Του Σάκη Μουμτζή
Δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν την ίδια αίσθηση του χιούμορ και έτσι να διασκεδάζουν. Μπορεί όμως να έχουν και οι δύο χιούμορ, διαφορετικού όμως επιπέδου και να δημιουργείται παρανόηση στα λεγόμενα τους. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση ο ένας άνθρωπος να διαθέτει χιούμορ και ο άλλος όχι. Η παρεξήγηση τότε είναι δεδομένη. Ο ένας κάνει πλάκα και ο άλλος τον παίρνει στα σοβαρά. Τέλος, μπορεί και οι δύο να μην διαθέτουν καθόλου χιούμορ, οπότε δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα στην σχέση τους.
Αφορμή για αυτές τις σκέψεις μου έδωσε η ανταλλαγή των tweets μεταξύ του Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη, που έσπασε το κλίμα της όξυνσης και της σκληρής αντιπαράθεσης. Ήταν αναμφίβολα μια έξυπνη κίνηση του πρωθυπουργού στην οποία ανταποκρίθηκε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τα σχόλια και των δύο ήταν ευφυή και εύληπτα. Χωρίς τον κίνδυνο της παρεξήγησης.
Ο Α.Τσίπρας με αφορμή το αποτέλεσμα του αγώνα Μπαρτσελόνα—Παρί Σαίν Ζερμαίν ειρωνεύθηκε τον Κ.Μητσοτάκη για την ατυχή πρόβλεψη του αποτελέσματος, συνδέοντας την με το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών.
Η απάντηση του τελευταίου ήταν άμεση, υπενθυμίζοντας στον πρωθυπουργό την δική του άγνοια των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ. Και οι δύο πολιτικοί άνδρες, ένα συγκεκριμένο αθλητικό γεγονός, το αντιμετώπισαν με την πρέπουσα χαλαρότητα, που αποτυπώθηκε στον λόγο τους.
Ο πολίτης δεν χρειαζόταν να έχει ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ για να αντιληφθεί την σκωπτική διάθεση και των δύο αρχηγών. Ήταν άμεσα ειρωνικός ο λόγος τους, με εμφανές το μήνυμα, αντιληπτός χωρίς την απαίτηση πρόσθετης εγκεφαλικής διαδικασίας. Συνεπώς, Τσίπρας και Μητσοτάκης δεν κινδύνευσαν σε καμία περίπτωση να παρεξηγηθούν τα λεγόμενα τους και να τρέχουν μετά να διορθώσουν καταστάσεις.
Το πρόβλημα δημιουργείται όταν ο πολιτικός, με την αλαζονεία της ευφυίας του, κάνει χιούμορ που δεν γίνεται αντιληπτό, ως τέτοιο, από την πλειοψηφία των πολιτών. Σε αυτήν την περίπτωση δεν τιμωρείται μόνον για το ότι δεν έγινε κατανοητός, αλλά και για την υπεροψία που διακρίνει την ειρωνική προσέγγιση της πραγματικότητας. Διαφορετικότητα και αλαζονεία δημιουργούν ένα πολύ δυσάρεστο χαρμάνι που επηρεάζει δυσμενώς την σχέση πολιτικού-πολίτη, όπως και το προσβλητικό χιούμορ. Αυτό δεν συγχωρείται.
Απεναντίας, όσο λιγότερο περίπλοκο και πολυσήμαντο είναι το χιούμορ, τόσο πιο εύκολα κατανοητό γίνεται από τους πολλούς. Και η πολιτική αφορά τις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις των πολλών.
Βέβαια το χιούμορ, εξ ορισμού, λόγω και του παράλογου στοιχείου που διαθέτει, απευθύνεται, κατά τεκμήριον, στις ελίτ. Ο σαρκασμός και κυρίως ο αυτοσαρκασμός, απαιτούν την παραγωγή εικόνων και την ενεργοποίηση της φαντασίας τόσο του πομπού όσο και του δέκτη, κάτι που απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο καλλιέργειας και γνώσεων.
Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ο κίνδυνος για τον πολιτικό. Ως επί το πλείστον αυτό που προκαλεί γέλιο στις ελίτ δεν γίνεται κατανοητό από τον απλό πολίτη. Ο συγκεκριμένος λόγος έχει περιορισμένο εύρος αποδοχής και κατανόησης και η παραδοξολογία του προσφέρεται για παρεξηγήσεις.
Τα προχθεσινά τουιταρίσματα των δύο αρχηγών ήταν επικοινωνιακά άρτια, καθώς τα ευφυή στοιχεία τους ήταν έκδηλα και άμεσα κατανοητά. Απευθυνόταν στα εκατομμύρια των φιλάθλων, που είδαν έναν συγκλονιστικό ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά και στους πολιτικοποιημένους πολίτες γιατί ήταν εμφανής η πολιτική αλληγορία του λόγου τους.
Τα επικοινωνιακά επιτελεία των δύο κομμάτων, έκαναν την Τετάρτη το βράδυ καλή δουλειά.
