Όσοι βρεθήκαμε στα χαρακώματα των αγορών από τη δεκαετία του '80 ή και παλιότερα έχουμε μία άλλη αντίληψη περί κέρδους και ζημίας. Έχοντας πληρώσει πολλά δίδακτρα, αδυνατούμε να αντιληφθούμε τον σημερινό κόσμο, που οι τιμές των μετοχών μόνο ανεβαίνουν και πολλοί «έμπειροι επενδυτές» τοποθετούν τα χρήματά τους σε προϊόντα που δεν τα καταλαβαίνουν, όπως στα κρυπτονομίσματα. Είτε ο κόσμος έχει αλλάξει και δεν το έχουμε αντιληφθεί, είτε πρέπει να αγοράσουμε αγροκτήματα και χρυσό!
Η αφροσύνη που κυριαρχεί στον κόσμο των επενδύσεων δεν είναι καλός οιωνός για το μέλλον. Δεν μπορεί όλοι να κερδίζουν και μάλιστα χωρίς να αναλαμβάνουν τον κίνδυνο που φυσιολογικά κρύβει η κάθε επένδυση. Αυτό σημαίνει ότι ο επενδυτής θα έρθει αντιμέτωπος με όλους τους φόβους του μαζί! Αφού δεν πίνει κάθε μέρα και από μία γουλιά από το δηλητήριο για να το συνηθίσει, θα αναγκαστεί να το πιει όλο στο τέλος μία και έξω. Και τότε θα είναι αδύνατον να αποφύγει τον θάνατο των επενδυτικών του λογαριασμών.
Δεν ξέρω πόσο κοντά ή μακριά βρισκόμαστε από ένα κραχ, αλλά νομίζω ότι αν αυτό συμβεί οι συνέπειες θα είναι ολέθριες. Τέτοιες που δεν έχει αντιμετωπίσει άλλη φορά η ανθρωπότητα. Ακριβώς επειδή το μέγεθος της φούσκας είναι πολύ μεγάλο. Θα πει κάποιος ότι ανάλογες ενστάσεις έχουν κατατεθεί πολλές φορές στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας και ότι όσοι αποφάσισαν να απέχουν από το χρηματιστηριακό παιγνίδι ζημιώθηκαν. Είναι αλήθεια. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μπορεί να προβλέψει το πότε και το πως. Μπορούμε όμως να πούμε με ασφάλεια ότι αυτό που βλέπουμε είναι ο ορισμός της υπερβολής.
Μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν κάθε χρηματιστηριακή κρίση κόβοντας νέο χρήμα. Και μέχρι σήμερα τα έχουν καταφέρει. Όλο αυτό που βλέπετε στις οθόνες των υπολογιστών σας δεν είναι κάτι άλλο από το αποτέλεσμα των κρατικών παρεμβάσεων. Και είναι πολύ πιθανό και η επόμενη χρηματιστηριακή κρίση να αντιμετωπιστεί με νέο χρήμα. Και επίσης πιθανό είναι το επόμενο προϊόν να μην είναι τα κρυπτονομίσματα, αλλά τα οικόπεδα στον Άρη. Η ανθρωπότητα πάντα θα βρίσκει δρόμους για να εκτονώνουν το πάθος τους οι κερδοσκόποι. Στο μεταξύ, δε θα θέλατε να είστε μέσα σε ένα ουρανοξύστη την ώρα που αυτός θα καταρρέει…
Ποιοι θα σωθούν σε περίπτωση μιας μεγάλης χρηματιστηριακής κρίσης; Πολύ φοβόμαστε ότι μιλάμε για μια βιβλική καταστροφή που μπορεί να αλλάξει πολλά απ’ αυτά που θεωρούμε σήμερα ως δεδομένα για την παραγωγή και τις συναλλαγές μας. Το ένστικτό μας, μας σπρώχνει αυτόματα σε αυτές τις περιπτώσεις σε επενδύσεις εκμετάλλευσης αγροτικής γης και χρυσού. Επιλογές ανάλογες με εκείνες που θα έπρεπε να κάνουν οι άνθρωποι πριν από τους παγκόσμιους πολέμους, αν ήξεραν ότι αυτοί θα γινόντουσαν. Καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που χλευάζουν αυτούς τους φόβους. Νεαροί σε ηλικία επενδυτές που δεν έχουν συναντήσει στον δρόμο τους το κραχ. Δικαίωμα του καθενός να κάνει αυτό που πιστεύει. Αλλά, δεν είναι κακό ένα μέρος από τα κέρδη τους να τα τοποθετήσουν κάπου αλλού! Κι ίσως στο τέλος να είναι τα μόνο τρόπαια που θα τους θυμίζουν τις παλιές και ένδοξες ημέρες. Έχει συμβεί σε όλους μας στο παρελθόν. Θα συμβεί και πάλι στο μέλλον.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
