Στην εξαιρετική πρόσφατη σειρά της HBO, «Η Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Philip Roth, γραμμένο το 2004, ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ ανέρχεται στην εξουσία την εποχή του Β Παγκοσμίου Πολέμου με κεντρικό σύνθημα τον απομονωτισμό, βασικό εργαλείο την έξαψη των φυλετικών και κοινωνικών παθών και με χαρακτηριστικό της διακυβέρνησης του την υπονόμευση του κράτους δικαίου.
Σύντομα, η χώρα διολισθαίνει σε πρωτοφανή πόλωση, αυταρχισμό και εκτεταμένες ταραχές, μέχρι που φτάνει η ώρα των επόμενων εκλογών, με τον Πρόεδρο να προσπαθεί να υπονομεύσει την διαδικασία και τον αντίπαλο του να υπόσχεται την επιστροφή των ΗΠΑ στην ομαλότητα. Η σειρά τελειώνει καθώς αναμένεται η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, αφήνοντας έτσι τον θεατή σε μία αέναη αγωνία για την κατάληξη.
Αν και στον πραγματικό κόσμο, γνωρίζουμε εδώ και καιρό το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου, τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας έχουν αφήσει όλο τον κόσμο σε μία αντίστοιχη αγωνία για το τι μέλλει γενέσθαι στην υπερδύναμη και για το αν ο νέος Πρόεδρος θα καταφέρει να επουλώσει τα βαθιά τραύματα που ο προκάτοχος του προκάλεσε στην δημοκρατική ομαλότητα με την πρωτοφανή άρνηση του να αναγνωρίσει το εκλογικό αποτέλεσμα, όπως έκαναν όλοι οι προεδρικοί υποψήφιοι από την ίδρυση του αμερικανικού κράτους και εντεύθεν. Τα όσα δραματικά εκτυλίχθηκαν στην Washington DC την ημέρα της (τυπικής) επικύρωσης του αποτελέσματος θα αντανακλούν στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ για πολύ καιρό, με πιθανόν ιστορικές συνέπειες.
Το πιο άμεσο ερώτημα είναι αν η πρωτοφανής εισβολή των οπαδών του Trump στο Καπιτώλιο, αμέσως μετά την διαδήλωση στην οποία ο ίδιος ο Πρόεδρος και βασικοί σύμβουλοι του, προέτρεψαν τους παρευρισκόμενους να βαδίσουν προς το Κογκρέσο και να διαμαρτυρηθούν για την επικείμενη επικύρωση, θα οδηγήσει σε μία δεύτερη παραπομπή του Προέδρου σε δίκη στη Γερουσία. Η μεγάλη πλειοψηφία των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο φαίνεται να το επιθυμούν, όπως ακόμη και ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι. Άλλοι εκφράζουν επιφυλάξεις, φοβούμενοι ότι μία τέτοια ενέργεια ενώ απομένουν μόλις 9 ημέρες μέχρι την ορκωμοσία του Biden, απλώς θα εξάψει ακόμη περισσότερο τα ήδη τεταμένα πάθη, θα βαθύνει το (πελώριο) χάσμα ανάμεσα στα δύο κόμματα και θα εντείνει την κοινωνική πόλωση. Ο ίδιος ο Biden σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου, ενώ κατακεραύνωσε τον Trump, φάνηκε μάλλον επιφυλακτικός ως προς αυτό το ενδεχόμενο. Βεβαίως, η απόφαση καθαίρεσης του Προέδρου δεν αφορά μόνο τις 9 αυτές ημέρες αλλά, αν τελεσφορήσει, θα τον αποκλείσει από δυνητικό υποψήφιο το 2024, άρα δεν έχει απλώς και μόνο συμβολικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση, η σχετική απόφαση θα ληφθεί από την Πρόεδρο της Βουλής, Nancy Pelosi. Ενώ όμως η πρόταση καθαίρεσης γίνεται από τη Βουλή, η δίκη και η απόφαση λαμβάνεται από τη Γερουσία, όπου αθωώθηκε ο Πρόεδρος πριν περίπου 11 μήνες, στην προηγούμενη απόπειρα καθαίρεσης του και απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία 2/3. Ωστόσο, η ηγεσία των Ρεπουμπλικάνων που θα ελέγχουν ακόμη τη Γερουσία μέχρι την ορκωμοσία του Biden και της ανάληψης καθηκόντων από την νέα Αντιπρόεδρο Harris και των 2 νέων Δημοκρατικών Γερουσιαστών από την Georgia, φαίνεται ακόμη εξαιρετικά επιφυλακτική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Δεδομένου αυτού αλλά και της αβεβαιότητας ανάμεσα στους Συνταγματολόγους για το αν μπορεί η διαδικασία να λάβει χώρα όταν ο Trump δεν θα είναι πια Πρόεδρος- αφού το Σύνταγμα την αναφέρει ρητά ως ενδεχόμενο έναντι «αξιωματούχων των ΗΠΑ», τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά στενά.
Εδώ όμως ανακύπτει ένα άλλο βασικό ερώτημα που αφορά στην επίδραση που θα έχουν τα έκτροπα στις εξελίξεις στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, σε συνδυασμό με την άρνηση της πλειοψηφίας των Ρεπουμπλικάνων στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ορισμένων Ρεπουμπλικάνων Γερουσιαστών, να συναινέσουν στην έγκριση των αποτελεσμάτων σε ορισμένες Πολιτείες που κέρδισε ο Biden. Με όλα όσα είχαν συμβεί τα προηγούμενα 4 χρόνια, ήταν εντυπωσιακή η στήριξη των Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο προς τον Trump, γεγονός που προφανώς οφειλόταν στην συντριπτική υποστήριξη που αυτός λάμβανε ανάμεσα από τους απλούς ψηφοφόρους του Κόμματος.
Τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας φαίνεται ότι για πρώτη φορά έχουν δημιουργήσει ένα μικρό ρήγμα στη στήριξη προς τον Πρόεδρο από τη λαϊκή βάση του Κόμματος, αν και διατηρεί την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας της. Η στήριξη προς τον Πρόεδρο φαίνεται όμως να έχει πληγεί ακόμη περισσότερο ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους στο Κογκρέσο, ειδικά στη Γερουσία της οποίας τα μέλη διεκδικούν την επανεκλογή τους κάθε 6 αντί για 2 χρόνια, (όπως συμβαίνει στη Βουλή των Αντιπροσώπων) και ταυτόχρονα λογοδοτούν στο σύνολο των ψηφοφόρων μίας Πολιτείας και όχι μίας συγκεκριμένης εκλογικής περιφέρειας. Όλα δείχνουν ότι επίκειται μία κομβική μάχη για τον έλεγχο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ανάμεσα στην τάση των «Τραμπικών» και σε αυτούς που προσδοκούν την επιστροφή στην πιο Κεντρώα και παραδοσιακή φυσιογνωμία του. Από την εξέλιξη αυτής της σύγκρουσης, θα κριθεί σε πρώτη φάση η ενδεχόμενη καθαίρεση του Trump. Από το αποτέλεσμα της όμως, θα κριθεί όχι μόνο το μέλλον του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος αλλά και το μέλλον της Αμερικανικής Δημοκρατίας. Ο Joe Biden έχει δηλώσει- και σωστά- ότι πρωταρχικός του στόχος είναι να αμβλύνει την κοινωνικοπολιτική ένταση και να επαναφέρει μία στοιχειώδη ενότητα στη χώρα. Αυτό θα είναι σχεδόν αδύνατο αν δεν επιτευχθεί η απομόνωση των στοιχείων εκείνων που εξύφαναν τη συνωμοσία εναντίον της Αμερικής που οδήγησε στα θλιβερά γεγονότα της περασμένης εβδομάδας. Τούτο, για την ώρα, εξαρτάται περισσότερο από τις εσωκομματικές εξελίξεις στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, παρά από τον ίδιο.
* Ο Νικόλας Νικολαϊδης, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών ΕΚΠΑ, Δικηγόρος
