κομμάτι της τάξεως του 3% των ακραίων ορθοδόξων χριστιανών που δημιουργούν το πρόβλημα. Δυστυχώς όμως λόγω της διαπλοκής, καταφέρνουν να κρατούν την Πολιτεία υποχείριό τους (και σε άλλα ζητήματα, όπως στις ταυτότητες, στο κτηματολόγιο/περιουσιολόγιο που δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στην εκκλησία και στην ηλεκτρονική διασύνδεση των υπηρεσιών).
Αλλά ούτε και οι χριστιανοί ορθόδοξοι πολίτες, στην πλειοψηφία τους, στη χώρα μας είναι ακραίοι. Εγώ ξεκίνησα από την ιδιωτική εκπαίδευση αρχικώς και τα τελευταία χρόνια είμαι σε δημόσιο σχολείο στον Κολωνό σε μια πολύ λαϊκή γειτονιά. Οι γονείς των παιδιών που διδάσκω και οι συνάδελφοί μου γνωρίζουν ότι είμαι gay ακτιβιστής. Και δεν υπάρχει πρόβλημα, τους ενδιαφέρει βεβαίως το πεδίο του διαλόγου που ανοίγεται με σοβαρότητα.
Νομίζω ότι η ελληνική κοινωνία στην πλειοψηφία της έχει κάθε διάθεση να τα δει όλα αυτά τα ζητήματα που αναφέραμε στη συζήτησή μας πολύ σοβαρά. Είμαστε ακόμα σε μεταβατικό στάδιο, επειδή αισθανόμαστε και μια απειλή της δικής μας ταυτότητας με την κρίση αλλά και ευρύτερα με την εύθραυστη κατάσταση που βιώνουμε γεωπολιτικά.
Όταν καταλάβουμε ότι η ταυτότητά μας δεν απειλείται επί της ουσίας και οι αξίες μας είναι πραγματικά ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δηλαδή oι έννοιες της ελευθερίας και της δημοκρατικότητας που είναι -αν θέλετε- από τις πιο δυνατές ελληνικές παραδοσιακές αξίες, όταν ενεργοποιηθούμε θετικά ως πολίτες μέσα σε οργανώσεις στη Κοινωνία των Πολιτών, που όμως να είναι ουσιαστικές κι όχι για να φάμε χρήματα, όταν ξεφύγουμε από την κυρίαρχη αντίληψη «τίποτα δεν αλλάζει», εγώ τότε πιστεύω πως θα γίνει το κλικ και θα δούμε μια μεγάλη αλλαγή στην ελληνική κοινωνία. Και βεβαίως και οι φορείς ακολουθούν.
Προς το παρόν η εμπειρία μας ως Πολύχρωμο Σχολείο, είναι ότι οι φορείς ασχολούνται συστηματικά με αυτά τα ζητήματα γιατί τους έρχονται τέτοια διαρκώς. Έχουν ανάγκη, μας καλούν για επιμορφώσεις και ενημέρωση.
- Έχετε δηλώσει στο παρελθόν ότι η εκπαίδευση οφείλει «να έχει χώρο για κάθε παιδί ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνικότητα, θρησκεία, ερωτικό προσανατολισμό ή άλλες ιδιαιτερότητες». Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Είναι καθαρά θέμα της Πολιτείας και μόνον;
Όχι μόνον, είναι καθαρά κοινωνικό θέμα ευρύτερα. Αλλά πρέπει οι φορείς να συνεργάζονται. Μιλάμε για Κοινωνία των Πολιτών στα σύγχρονα δυτικά κράτη. Είναι πολύ σημαντική. Δεν μπορεί ποτέ ένα κράτος να αντιληφθεί και να γνωρίζει όλα τα προβλήματα που τώρα υπάρχουν ή που θα αναδειχτούν στο μέλλον. Γι’ αυτό ακριβώς έχουμε τη Κοινωνία των Πολιτών να τα επισημαίνει, να τα αναδεικνύει.
Και εμείς όμως πρέπει να είμαστε διαρκώς στην ενάργεια. Να συζητάμε το πρόβλημα και να μην το καλύπτουμε. Γιατί όταν κουκουλώνεις κάτι, το αναπαράγεις επί της ουσίας αφού το ενδυναμώνεις, όπως π.χ. με την έλλειψη της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, πολλαπλασιάζουμε τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), τις εγκυμοσύνες των ανηλίκων κοριτσιών, την σεξουαλική κακοποίηση μέσα στις οικογένειες κ.ό.κ., καθώς βέβαια και τα περιστατικά ομοφοβίας, τρανσφοβίας και ιντερφοβίας στα σχολεία και την κοινωνία.
