Του Μιχάλη Γκλεζάκου*
Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ περιλάμβανε στο προεκλογικό του πρόγραμμα την επιβολή δασμών σε κάποια εισαγόμενα προϊόντα, λίγοι πίστευαν ότι θα τολμούσε να πάρει ένα τέτοιο μέτρο, που βάζει φωτιά στο παγκόσμιο εμπόριο.
Φαινομενικά, η ενέργεια του αμερικανού προέδρου είναι ακατανόητη, γιατί δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας του. Συγκεκριμένα, η επιβάρυνση των εισαγομένων προϊόντων χάλυβα και αλουμινίου με δασμούς, απλά θα δώσει μια μικρή περίοδο χάριτος στις εγχώριες βιομηχανίες αυτού του κλάδου, επιτρέποντας τους να επιβιώσουν έστω και αν υστερούν σε διεθνή ανταγωνιστικότητα. Μακροπρόθεσμα όμως θα επιβιώνουν εις βάρος των ντόπιων καταναλωτών, στους οποίους θα «φορτώνουν» το αυξημένο κόστος της αναποτελεσματικής λειτουργίας τους. Η επιβάρυνση των καταναλωτών θα διευρυνθεί από τα αντίποινα των θιγομένων χωρών, που θα ανεβάσουν το κόστος πολλών εισαγόμενων προϊόντων, καθώς και από την αύξηση της τιμής εγχώριων προϊόντων που εμπεριέχουν χάλυβα και αλουμίνιο (π.χ. αυτοκίνητα). Παράλληλα, θα χαθούν περισσότερες θέσεις εργασίας από εκείνες που θα προστατευθούν. Ενδεικτικά, από αντίστοιχα προστατευτικά μέτρα του Μπους το 2002, προέκυψε καθαρή απώλεια τουλάχιστον 200.000 θέσεων εργασίας σε λιγότερο από 2 χρόνια.
Η εξήγηση επομένως αυτής της ακατανόητης συμπεριφοράς, μάλλον θα πρέπει να αναζητηθεί στη σφαίρα των μικροσυμφερόντων. Ειδικότερα, ως γνήσιος λαϊκιστής, ο Τραμπ θέλει να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι νοιάζεται για τους φτωχούς αμερικανούς πολίτες και, κυρίως, ότι έχει τις λύσεις για να βελτιώσει τη ζωή τους. Ξέρει ότι η εικόνα του «Ζορό» που μάχεται με τους ξένους για να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας στις χαλυβουργίες του Ιλινόις, του Οχάιο κλπ, πουλάει καλά. Πετυχαίνει μάλιστα «με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια» γιατί δείχνει ταυτόχρονα συνέπεια λόγων και έργων.
Ορθόδοξη πάντως εξήγηση δεν υπάρχει. Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου ρίχνει τις τιμές γιατί η παραγωγή γίνεται στη βάση του συγκριτικού πλεονεκτήματος και κάτω από έντονο ανταγωνισμό. Ταυτόχρονα, δημιουργεί θέσεις εργασίας γιατί αυξάνει τον όγκο της παραγωγής. Η εισαγωγή δασμών περιορίζει όλα τα πιο πάνω θετικά αποτελέσματα και γι αυτό δεν εξυπηρετεί την κοινωνία. Ας μη μπερδεύουμε την παραγωγή των αγαθών με τον αποκλεισμό των φτωχών από τη διανομή τους. Η ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, συντελεί ξεκάθαρα στην αύξηση της παραγωγής και δεν αποτελεί την αιτία της διόγκωσης της ανισότητας. Το κλείσιμο της ψαλίδας και η εξασφάλιση πίττας για τους φτωχούς (μέσω της φορολογίας και της κοινωνικής πρόνοιας) είναι δουλειά του κράτους. Αλλά οι λαϊκιστές όπως ο Τραμπ, οφείλουν την ύπαρξη τους στην αντιστροφή της πραγματικότητας.
* Ο κ. Μιχάλης Γκλεζάκος είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστήμιο Πειραιά.
