Του Δημήτρη Κούρκουλα*
Πολλοί συμπολίτες μας, ακόμα και όσοι δεν γνωρίζουν τις δαιδαλώδεις διαδρομές της διπλωματίας και της εξωτερικής πολιτικής, παρακολουθούν έντρομοι τους αντιφατικούς και άστοχους κυβερνητικούς χειρισμούς των τελευταίων εβδομάδων στα φλέγοντα θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Η βαθιά γνώση των διεθνών σχέσεων που είναι απαραίτητη για τη χάραξη και υλοποίηση μιας αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής δεν αποκτάται σε καφενειακές συζητήσεις ή σε κομματικά πηγαδάκια. Οι διεθνείς σχέσεις είναι επιστημονικός τομέας και -όπως κάθε επιστήμη- απαιτεί γνώση και μελέτη, ενώ η επιτυχημένη άσκηση εξωτερικής πολιτικής απαιτεί και σχετική εμπειρία. Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι ισχυρές χώρες δαπανούν σημαντικούς πόρους, χρηματικούς και ανθρώπινους, για τη χρηματοδότηση επιστημονικών ή άλλων ερευνητικών κέντρων διεθνών σχέσεων. Δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι για να ασκήσει αποτελεσματική πολιτική πρέπει κανείς να είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων. Πρέπει όμως να έχει αντίληψη του διεθνούς περιβάλλοντος, των διεθνών ισορροπιών, εμπειρία του τρόπου συμπεριφοράς των άλλων διεθνών παικτών και ρεαλιστικό στρατηγικό στόχο.
Στις διεθνείς σχέσεις, όπως εξάλλου σε κάθε τομέα την ανθρώπινης δραστηριότητας, υπάρχουν οι άξιοι και οι κομπογιαννίτες, οι επαΐοντες και οι αγράμματοι, οι σοβαροί και οι απατεώνες. Αυτό που όμως διαφέρει σημαντικά είναι ο τρόπος επαλήθευσης της ποιότητας του καθενός. Τα κριτήρια αξιολόγησης διαφέρουν από τομέα σε τομέα. Στην ιατρική η διάκριση είναι μάλλον ξεκάθαρη. Η ίαση των ασθενών αποδεικνύει την επάρκεια του γιατρού. Τα μοιραία αποτελέσματα της θεραπείας ενός τσαρλατάνου θα κινήσουν τις υποψίες των ασθενών. Στην οικονομική πολιτική ο τσαρλατανισμός και ο κομπογιανιτισμός (με ένα ν) αποκαλύπτονται και στους πιο αδαείς με κάποια καθυστέρηση και αφού έχουν επιφέρει σοβαρή οικονομική ζημιά. Στην εξωτερική πολιτική οι επιπτώσεις λανθασμένων αποφάσεων μπορεί να είναι τραγικές και μη αναστρέψιμες. Μπορεί να επέλθουν άμεσα ή με αρκετή υστέρηση. Υπάρχει όμως πάντα το περιθώριο αμφισβήτησης αν οι αρνητικές επιπτώσεις προέκυψαν από την ανεύθυνη εξωτερική πολιτική ή αν φταίνε άλλοι αόρατοι παράγοντες, συνήθως συνωμοτικές δυνάμεις του παγκόσμιου «ανθελληνισμού».
Το τελευταίο διάστημα η έλλειψη ενιαίας κυβερνητικής στρατηγικής στα φλέγοντα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής της χώρας κουκουλώνεται κάτω από λεκτικές εξάρσεις και φτηνούς τσαμπουκάδες. Αγνοούν φαίνεται οι αρμόδιοι ότι μια επιτυχημένη εξωτερική πολιτική είναι σε μεγάλο βαθμό αόρατη. Και αρκετές φορές σωστή εξωτερική πολιτική σημαίνει να κρύβεις ακόμα και τις νίκες σου. Ετσι χειρίστηκε η χώρα μας και η ελληνική διπλωματία τις μεγάλες επιτυχίες της, με διακριτικότητα και χωρίς φανφαρονισμούς: την ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ χωρίς να δοθούν ανταλλάγματα στην Τουρκία, την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. παρά τη λυσσαλέα τουρκική αντίδραση, την επιλογή της χώρας μας για τη δίοδο του αγωγού φυσικού αερίου TAP, παρότι υπήρχε ήδη έτοιμη λύση για δίοδο από Βουλγαρία και Ρουμανία. Και έτσι πρέπει να συνεχίσουμε, αντί να επιδεικνύουμε τα μπράτσα μας με στολές εκστρατείας, ιδίως τώρα που η διεθνής ρευστότητα αυξάνει τους κινδύνους κάθε λανθασμένης κίνησης. Ο εκτσογλανισμός (και) της εξωτερικής μας πολιτικής μπορεί να έχει βαρύ τίμημα. Η ανοχή στη συνεχιζόμενη ανευθυνότητα των τσαρλατάνων είναι συνενοχή.
* Ο Δημήτρης Κούρκουλας ήταν υφυπουργός Εξωτερικών, υπεύθυνος για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, την περίοδο Ιούνιος 2012-Ιανουάριος 2015. Υπήρξε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διετέλεσε πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον Λίβανο,στη Βουλγαρία και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο 13 Απριλίου
