Της Ιωάννας Δημητριάδου*
Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) δεν αποτελεί καινούριο φαινόμενο για τη χώρα μας. Η Ελλάδα ανήκει στις 4 πρώτες χώρες που έχουν αυξημένα ποσοστά bullying, όπου τα περισσότερα περιστατικά εκδηλώνονται στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Το ποσοστό των μαθητών που πέφτει θύμα οποιασδήποτε μορφής σχολικής βίας κυμαίνεται μεταξύ 10%-15%, όπου τα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας (άμεσος εκφοβισμός), ενώ τα κορίτσια σε περιστατικά λεκτικής βίας (έμμεσος εκφοβισμός), σε αναλογία 3 προς 1. Οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει ένα παιδί το οποίο πέφτει θύμα εκφοβισμού ή βίας στον σχολικό χώρο είναι τεράστιες και καθοριστικές για τη μετέπειτα εξέλιξή του.
Η αλήθεια είναι πως έχει γίνει τεράστια προσπάθεια για την καταπολέμηση του bullying. Έχουν γραφτεί εξαιρετικά άρθρα, τα οποία αναφέρονται στις επιπτώσεις του, στα παιδιά-θύματα, στα βασικά χαρακτηριστικά τους, αλλά και σε αυτά των παιδιών-θύτες, στους τρόπους αντιμετώπισης, σε έρευνες που έχουν γίνει, σε διατάξεις που έχουν ψηφιστεί, στην ημέρα κατά του bullying (6η Μαρτίου), σε εκπαιδευτικά σεμινάρια που πραγματοποιούνται, καθ' όλη τη χρονιά, στους σχολικούς χώρους. Αφού, λοιπόν, έχουμε τόσες πολλές πληροφορίες για το φαινόμενο αυτό, έχει γίνει και συνεχίζεται να γίνεται τόση μεγάλη προσπάθεια, γιατί τα ποσοστά παραμένουν υψηλά, γιατί ακούμε καθημερινά για περιστατικά σχολικής βίας, γιατί εμείς οι ίδιοι οι γονείς, πολλές φορές, καλούμαστε να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας; Πιστεύω πως όλα είναι, για άλλη μια φορά, θέμα παιδείας.
Έχω ακούσει γονείς να μιλούν για τα παιδιά τους για το πόσο άριστοι μαθητές είναι στην τάξη και πως μόνο αυτό τους ενδιαφέρει. Εξάλλου, σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, τα χαρισματικά παιδιά, με καλές κοινωνικές δεξιότητες είναι τα αγαπημένα παιδιά των δασκάλων και αποδεκτά από τους γονείς τους. Αν έχουν θέμα συμπεριφοράς, χτυπάνε, κλωτσάνε, μιλούν άσχημα, τότε είναι θέμα του σχολείου και όχι των ίδιων των γονιών, αρκεί που είναι καλοί μαθητές. Και, όμως, είναι πρώτα δικό μας θέμα, καθώς όλα ξεκινούν από την ίδια την οικογένεια. Τα παιδιά μας είναι ο καθρέφτης μας. Τα παιδιά μας παρατηρούν τη δική μας συμπεριφορά και μας αντιγράφουν. Αυτό που βλέπουν ή ακούν ή διαισθάνονται, το οικειοποιούνται και το βγάζουν στο σχολείο. Το θεωρούν φυσιολογικό. Θεωρούν πως χρειάζεται να δείξουν τη δύναμή τους, για να είναι δημοφιλής, για να είναι ψηλά στην κυριαρχία.
Στα σχολεία, υπάρχει επαρκής και καθημερινή ενημέρωση, από ειδικούς σε θέματα bullying και όχι μόνο από τους δασκάλους; Τα περιστατικά που συμβαίνουν στον σχολικό χώρο, συζητιούνται όσο θα έπρεπε; Σε έρευνες που έγιναν βρέθηκε πως τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες οι οποίες εμφανίζουν βίαιες συμπεριφορές, αλλά το σχολείο τα υποστηρίζει με προγράμματα κατά του bullying και νιώθουν ασφάλεια, το πιθανότερο είναι να μην καταλήξουν στον σχολικό εκφοβισμό, μεγαλώνοντας.
Ως γονείς, μιλάμε αρκετά στα παιδιά μας για θέματα σωστής συμπεριφοράς ή δεν έχουμε τον απαιτούμενο χρόνο; Το μόνο σίγουρο είναι πως η συμπεριφορά που βγάζει στο σπίτι θα τη βγάλει και στο σχολείο. Συμβαίνει, όμως, και το αντίθετο.
Εμείς, οι ίδιοι ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, γνωρίζουμε αρκετά για το φαινόμενο του bullying ή μόνο όταν μας αγγίξει;
Εμείς, όμως, είμαστε αυτοί που περιμένουν τα παιδιά μας είτε είναι θύματα είτε θύτες, να τα βοηθήσουμε, ήδη από τα χρόνια του Δημοτικού, καθώς τότε πλάθεται ο χαρακτήρας τους. Και, βέβαια, η λύση δεν είναι αφού σε χτυπάει, χτύπα και εσύ, αφού σε βρίζει, βρίσε και εσύ. Αν πρώτα εμείς δεν αποδεχτούμε την κατάσταση, και αν δεν μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια, αν πρώτα εμείς δεν γίνουμε ασπίδα για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας, από όποια πλευρά και αν βρίσκονται, τότε το φαινόμενο αυτό, θα συνεχίζει να υπάρχει, θα συνεχίζει να διογκώνεται.
*Η κ. Ιωάννα Δημητριάδου είναι Ειδική Παιδαγωγός σε θέματα Δυσλεξίας και Μαθησιακών Δυσκολιών, Συγγραφέας, Αρθρογράφος.
