Η χώρα αντιμετωπίζει έναν συνδυασμό από επιβαρυντικούς παράγοντες υψηλού ρίσκου, δηλαδή αδύναμες τράπεζες, μια ευάλωτη οικονομία, και μια ανεύθυνη πολιτική παροχών που φαίνεται ότι θα επιβαρύνει την επόμενη κυβέρνηση, δηλώνει στο liberal.gr ο Γιάννης Τσουκαλάς, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, προσθέτοντας ότι την ίδια στιγμή η κυβέρνηση επιχειρεί να κάνει εκλογική διαχείριση στο θέμα των κόκκινων δανείων.
Έχουμε σχεδόν όλους τους παράγοντες που μπορεί εν δυνάμει να οδηγήσουν σε αυτό που αποκαλείται «ξαφνικός θάνατος» σημειώνει αφού «Ο συνδυασμός των παραπάνω σε περίπτωση ενός μεγάλου αρνητικού σοκ, θα είναι καταστροφικός».
Σε ό,τι αφορά τη συζήτηση για το όριο προστασίας της πρώτης κατοικίας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Too little, too late, δηλαδή πολύ λίγα, και πολύ αργά»,επισημαίνοντας ότι θα έπρεπε η λύση να είχε βρεθεί ήδη από το πρώτο χρόνο θητείας της κυβέρνησης.
Επίσης, δηλώνει, σχολιάζοντας τα σενάρια που θέλουν οι συζητήσεις να εστιάζουν σε όριο προστασίας γύρω στα 120.000 ευρώ, ότι η κυβέρνηση θα επιδιώξει να κάνει τη καλύτερη δυνατή εκλογική διαχείριση και εκτιμά ότι θα θελήσει να παίξει με διάφορα κριτήρια (εισοδηματικά,οικογενειακά, κλπ) των δανειοληπτών.
Τέλος αναφορικά με τα όσα ακούστηκαν για bail-in υπογραμμίζει πως «και μόνο μια συζήτηση θα μπορούσε να προκαλέσει πανικό στους καταθέτες, μικρούς και μεγάλους, με μαζικές φυγές καταθέσεων, ένα εφιαλτικό σενάριο».
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Έπειτα από τις αντιδράσεις των τραπεζών για τα επίπεδα των 250.000 ευρώ που προωθούσε η κυβέρνηση, τελικά οι συζητήσεις για το όριο προστασίας της πρώτης κατοικίας, περιορίζονται στα 100.000 – 120.000 ευρώ. Εξυπηρετεί αυτό τις τράπεζες ή από μόνο του δεν αρκεί;
Σίγουρα η μείωση του ορίου προστασίας που συζητείται είναι προς την σωστή κατεύθυνση και σε αυτό το εύρος, με τα σημερινά δεδομένα της αγοράς, μπορεί να επιτευχθεί η χρυσή τομή, μιας τεχνοκρατικής και πολιτικής λύσης.
Όμως φοβάμαι ότι η κυβέρνηση θα θελήσει να παίξει με διάφορα κριτήρια (εισοδηματικά, οικογενειακά, κλπ) των δανειοληπτών ώστε να κάνει την καλύτερη εκλογική διαχείριση. Θα χαρακτήριζα την λύση ''too little too late'', δηλαδή πολλή λίγη, πολύ αργά. Η λύση θα έπρεπε ήδη να υπάρχει από το πρώτο χρόνο διακυβέρνησης.
- Πιστεύετε ότι υπάρχει κίνδυνος για bail in;
Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται αρκετά. Αν και δεν μπορώ να αποκλείσω ένα τέτοιο σενάριο, κατά την γνώμη μου δεν είναι πιθανό.
Να πούμε ότι πλέον το bail-in είναι στα όπλα των νέων Ευρωπαϊκών πολιτικών που στοχεύει στην προστασία των φορολογούμενων από διασώσεις τραπεζών. Αν οι τράπεζες χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση και δεν βρεθούν επενδυτές, τότε το bail-in μπαίνει στο τραπέζι.
Επομένως, όποια λύση που περιλαμβάνει και κόκκινα δάνεια και μείωση ορίου προστασίας, πρέπει να έχει και την αποδοχή της αγοράς, αυτό είναι κομβικό σημείο.
Με την κατάσταση του τραπεζικού τομέα και μόνο η συζήτηση για bail-in θα μπορούσε να προκαλέσει πανικό στους καταθέτες, μικρούς και μεγάλους, και να έχουμε μαζικές φυγές καταθέσεων, ένα πραγματικά εφιαλτικό σενάριο.
- Ζείτε χρόνια στο εξωτερικό, περιγράψτε μας λοιπόν την εικόνα που επικρατεί εκτός συνόρων για την μεταμνημονιακή Ελλάδα...
Η αλήθεια είναι ότι στο εξωτερικό η Ελλάδα και κυρίως οι οικονομικές εξελίξεις που την αφορούν δεν είναι μέσα στις πρώτες ειδήσεις. Η Ιταλία λόγω της πολιτικής σύγκρουσης που ακολουθεί με τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, και τελευταία το Ηνωμένο Βασίλειο λόγω Brexit μονοπωλούν το ενδιαφέρον.
Τελευταία βέβαια υπάρχει μια ανησυχία για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Γενικότερα, η εικόνα που υπάρχει είναι ότι η χώρα εξακολουθεί να μην ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και να μην έχει αξιόπιστο πλάνο αναδιάρθρωσης της οικονομίας.
- Ποιους βλέπετε ως τους μεγαλύτερους συστημικούς κινδύνους σήμερα για την ελληνική οικονομία;
Θα έλεγα με διαφορά ο τραπεζικός τομέας. Συγκεκριμένα το πολύ υψηλό stock μη εξυπηρετούμενων δάνειων και η αδυναμία εξεύρεσης εφικτής και αξιόπιστης -από τις αγορές- λύσης για την αναδιάρθρωσή τους.
Το stock υπερβαίνει τα 80 δισ, με άλλα λόγια περίπου το μισό ΑΕΠ της χώρας. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, εξακολουθούν να μειώνουν την παροχή χορηγήσεων νέων δανείων. Να υπενθυμίσουμε ότι η τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ξεκίνησε από τις τράπεζες. Για την Ελλάδα με το υπερβολικά υψηλό δημόσιο χρέος, η διαχείριση μιας ελληνικής τραπεζικής κρίσης θα είναι και οικονομικά και πολιτικά εξαιρετικά περίπλοκη.
- Τα μηνύματα για μια επερχόμενη πιθανή διεθνή ύφεση αυξάνονται. Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα έχει υποτιμηθεί ο κίνδυνος των επιπτώσεων από ένα αρνητικό σοκ;
Δεν γνωρίζω αν έχει υποτιμηθεί από τα υψηλά κλιμάκια της κυβέρνησης αλλά θεωρώ ότι η Τράπεζα της Ελλάδος αλλά και διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί όπως το IMF, έχουν δώσει επαρκείς προειδοποιήσεις.
Έχουμε εισέλθει σε εκλογικό κύκλο παροχών και αυτό είναι το μόνο που φαίνεται να μονοπωλεί το ενδιαφέρον και το έργο της κυβέρνησης.
- Το ρωτώ γιατί εκτός από τις προβλέψεις για πιθανή διεθνή ύφεση, η προεκλογική περίοδος στην Ελλάδα θα είναι απ' ότι φαίνεται παρατεταμένη, ενώ η οικονομία παραμένει στην ουσία αποκομμένη από την ομαλή χρηματοδότηση. Που μπορεί να οδηγήσει ένας τέτοιος συνδυασμός;
Είναι μια κακή διεθνής συγκυρία για την Ελλάδα με τρεις πολύ επιβαρυντικούς παράγοντες υψηλού ρίσκου.
Πρώτον, ευάλωτη οικονομία που μόλις σταθεροποιείται, δεύτερον, ένας αδύναμος τραπεζικός τομέας που δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει επαρκώς τις ανάγκες της οικονομίας, και τρίτον μια ανεύθυνη πολιτική παροχών που φαίνεται θα επιβαρύνει την επόμενη κυβέρνηση.
Ο συνδυασμός των τριών παραγόντων σε περίπτωση ενός μεγάλου αρνητικού σοκ θα είναι καταστροφικός. Σε μια τέτοια περίπτωση θα βρεθούμε πάλι εκτός αγορών, και με τις τράπεζες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεν θα είναι απίθανο να δούμε πάλι έλεγχους στην κίνηση κεφαλαίων.
- Είναι υπαρκτός με άλλα λόγια ο κίνδυνος ενός επεισοδίου "ξαφνικού θανάτου" (sudden stop), που προκαλείται όταν έχουμε μαζική φυγή κεφαλαίων επειδή σε περιόδους κρίσης, οι επενδυτές αποχωρούν από οικονομίες υψηλού κινδύνου και στρέφονται σε ασφαλή καταφύγια”;
Η ελληνική οικονομία δεν ανήκει πλέον στο club των πλούσιων χωρών και χαρακτηρίζεται σαν emerging economy.
Σε ορούς εισοδήματος η κρίση μας έχει γυρίσει πίσω στα επίπεδα του 1995 και επομένως συγκρινόμαστε με χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία.
Αν λάβουμε υπόψη ό,τι αναφέραμε παραπάνω έχουμε σχεδόν όλους τους παράγοντες που μπορεί εν δυνάμει να οδηγήσουν σε αυτό που αποκαλείτε "sudden stop". Η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρείται μια χώρα υψηλού ρίσκου και κατά την γνώμη μου κυρίως λόγω ανεπαρκούς και αναξιόπιστης πολίτικης διαχείρισης της οικονομίας.
- Τελικά το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι πολιτικό;
Κατά την γνώμη μου είναι κυρίως πολιτικό. Οι οικονομικές πολιτικές κυρίως από το 2015 και μετά με την παράλογη φορολογία και την παντελή έλλειψη ζήλου για μεταρρυθμίσεις προκειμένου να δημιουργηθεί μια υγιής παραγωγική βάση, είναι μυωπικές πολιτικές διαχείρισης κρίσης και αναδιανομής των πενιχρών πόρων με στόχο αποκλειστικά και μόνο την παραμονή στην εξουσία. Γιατί οι υπόλοιπες χώρες που μπήκαν σε μνημόνια έχουν επιστρέψει σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης;
