«Τα βιβλία εναλλάσσονται. Οι φωτογραφίες, τα ενθύμια επίσης. Με τις αλλεπάλληλες μετακομίσεις, είκοσι περίπου έως τώρα, όλα μαθηματικά αλλάζουν. Παραμένουν δύο μόνον το ίδια: το τετράδιο για τα ποιήματα και η οθόνη του Η/Υ μου για τα πεζά.»
Ο ποιητής, συγγραφέας και κριτικός Γιώργος Βέης, ως διπλωμάτης και σύγχρονος Οδυσσέας του καιρού μας (καλά καταλάβατε, η Οδύσσεια του Ομήρου είναι το αγαπημένο του βιβλίο), έχει βρεθεί στις τέσσερις γωνιές της γης. Το μαρτυρούν τα βραβευμένα ταξιδιωτικά βιβλία του «Έρωτες τοπίων: Κίνα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Ταϊλάνδη», «Με τις Μογγόλες», «Ασία, Ασία», «Στην απαγορευμένη πόλη: Μαρτυρίες από την Άπω Ανατολή», «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ», «Μανχάταν- Μπανγκόκ», «Παντού», «Ινδικοπλεύστης», «Εκεί: Μαρτυρίες από το Βιετνάμ, την Ινδονησία, την Ιαπωνία, την Κίνα, το Καμερούν, τη Γερμανία».
Είναι βιωμένα και πανταχού παρόντα στην σπουδαία ποίησή του «Για ένα πιάτο χόρτα», «Μετάξι στον κήπο», «Βλέπω», «Ν όπως Νοσταλγία», «Γεωγραφία κινδύνων», «Υστερόγραφα γης», «Λεπτομέρειες κόσμων», «Βράχια».
«Δεν είχα, δεν έχω την πολυτέλεια της συνήθειας. Γράφω όποτε μου δοθεί η ευκαιρία. Άλλωστε ζω πολλαπλώς. Δηλαδή σε παράλληλα πεδία βίου. Μια άλλη δραστηριότητα π.χ. η αμιγώς επαγγελματική απαιτεί και δικαίως το δικό της χωρόχρονο. Πάντως, η δημιουργική γραφή είναι το αίτιο και το αιτιατό του ευ ζην. Τόσο απλό.» Λέει ο Γιώργος Βέης στο Liberal.gr και μας εμπιστεύεται τα μυστικά της γραφής του:
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
«Δεν έχω γράψει παρά αμιγώς σωματικά βιβλία. Γι? αυτό και τα θεωρώ όλα ανεξαιρέτως διατριβές κορμιού. Γράφω στην αντίπερα όχθη του αλλόκοτου. Οίκοθεν νοείται: το πνευματικό στοιχείο είναι απολύτως γειωμένο στο εκασταχού εκάστοτε χοϊκό δεδομένο.» Μας αποκαλύπτει.
Εμμονές, ιστορίες, ήρωες κι ηρωίδες, αγάπες, όλα θα «πέσουν στο τραπέζι».
- Κύριε Βέη, υπάρχει τελετουργία γραφής (συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες) ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Δεν είχα, δεν έχω την πολυτέλεια της συνήθειας. Γράφω όποτε μου δοθεί η ευκαιρία. Άλλωστε ζω πολλαπλώς. Δηλαδή σε παράλληλα πεδία βίου. Μια άλλη δραστηριότητα π.χ. η αμιγώς επαγγελματική απαιτεί και δικαίως το δικό της χωρόχρονο. Πάντως, η δημιουργική γραφή είναι το αίτιο και το αιτιατό του ευ ζην. Τόσο απλό.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Το πλάνο έρχεται μαζί με τη γραφή. Ανήκει στην παραγωγή του καλλιτεχνικού προϊόντος. Γράφω σύμφωνα με όσα θέλει η εκάστοτε γραφοστιγμή μου. Υπηρετώ το γράμμα. Στην περίπτωσή μου δεν συνέβη ποτέ το αντίθετο. Ναι, αρκεί ένα σχεδόν τίποτα για να γραφτεί ένα ολόκληρο κεφάλαιο ή μια ολόκληρη ποιητική συλλογή. Παντού υπάρχει η ικανή και αναγκαία Ύλη. Είναι όλα συνεπώς εκεί. Πανέτοιμα. Δεν έχω παρά να αποδώσω ό, τι οι αισθήσεις μου παρέχουν αφειδώς. Εννοείται σε συνεργασία με τη διαίσθηση ή άλλως υπέρ-συναίσθηση. Την κορυφαία εν ολίγοις αίσθηση.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Δεν έχω γράψει παρά αμιγώς σωματικά βιβλία. Γι΄ αυτό και τα θεωρώ όλα ανεξαιρέτως διατριβές κορμιού. Γράφω στην αντίπερα όχθη του αλλόκοτου. Οίκοθεν νοείται: το πνευματικό στοιχείο είναι απολύτως γειωμένο στο εκασταχού εκάστοτε χοϊκό δεδομένο.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Γράφω ένα και μόνον ένα βιβλίο. Ενότητές του είναι οι κατά καιρούς εκδόσεις των μαρτυριών - χρονικών μου και βεβαίως των ποιητικών μου συλλογών. Δεν έχω συναντήσει έως τώρα που απαντώ στις καλοδεχούμενες αυτές ερωτήσεις αινίγματα, παρά μόνον εξισώσεις. Ενίοτε περίπλοκες, αλλά πάντα παρέχουν ερμηνείες των φαινομένων του βίου μου/μας.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Η ιστορία μου κάθε φορά εστιάζεται σε ένα συγκεκριμένο τόπο. Έστω σε μια πτυχή τοπίου. Ή ακόμη και στο βλέμμα μιας γυναίκας που ζει μονίμως κάπου στην Υποσαχαρική Αφρική. Αυτό που πρέπει να έχει το αντικείμενο της γραφής μου για να αναπτυχθεί την κατάλληλη στιγμή π. χ. σε μια πρόταση ή σε ένα δίστιχο είναι κάτι σαν το ξάφνιασμα του πουλιού από τις πρώτες σταγόνες της βροχής.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Ίσως να διαθέτει κάτι που να μου θυμίζει μια παράγραφο, μια φράση από ένα όνειρο. Αρκεί αυτό.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Δεν διακρίνω αλλόκοτους τρόπους. Συνάντησα και συναντώ τα πρόσωπα των βιβλίων μου στα πιο τυπικά σημεία της ανθρώπινης συμβίωσης. Μέρα νύχτα. Όλες τις εποχές του χρόνου. Από τους Αντίποδες ως τη Νέα Υόρκη. Από το Τόκιο ως τη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και από εκεί έως την Πόλη του Μεξικού και μετά στο Χαρτούμ.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ναι, ήταν ο Μιχαήλ Στρογκώφ του Ιουλίου Βερν. Στην Τετάρτη τάξη του Δημοτικού. Τότε μου δόθηκε το χάρισμα. Το διάβαζα και το ξαναδιάβαζα. Είχα αρχίσει, θυμάμαι, να μπαινοβγαίνω στα τοπία του μυθιστορήματος σα να ήταν τα δωμάτια του σπιτιού μας στις Τζιτζιφιές. Ασφαλώς το θεωρώ προμήνυμα των δικών μου εμπειριών σε διάφορες πρωτεύουσες ή σημαίνουσες πόλεις αργότερα και στις Πέντε Ηπείρους. Όταν ήρθε το πλήρωμα των απαραίτητων συγκυριών, διαπίστωνα ότι το βιβλίο αυτό ήταν η πολύτιμη θεώρηση εισόδου στον κόσμο. Η κοινώς λεγόμενη «βίζα».
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Ναι, η ομηρική Οδύσσεια.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Ευριπίδης, Λάο Τσε, Άρτουρ Σοπενχάουερ ως μείζων λειτουργός λέξεων, Σαίξπηρ, Κομφούκιος, Χέρμαν Μέλβιλ, Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ανδρέας Κάλβος, Ουίλιαμ Φώκνερ, Άντον Τσέχοφ, Τζέιμς Τζόις, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Έζρα Πάουντ, Τζόζεφ Κόνραντ, Έμιλι Ντίκινσον, Κ. Π. Καβάφης, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Νίκος Καρούζος, Δημήτρης Παπαδίτσας, Γιούκιο Μισίμα, Γιασουνάρι Καουαμπάτα, Τζουνίτσιρο Τανιζάκι, Βιρτζίνια Γουλφ, Θανάσης Βαλτινός, Κλάουντιο Μάγκρις, Καζούο Ισιγκούρο.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Δεν θυμάμαι μια μέρα που να μην διάβασα κάτι. Όταν γράφω όμως, τότε η δική μου λέξη με θέλει ολοδικό της. Δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο. Είναι αρκετό αυτό το δέσιμο. Όταν διορθώνω ένα κείμενο ακούω συνήθως το Γ! ραδιοφωνικό μας πρόγραμμα. Δεν είμαι, εν τέλει, και τόσο μονήρης…
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Ναι, μια κριτική για την υποδειγματική απόδοση στα νέα ελληνικά του Θηβαϊκού κύκλου του Σοφοκλή από τον Δημήτρη Καλοκύρη. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου αντιλαμβάνομαι το δράμα ως μια ξεχωριστή, πλην όμως οικεία υπόθεση. Ως συνάντηση δηλαδή με κάποια πρόσωπα από το πρόσφατο παρελθόν μου/μας. Την ίδια περίοδο ετοιμάζω το δέκατο βιβλίο των μαρτυριών μου. Μάλιστα ορισμένα κεφάλαιά του, σε μια πρώτη μορφή, έχουν αρχίσει ήδη να αναρτώνται στα ηλεκτρονικά περιοδικά Χάρτης και Αναγνώστης.
- Μια φωτογραφία σας στο γραφείο ή και άλλες φωτογραφίες στο γραφείο σας (αγαπημένα ή απαραίτητα αντικείμενα, άλλα που για σας αποτελούν γούρι ή έμπνευση);
Τα βιβλία εναλλάσσονται. Οι φωτογραφίες, τα ενθύμια επίσης. Με τις αλλεπάλληλες μετακομίσεις, είκοσι περίπου έως τώρα, όλα μαθηματικά αλλάζουν. Παραμένουν δύο μόνον το ίδια: το τετράδιο για τα ποιήματα και η οθόνη του Η/Υ μου για τα πεζά.
