Η έξοδος του Τσεσμέ στο Αιγαίο με το πρόσχημα της διεξαγωγής επιστημονικών ερευνών, επιβεβαιώνει αυτό που όλοι ξέρουμε. Δηλαδή, τις πάγιες τουρκικές θέσεις και επιδιώξεις για το μοίρασμα του Αιγαίου, αλλά την ίδια στιγμή αναδεικνύει και μια σειρά από προβλήματα που αντιμετωπίζει η τουρκική εξωτερική πολιτική για αδιέξοδα που διαμορφώνονται στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο που καλείται να διαχειριστεί το καθεστώς του Ερντογάν.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Τσεσμέ βγήκε στο Αιγαίο σε μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού της εσωτερικής κοινής γνώμης από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τουρκική κυβέρνηση εντός των πυλών. Προφανώς, εξυπηρετεί και τέτοιες σκοπιμότητες. Πρωτίστως, όμως, η Άγκυρα στέλνει ένα σαφές μήνυμα στην Αθήνα αλλά και σε όλους τους τρίτους ότι η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν μπορεί παρά να περάσει μέσα από την αποδοχή των τουρκικών θέσεων.
Η Τουρκία επιχειρεί να υπενθυμίσει τις θέσεις της ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και ότι δεν μπορεί να έχουν πάνω από 6 ναυτικά μίλια αιγιαλίτιδας ζώνης.
Αυτό το οποίο θα πρέπει η Αθήνα να περιμένει ότι θα συμβεί είναι ότι αυτές οι πάγιες τουρκικές θέσεις θα τεθούν με έντονο τρόπο στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι επιστημονικές έρευνες σε διεθνή ύδατα είναι απολύτως συμβατές με το διεθνές δίκαιο. Η Αθήνα, λοιπόν, σωστά δεν αντέδρασε υπερβολικά, παρόλο που η τουρκική στόχευση είναι σαφής.
Σε ένα άλλο επίπεδο η άσκηση ελεγχόμενης έντασης από την Τουρκία δεν μπορεί παρά να συνδέεται και με τις εξελίξεις στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Η δολοφονία 13 Τούρκων στο βόρειο Ιράκ αναδεικνύει τις συνέπειες της τουρκικής εμπλοκής και προκαλεί εντάσεις με τις χώρες της περιοχής, αλλά και την Ουάσινγκτον.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι όποιες πιθανότητες επαναπροσέγγισης Τουρκίας - ΗΠΑ εξαρτώνται από μια ευρύτατη ατζέντα θεμάτων όπως είναι οι S-400 και η στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη. Αυτά είναι τα ζητήματα που πάνω απ’ όλα ερεθίζουν τα αντανακλαστικά της νέας αμερικανικής διοίκησης και η εξομάλυνση θα περάσει μέσα από την υποχώρηση της Άγκυρας σε αυτά τα μέτωπα.
Αυτό σημαίνει ότι η ελληνοτουρκική διελκυστίνδα δεν είναι αυτή που θα καθορίσει το μέλλον των τουρκοαμερικανικών σχέσεων. Γι’ αυτό και η Αθήνα θα πρέπει να συνεχίσει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με τις χώρες της περιοχής έτσι ώστε να ενισχύει το στρατηγικό της αποτύπωμα στην Ουάσινγκτον.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
