Το τρίτο τρίμηνο του 2020 συνεχίζει να κινείται με έντονους υφεσιακούς ρυθμούς αν και με μικρότερη ένταση σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του έτους, όπως προβλέπουμε στην ερευνητική μας ομάδα στο ΕΚΠΑ. Ουσιαστικά αναμένουμε μία αύξηση του ΑΕΠ σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο, από 42,1 δισ ευρώ στα 44,6 δισ ευρώ, αλλά σε σύγκριση με το 2019 θα είναι μειωμένο κατά 4,3 δισ ευρώ.
Αυτά τα δεδομένα παραπέμπουν σε μία ύφεση του τρίτου τριμήνου κατά 8,6% σε σύγκριση με το 2019. Σύμφωνα πάντα με τις προβλέψεις που διαθέτουμε, η ύφεση το τέταρτο τρίμηνο του 2020 θα μετριαστεί ακόμα περισσότερο γύρω στο 5,6%, σε σχέση με το 2019, με αποτέλεσμα η συνολική ύφεση του έτους να κινηθεί γύρω στο 7,5% με 8,2%.
Τέσσερα είναι τα γεγονότα που συνοδεύουν τις εξελίξεις του τρίτου τριμήνου. Το πρώτο αφορά την συνεχιζόμενη αλλά βραδυπορούσα πλέον ανάκαμψη των δυτικών οικονομιών που εμφανίζεται να παίρνει όλο και πιο συστηματικά το σχήμα ενός U όπου το δεξιό μέρος επιπλατύνεται μέσα στον χρόνο παραπέμποντας σε αργότερους ρυθμούς ανάκαμψης.
Εδώ να σημειώσουμε, ως ενδεικτικό των μελλοντικών εξελίξεων το γεγονός ότι στην Κίνα η εσωτερική οικονομική ζωή έχει επιστρέψει στην πλήρη σχεδόν κανονικότητα ακόμα και στην εστίαση! Ορισμένες δυτικές οικονομίες αντιδρούν θετικότερα, όπως Γερμανία, Ιαπωνία και Γαλλία και άλλες λιγότερο όπως η Μ. Βρετανία, η Ισπανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Οι εξελίξεις στο εξωτερικό επηρεάζουν την εσωτερική μας οικονομία, ευθυγραμμίζοντάς μας σχεδόν με την ευρύτερη παγκόσμια τάση.
Το δεύτερο γεγονός αφορά την θετική επίδραση της κυβερνητικής κατανάλωσης (τα μέτρα αντιμετώπισης της ύφεσης) η οποία θα είναι αυξημένη κατά 6,5% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο το 2019.
Το τρίτο γεγονός αφορά την εκτιμώμενη επανάκαμψη των επενδύσεων τουλάχιστον σε σύγκριση με τα επίπεδα του δεύτερου τριμήνου του 2020. Οι επενδύσεις (5,1 δισ ευρώ) αναμένεται πάλι να είναι κατά τι λιγότερες από τις επενδύσεις του 2019 (5,4 δισ ευρώ) αλλά πάντως αρκετά μεγαλύτερες από τις επενδύσεις του δεύτερου τριμήνου (4,5 δισ ευρώ). Έτσι θα παίξουν και ένα αξιόλογο ρόλο στον περιορισμό της ύφεσης μετριάζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις από την μείωση της κατανάλωσης. Η κατανάλωση (30 δισ ευρώ) θα είναι αυξημένη (κατά 2 δισ ευρώ) σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2020 αλλά μικρότερη από την αντίστοιχη κατανάλωση του 2019 (32,6 δισ ευρώ).
Στην αρνητική πλευρά των εξελίξεων αναμένουμε να είναι μεγαλύτερη του αναμενόμενου η πτώση του τουριστικού προϊόντος την οποία αναμένουμε να προσεγγίσει το 25% του περσινού. Λόγω όμως της ύφεσης και οι εισαγωγές θα είναι περιορισμένες με αποτέλεσμα το ισοζύγιο πληρωμών να συμβάλλει θετικά στον περιορισμό της ύφεσης.
Ουσιαστικά δηλαδή ο περιορισμός της ύφεσης θα προέλθει από τις επενδύσεις και το ισοζύγιο πληρωμών προκαλώντας μία σχεδόν ιδανική μεταστροφή στις ποσοστιαίες αναλογίες σχηματισμού του προϊόντος. Απομακρυνόμαστε από τις επιδράσεις της θετικής εξάρτησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και στηριζόμαστε βεβαίως στην δημόσια.
Ας μην προτρέξουμε να θεωρήσουμε ότι επιτυγχάνονται οι στόχοι μίας προσδοκώμενης αναδιάρθρωσης της οικονομίας αλλά πάντως τα θεμέλια της αντιμετώπισης της κρίσης φαίνονται υγιή.
* Ο Παναγιώτης Πετράκης είναι Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
