Της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου
Ίσως και να επιλέγαμε έναν διαφορετικό τίτλο για το σημερινό σημείωμα, αν δεν είχαμε διαβάσει το άρθρο του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Πάνου Σκουρολιάκου στην «Αυγή» του Σαββάτου με τίτλο «Ο πολιτισμός του Σάιλοκ».
Καταρχάς και για παιδευτικούς λόγους, ας επισημάνουμε τη χρήση του «καραμπινάτου» αντισημιτικού στερεότυπου που θέλει τον Εβραίο να κάνει τα πάντα για το χρήμα, για να χτιστεί επιχείρημα κατά της επιχειρηματικής διάστασης του πολιτισμού. Σε καμία περίπτωση δεν υπαινισσόμαστε ότι ο κ. Σκουρολιάκος ή η «Αυγή» ενστερνίζονται αντισημιτικές απόψεις, αλλά πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να το έχουν προσέξει περισσότερο. Ας τα προσέχουμε όλοι μας αυτά.
Αλλά ακόμα κι αν η αναφορά στον Σάιλοκ σε αυτό το context δεν ήταν προβληματική, o φιλοχρήματος Σάιλοκ παραμένει ήρωας ενός θεατρικού έργου («Ο Έμπορος της Βενετίας» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ) που γράφτηκε στα τέλη του 16ου αιώνα (μεταξύ 1594 και 1597). Δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να καταφύγει στον 16ο αιώνα να αντλήσει επιχειρήματα για να αποδομήσει όσα εξήγγειλε στη Βουλή και κατά τις προγραμματικές δηλώσεις η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη. Γιατί αλλιώς σε όλο τον δυτικό κόσμο δεν θεωρείται ταμπού η θέση ότι τα πολιτιστικά αγαθά μπορούν να αποδειχθούν πηγή μεγάλου πλούτου για την κοινωνία που θα καταφέρει να τα εκμεταλλευτεί σωστά.
Επιχειρηματολογούμε συχνά πάνω στην ιδέα ότι «τα αρχαία» φέρνουν τα λεφτά. Τους εμβληματικούς αρχαιολογικού χώρους και τα παγκόσμιας εμβέλειας μουσεία μας έρχονται να επισκεφτούν τα εκατομμύρια των τουριστών. Η πολιτιστική μας κληρονομιά μαζί με την ομορφιά της χώρας μας, ειδικά της νησιωτικής, μετατρέπουν την Ελλάδα από έναν απλό τουριστικό προορισμό σε μια εμπειρία ζωής για τον επισκέπτη.
Σωστά λοιπόν η κυβέρνηση και η Υπουργός Πολιτισμού προσανατολίζονται σε πολιτικές που θα κάνουν τον πολιτισμό κερδοφόρο. Άλλωστε αυτός είναι και ο μόνος τρόπος να βρεθούν χρήματα για να ενισχυθούν και οι δράσεις σύγχρονου πολιτισμού αλλά και τα εικαστικά, η μουσική και βέβαια να χρηματοδοτηθούν οι πολιτικές για το βιβλίο που σήμερα δεν υπάρχουν.
Εδώ πρέπει να κάνουμε μια ακόμα επισήμανση, ιδεολογικού χαρακτήρα. Η καλλιτεχνική παραγωγή δεν μπορεί να χρηματοδοτείται από το κράτος. Η κρατική τέχνη δεν μπορεί ποτέ να είναι ελεύθερη και στο δυτικό κόσμο η τέχνη δεν νοείται να υπηρετεί την κυρίαρχη ιδεολογία της εκάστοτε κυβέρνησης ή να απηχεί τα γούστα της πλειοψηφίας. Η τέχνη πρέπει να μπορεί να είναι προκλητική, προσβλητική προς τις πλειοψηφίες, βλάσφημη απέναντι στις «ιερές αγελάδες» κάθε κοινωνίας.
Η φιλελεύθερη προσέγγιση θέλει το κράτος να υποστηρίζει και μάλιστα γενναιόδωρα τους νέους καλλιτέχνες στα πρώτα τους βήματα. Το έργο τους όμως στη συνέχεια πρέπει να το υποστηρίξει αποκλειστικά η αγορά. Η αγορά που είναι και ο εγγυητής της ελευθερίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας που τόσο έχει ανάγκη κάθε κοινωνία για να ανατροφοδοτεί το στοχασμό και τον διάλογο.
Χαιρετίζουμε λοιπόν τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης στον Πολιτισμό. Ο πολιτισμός στη χώρα μας είναι ένα χρυσωρυχείο. Είναι και η μόνη πραγματικά βιώσιμη επένδυση αφού το περιβάλλον ως λίκνο του γίνεται και η ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ανάδειξη του. Αναμένουμε λοιπόν την άμεση υλοποίησής των εξαγγελιών αυτών.
