Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Το μόνο σίγουρο είναι πως έχουμε εισέλθει σε μια εποχή, όπου τίποτα δεν είναι σίγουρο. Όπου το χθες, δεν ισχύει σήμερα. Όπου το σήμερα, ξεπερνιέται αύριο. Σε μια εποχή, που η σημαντικότερη δεξιότητα είναι η προσαρμοστικότητα και που ο δείκτης ευφυίας IQ, έχει αντικατασταθεί από τον δείκτη ικανότητας μάθησης LQ.
Το περίφημο ρητό του Ηράκλειτου “Τ? πάντα ?ε? κα? ο?δ?ν μένει”, είναι περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ. Σε μια εποχή με διαρκείς αλλαγές, με προοπτικές δίχως όρια και με ένα κόσμο δίχως σύνορα. Δυο είναι οι λέξεις που κυριαρχούν στην παγκόσμια καθημερινότητα, που αρκετές φορές υιοθετούνται αμετάφραστες. Η λέξη “flux” θα μπορούσε να μεταφερθεί στα ελληνικά ως “ροή” ή ως “διαρκής αλλαγή”. Και η έννοια της “gig economy” θα μπορούσε να αποδοθεί ως “μια κατάσταση της οικονομίας στην οποία κυριαρχούν οι ευέλικτες και προσωρινές μορφές εργασίας”.
Ο τρόπος που λειτουργεί η οικονομία αλλάζει, ο τρόπος που εργαζόμαστε αλλάζει, ο τρόπος που επικοινωνούμε αλλάζει, αλλάζουν οι συνήθειες μας και ανατρέπονται τα στερεότυπα και τα δεδομένα. Η ψηφιακή τεχνολογία και η διείσδυση του internet σε κάθε πτυχή της επιχειρηματικότητας, επιτρέπει πλέον σε πολίτες που στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν εξαιρετική μόρφωση και εξειδίκευση να μπορούν να εργάζονται μέσω νέων μεθόδων όπως είναι το «remotely working» δηλαδή να εργάζονται μακριά από το γραφείο τους, ή το «job sharing» δηλαδή να εκτελούν ένα project με τον δικό τους προγραμματισμό μόνοι τους ή με τη συνεργασία τρίτων.
Τα στερεότυπα του ωραρίου 8-4, ή του εργαζόμενου που θα συνταξιοδοτηθεί από την επιχείρηση που τον προσλαμβάνει για πρώτη φορά ή του εργαζόμενου που έχει απολύτως καθορισμένη και κατοχυρωμένη περιγραφή εργασίας αρχίζουν να δύουν. Διαχειριστές κεφαλαίων ή αναλυτές των αγορών δουλεύουν από τις κατοικίες τους. Γραφίστες από το Περού σχεδιάζουν λογότυπα για ελληνικές εταιρίες. Ειδικοί από την Ινδία και την Ιρλανδία μπορούν να παρέχουν ταυτόχρονα υπηρεσίες σε μια επιχείρηση της Αυστραλίας. Υπάρχουν ιατροί στην Αθήνα που γνωματεύουν πάνω σε εξετάσεις που γίνονται στην Κίνα ή στις ΗΠΑ, όταν εκεί είναι βράδυ.
Θα έπρεπε να αλλάζει και ο τρόπος της σκέψης μας, ο τρόπος που βλέπουμε το σήμερα και το αύριο, ως ευκαιρία και όχι ως εχθρό, ως εφαλτήριο και όχι ως περιορισμό. Θα έπρεπε να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές αυτές. Όμως, όχι. Παραμένουμε κολλημένοι στα στερεότυπα. Μελετώντας την έκθεση του ΙΟΒΕ για την συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και διαβάζοντας τις αντιδράσεις της μεγαλύτερης μερίδας του τύπου, επιβεβαιώθηκα και πάλι γι' αυτό. Πως η Ελλάδα παλεύει να λύσει καταστάσεις και προβλήματα του παρελθόντος με μεθόδους που δεν γίνονται ούτε κατανοητές, ούτε αποδεκτές.
Οι συνολικές επενδύσεις μόλις υπερέβησαν το 12% του ΑΕΠ, το 2018. Το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας για πληθυσμό ηλικίας 15-64 βρίσκεται στο 68%, με μέσο Ευρωπαϊκό ποσοστό στο 74%. Η συνταξιοδοτική δαπάνη υπερέβη το 2016 το 17% του ΑΕΠ, με την ΕΕ να βρίσκεται σταθερά στο 12,6%. Η κατανομή πληθυσμού ανά ηλικία δείχνει πως σήμερα το 28% είναι πάνω από 60 και πως το 2060 το ποσοστό αυτό θα βρίσκεται στο 42%. Το 29% της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης αφορά σε συνταξιούχους κάτω των 65 ετών.
Αυτά τα μεγέθη τρομάζουν από μόνα τους. Θα επιβαρυνθούν δε περισσότερο, με αποτέλεσμα τον πλήρη εκτροχιασμό του συνταξιοδοτικού, όταν τα απόνερα της flux και της gig economy αρχίζουν να προσεγγίζουν το έθνος που κοιμάται. Τη στιγμή που δεν έχουν καν υιοθετηθεί οι τρεις βασικοί πυλώνες του συνταξιοδοτικού συστήματος και οι προτάσεις του ΙΟΒΕ κρίνονται ως απάνθρωπες και ανάλγητες, πως είναι δυνατόν η οικονομία να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα; Οι Έλληνες από την Αθήνα, θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο εξωτερικό και ο ΕΦΚΑ θα αναζητά επαγγελματικές έδρες και ασφαλιστικές εισφορές. Οι νέοι θα εναλλάσσουν τα επιχειρηματικά σχήματα που στήνουν, τις εταιρίες στις οποίες θα εργάζονται και τις υπηρεσίες που θα προσφέρουν και την ίδια ώρα η εφορία θα τρέχει για να ορίζει ΚΑΔ, τεκμήρια και τέλη επιτηδεύματος.
Ο κόσμος αλλάζει ταχύτατα. Βέβαια η συνταγή για το καλό ρακόμελο που απολαμβάνει η παρέα της κυβέρνησης παραμένει σταθερή. Μια παρέα που επενδύει ακόμα και τώρα στο διχασμό, στις “ταξικές αντιθέσεις” και στην δήθεν κοινωνική δικαιοσύνη δίχως πόρους. Η αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού δεν θα λυθεί ούτε με αφορισμούς, ούτε με χρήματα που θα πέσουν από τον ουρανό. Θα πρέπει να λυθεί με τρόπο και με λογική που θα λαμβάνουν υπ' όψιν τους και το τι έπεται.
*Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
Αποποίηση Ευθύνης: Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
