«Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη αλλά θα είναι γεμάτη από πράγματα που θα έχουμε διδαχθεί. Κι αν και η ανθρωπότητα υποφέρει από έλλειψη μνήμης γιατί όλοι οι οργανισμοί διαγράφουν το κακό για να έχουν χώρο να καταχωρούν μόνο το καλό, ας ελπίσουμε πως αυτό που περνά τώρα θα το θυμάται για να χρησιμοποιήσει ό,τι εφηύρε, στο μέλλον.»
Ο συγγραφέας Γιώργος Γλυκοφρύδης που ζει μονίμως πια στη Γαλλία, μίλησε στο Liberal.gr για την επομένη του κορονοϊού. Για την κατάσταση της πανδημίας στη Γαλλία, για το πώς βλέπει τα πράγματα στη χώρα μας, κι αυτό που μας λέει, τελικά, είναι άκρως αναστάσιμο. Πασχαλινό!
Η επόμενη μέρα, μας λέει, «Θα είναι υπέροχη. Θα είναι γεμάτη από ανθρώπους που θα μαλώνουν “για τα πολιτικά” στις πλατείες ως αργά τη νύχτα. Θα είναι γεμάτη από ανθρώπους πτώματα από τη δουλειά που θα γκρινιάζουν ακατάπαυστα και τις περισσότερες φορές δικαίως γιατί για πολλοστή φορά κατ’ επανάληψη “τα λεφτά δεν φτάνουν” και θα είναι αλήθεια αυτό, γιατί ο Έλληνας μετά από μια δεκαετή Κρίση, παρόλο που θα έχει δείξει την ωριμότερη συμπεριφορά όλων σε σχέση με τα μέτρα κατά του covid 19, θα συνεχίσει να δουλεύει ωσάν χωρίς μέλλον, με αμοιβές αστείες, ενώ κάποιοι από την υπόλοιπη όμορφη ΕΕ, θα τον λένε τεμπέλη! Αλλά θα είναι ζωντανός. Σε πείσμα άπειρων. Κλασσική Ελληνική Ιστορία και ιστορία αυτό. Δεν μου κάνει εντύπωση.»
Την επόμενη μέρα, ισχυρίζεται ο Γιώργος Γλυκοφρύδης [γιος του σκηνοθέτη Κώστα Γλυκοφρύδη και παλιός βοηθός του Θόδωρου Αγγελόπουλου] «Πιθανόν να έχουμε καταφέρει να είμαστε αυτοί που θα έπρεπε να ήμασταν εδώ και καιρό πολύ.»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα:
-Κύριε Γλυκοφρύδη, πώς είναι τα πράγματα σε σας; Στη Γαλλία φοβάται ο κόσμος;
Και ναι και όχι. Το σημαντικότερο δεν είναι ο φόβος. Ούτε ο πανικός. (Εξαιρουμένων των “επιθέσεων” στα σουπερμάρκετ προς άγρα αυγών και χαρτιών υγείας…)
Το σημαντικότερο είναι η αγωνία του εγκλεισμού.
Η Γαλλία είναι μια πολύ μεγάλη χώρα με έντονες αντιθέσεις πληθυσμού. Είτε οικονομικές (το σημαντικότερο) είτε ηθών και εθίμων. (Και θρησκειών…)
Αυτό: η πληθυσμιακή ανισορροπία· τον εγκλεισμό τον κάνει από δύσκολο έως ανέφικτο. Είναι ανέφικτοι οι δύο μήνες άνευ εξόδου, για μία οικογένεια δύο γονιών με δύο παιδιά σ’ ένα διαμέρισμα 45 τετραγωνικών, χωρίς μπαλκόνι, στην καρδιά μιας πόλης όπως το Παρίσι, π.χ. Αλλά και μιας πόλης όπως η Τουλούζη, η Λυών, ή βεβαίως το Πουατιέ, όπου μένω εγώ.
Όμως, ένα ζευγάρι στο ίδιο διαμέρισμα σε όποια από αυτές τις πόλεις, τι πρόβλημα να έχει; Βεβαίως και θα έχει. Αλλά όχι μεγαλύτερο από το κλασσικό ζήτημα του εγκλεισμού για το οποίο όλοι οι Πρωθυπουργοί και Πρόεδροι του πλανήτη ζητούν θυσίες και αντοχές.
Όμως, η άνω τετραμελής οικογένεια σ’ ένα διαμέρισμα 120 τετραγωνικών με βεράντα 45 τετραγωνικών και απέναντι ένα πάρκο 40 στρεμμάτων, σε όποια από αυτές τις πόλεις, δεν θα έχει πρόβλημα με τον εγκλεισμό. Πιθανόν κανένα. Πιθανόν δεν θα υπάρχει η έννοια του εγκλεισμού, καν, εκεί.
Όμως, ποια είναι η οικονομική διαφορά μεταξύ αυτών των οικογενειών; Τεράστια και χαώδης.
Για φανταστείτε μία οικογένεια τεσσάρων γονιών και τριών παιδιών, σε διαμέρισμα 60 τετραγωνικών σε κάποια από τα τερατώδη συγκροτήματα των ακραίων διαμερισμάτων του Παρισιού αλλά και των άλλων πόλεων, να μαγειρεύει συνταγές Ιρακινής επαρχίας και να ακούει μουσικές Ιρακινής επαρχίας, επίσης, ενώ στο διπλανό διαμέρισμα, μεσοτοιχία, των 30 τετραγωνικών, θα κατοικεί ζεύγος υπερήλικων Γάλλων παλαιών πολεμιστών του πολέμου της Αλγερίας...
Ξέρω. Και χωρίς εγκλεισμό εφιάλτης ακούγεται. Κι όπως και να ‘χει το παράδειγμα είναι επίτηδες ακραίο και υπερβολικό, και πιθανότατα μη ρεαλιστικό, αλλά οι αντιθέσεις είναι όντως τόσο ακραίες. Χωρίς υπερβολή. Και αυτό είναι το μέγα ζήτημα της επιτυχίας του εγκλεισμού. Ο ένας είναι σαν να έχει πάει μακροχρόνιες διακοπές σε far niente πεντάστερο ξενοδοχείο κι ο άλλος είναι σαν να εκτίει ποινή ενώ είναι αθώος σε φυλακή ύψιστης ασφαλείας με ψυχολογικά βασανιστήρια στην ημερήσια διάταξη.
Παρόλα αυτά, ο κόσμος στην Γαλλία έχει δείξει μια συμμόρφωση πέραν της φαντασίας.
Εγώ που ουσιαστικά ζω σε κωμόπολη σε περιφερειακό Δήμο του Πουατιέ, με κόστη ζωής και κατοικίας υποτριπλάσια του Παρισιού π.χ., (άλλωστε γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια η εσωτερική μετοίκηση στην Γαλλία από μεγάλες πόλεις σε μικρότερες -ελέω ταχύτατων τρένων- ιδίως από το Παρίσι είναι τεράστια), τον εγκλεισμό είναι θέμα αν τον αντιλαμβάνομαι… Με την καθημερινή του έννοια, εννοώ.
Οι πανδημίες, οι πόλεμοι, και οι θεομηνίες, ουδέποτε ήταν κοινές για όλους.
-Στα μυθιστορήματά σας έχετε υπάρξει κατ’ εξοχήν τολμηρός, «Ο επιβάτης» στο Βερολίνο όταν υπήρχε το τείχος, «10 ώρες δυτικά» τα δεινά των εβραίων Θεσσαλονίκης, στο «Hotel Chelsea» στους δίδυμους πύργους, μετά τα όσα ζούμε; Χάνει και το όνομά της η δυστοπία…
Αν η δυστοπία είναι το ένα άκρο και το άλλο άκρο είναι η ουτοπία και αν η δυστοπία είναι ο θάνατος, τότε δυστυχώς το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη Γη κατάφερε να έχει την δυστοπία ψηλά στον θρόνο του τύραννου και την ουτοπία δούλο ούτε καν απελεύθερο.
Δυστοπία είναι το Αλέπο της Συρίας μετά τους βομβαρδισμούς. Η Μόρια στην Λέσβο τον χειμώνα εδώ και κάμποσα χρόνια. Το Bataclan λεπτά μετά την επίθεση. Οι εγκαταστάσεις του Άουσβιτς στις φωτογραφίες των αναγνωριστικών αεροσκαφών.
Αν οι κεντρικές λεωφόροι του Αλέπο κάτω από τον ήλιο της άνοιξης πριν τον πόλεμο είναι η ουτοπία, και η Μόρια εκείνος ο όμορφος τόπος λιγότερο από πέντε χρόνια πριν είναι η ουτοπία, και το Bataclan πριν τον Νοέμβριο του 2015, είναι η ουτοπία, και τα χαμόγελα των ριγέ κρατουμένων του Άουσβιτς σε αργή κίνηση μπροστά στις κάμερες των Αμερικανών στρατιωτών όπως τους απελευθέρωναν, είναι η ουτοπία, τότε οι άνθρωποι αγαπούν την δυστοπία παθιασμένα και την δημιουργούν με κάθε ευφάνταστο τρόπο.
Τα στρατιωτικά νοσοκομεία που άπλωσε ο Μακρόν στις περιοχές της Γαλλίας που υποφέρουν βαριά δεν είναι δυστοπία. Είναι ο άνθρωπος που αν η δυστοπία έρθει από την φύση τότε και μόνο τότε δημιουργεί ουτοπία και αναζητά την ευτυχία και την ζωή.
Ο εγκλεισμός που ζούμε είναι η αναζήτηση της ουτοπίας. Της ζωής. Και της ευτυχίας.
Οι άδειοι από ανθρώπους τόποι δεν είναι ο ανθρώπινος πολιτισμός που χάνεται. Είναι ο ανθρώπινος πολιτισμός που μένει ζωντανός κι ευτυχής.
-Κύριε Γλυκοφρύδη, σας φοβίζει η επόμενη μέρα;
-Όχι, καθόλου. Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη αλλά θα είναι γεμάτη από πράγματα που θα έχουμε διδαχθεί. Κι αν και η ανθρωπότητα υποφέρει από έλλειψη μνήμης γιατί όλοι οι οργανισμοί διαγράφουν το κακό για να έχουν χώρο να καταχωρούν μόνο το καλό, ας ελπίσουμε πως αυτό που περνά τώρα θα το θυμάται για να χρησιμοποιήσει ό,τι εφηύρε, στο μέλλον.
-Αλήθεια, μπορείτε να φανταστείτε την επόμενη μέρα;
Ναι. Θα είναι υπέροχη. Θα είναι γεμάτη από ανθρώπους που θα μαλώνουν “για τα πολιτικά” στις πλατείες ως αργά τη νύχτα. Θα είναι γεμάτη από ανθρώπους πτώματα από τη δουλειά που θα γκρινιάζουν ακατάπαυστα και τις περισσότερες φορές δικαίως γιατί για πολλοστή φορά κατ’ επανάληψη “τα λεφτά δεν φτάνουν” και θα είναι αλήθεια αυτό, γιατί ο Έλληνας μετά από μια δεκαετή Κρίση, παρόλο που θα έχει δείξει την ωριμότερη συμπεριφορά όλων σε σχέση με τα μέτρα κατά του covid 19, θα συνεχίσει να δουλεύει ωσάν χωρίς μέλλον, με αμοιβές αστείες, ενώ κάποιοι από την υπόλοιπη όμορφη ΕΕ, θα τον λένε τεμπέλη!
Αλλά θα είναι ζωντανός. Σε πείσμα άπειρων. Κλασσική Ελληνική Ιστορία και ιστορία αυτό. Δεν μου κάνει εντύπωση.
Πώς θα είναι η επόμενη ημέρα για τους Γάλλους; Βασικό χαρακτηριστικό της θα είναι ο Μακρόν που θα εγκαλείται από όλους ως υπεύθυνος για όλα. Σας θυμίζει κάτι αυτό;
-Το ότι ο εχθρός είναι αόρατος, έχει κάτι να μας πει; Κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα;
Όχι, καθόλου. Το αντίθετο. Τα κάνει πιο εύκολα. Οι άνθρωποι ενώνονται με τρόπους μοναδικά πρωτόγνωρους που ελπίζω να τους θυμούνται στο μέλλον. (Εμβόλιο σε μήνες; 550 εκκ. Ευρώ από ΕΚΤ έτσι με μια λέξη; Κρατικοποιήσεις στο φτερό για να σωθούν και τεράστιες εταιρείες και χιλιάδες χιλιάδων θέσεις εργασίας; Άρα λύσεις υπάρχουν; Όταν τα ΕΕ έθνη σφάδαζαν κατά την Κρίση οι λύσεις πού ήταν; Τώρα τις ανακάλυψαν;)
-Εμείς; Θα είμαστε άλλοι την επόμενη μέρα;
Πιθανόν. Πιθανόν να έχουμε καταφέρει να είμαστε αυτοί που θα έπρεπε να ήμασταν εδώ και καιρό πολύ.
-Συγγραφικά η εποχή; Θα γράφουμε αλλιώς; Θα γεμίσουμε από βιβλία εγκλεισμού;
Από βιβλία εγκλεισμού σίγουρα. Είναι αναπόφευκτο και γιατί όχι δηλαδή. Απλά, επειδή είναι απολύτως προβλεπόμενο πως αυτή η παγκόσμια εμπειρία θα γεμίσει την τέχνη, καλό είναι ο καλλιτέχνης αυτό το “προβλεπόμενο” να το έχει υπόψη του σε σχέση με αυτό που θα θελήσει να δημιουργήσει. Γιατί αυτό το “προβλεπόμενο” θα υπάρχει και στα έργα του. Στις ιστορίες που θα θελήσει να αφηγηθεί. Και εκεί πιθανόν να υπάρξει πρόβλημα. Να υπάρξει ξανά μια γενιά αναγνωστών και θεατών και ακροατών, βυθισμένη στα πιο βαθιά χασμουρητά.
Προσοχή: Άλλο το “προβλεπόμενο” του Χόλυγουντ άλλο το “προβλεπόμενο” της Nouvelle Vague. (Μιλώντας για σινεμά, για παράδειγμα. Αλλά ισχύει για όποια τέχνη. Σημ: Nouvelle Vague δεν υπάρχει πια ως κίνημα που φτιάχνει τέχνη αλλά ως σχολή τέχνης υπάρχει.)
Επίσης, πιστεύω πως ειδικά για την Ελλάδα μιλώντας αλλά και για την ΕΕ και όχι για τις ΗΠΑ, θα υπάρξει μια σχετική άνθηση του ηλεκτρονικού βιβλίου, μιας και θ’ αρχίσει να αντιμετωπίζεται ως κάτι υπαρκτό από όλους τους οίκους μικρούς και μεγάλους, μιας και αυτό θα έχει “ανακαλυφθεί” από τους αναγνώστες κατά τον εγκλεισμό.
-Στο μεταξύ πρέπει να επιζήσουμε, οδηγίες προς ναυτιλομένους;
Ειδήσεις μόνο από επιλεγμένα από εσάς ΜΜΕ. Υπάρχουν τρία με τέσσερα “συγκροτήματα” ΜΜΕ αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. (Από ό,τι έχω καταλάβει. Διορθώστε με ελεύθερα.) Όλων των πολιτικών χρωμάτων και αποχρώσεων. (Του δημοκρατικού τόξου.) Επιλέξτε όποιο είναι πιο κοντά σας ως έκφραση και ως “πιστεύω”, και ακολουθήστε αυτό. Είτε στην τηλεόραση είτε στο Internet είτε στο ραδιόφωνο είτε έντυπα. Επίσης, όχι πάνω από μία φορά την ημέρα η ενημέρωση. Επιλέξτε μία συγκεκριμένη ώρα που βολεύει και ακούστε ή δείτε ή διαβάστε ειδήσεις μόνο εκείνη την ώρα. Όχι ξανά. Όχι το πρωί ραδιόφωνο για τον κορονοϊό με τον καφέ και το μεσημέρι εφημερίδα για τον κορονοϊό με την μπουκιά στο στόμα και το απόγευμα τηλεόραση για τον κορονοϊό ντοκιμαντέρ με νεκρά δελφίνια που μολύνθηκαν από περαστικές τράτες και το βράδυ τηλεόραση (ξανά) ειδήσεις (ξανά) για τον κορονοϊό με το σουβλάκι στο χέρι.
Μην ακολουθείτε τα live εξέλιξης του κορονοϊού εκτός κι αν είστε δημοσιογράφος ή ΜΜΕ ο ίδιος… Μην διαβάζετε τα δεκάδες ιατρικά άρθρα που κυκλοφορούν για έρευνες και εμβόλια περί κορονοϊού κλπ. Εκτός αν είστε γιατρός ή φαρμακοποιός. Ή φαρμακοτρίφτης. Μην συμπεριφέρεστε ως “γιαγιά” που μιλά όλη μέρα για φάρμακα διαβάζοντας κιόλας τα χαρτάκια από το κουτί με τα χάπια καταλαβαίνοντας μία στις εκατό λέξεις για να ρωτήσει τελικά «Η μπαρουδοφονεξαδόλη σαλδέπ 3 τι είναι;»
Μην αναλώνεστε στην χαώδη αναζήτηση στο Internet σχετικά με τον κορονοϊό. Θα καταλήξετε σε απολύτως “ψεκασμένες” σελίδες και blog όπου ο κορονοϊός θα είναι μικροτεχνολογία εξωγήινων. Αν δεν καταλήξετε εκεί θα καταλήξετε σε άπειρα νεκρόφιλα άρθρα που θα είναι λες και είναι γραμμένα από σύλλογο γραφείων κηδειών.
Μην αναλώνεστε σε άπειρη ζωντανή τηλεόραση με φαγητά και παιχνίδια ή ό,τι αντίστοιχο. Ρουφάει τα μυαλά και τις ψυχές η άπειρη ζωντανή τηλεόραση. Ιδίως σε καταστάσεις εγκλεισμού όπου η παθητική θέαση και ακρόαση ξεπερνάει κάθε όριο. Μία ζωντανή εκπομπή μαγειρικής την εβδομάδα είναι αρκετή. Ή και καμία.
Δείτε ταινίες. Παλιές πολύ παλιές καινούριες πολύ καινούριες. Δείτε σειρές. Παλιές πολύ παλιές καινούριες πολύ καινούριες .
Διαβάστε μυθιστορήματα. Παλιά πολύ παλιά καινούρια πολύ καινούρια. Ελληνικά και ξένα. Διαβάστε ό,τι. Όπως. Σε οθόνη σε χαρτί σε πάπυρο. Ό,τι όπως. Διαβάστε.
-Ας σας ζητούσα μικρό ημερολόγιο εγκλεισμού;
Πολύ ανάγνωση πολύ γράψιμο. Λίγες ταινίες και σειρές. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάτι άλλο. (Ευτυχώς που ο άνθρωπος που μαγειρεύει και όχι απλά φουρνίζει ή τηγανίζει όπως εγώ, είναι κλεισμένος κι αυτός στο ίδιο σπίτι κι έτσι δεν γαβγίζουμε τη νύχτα το φεγγάρι για φαγητό και εγώ και τα παιδιά.)
Βάζουμε και πλυντήρια.
-Τι πιστεύετε ότι είναι εκείνο που θ’ αντέξει;
Αναμεταξύ των έγκλειστων όπου υπάρχει αγάπη όλα θα κυλίσουν καλά. Ή και πολύ καλά. Θα φανούν πράγματα στον εγκλεισμό. Το καλό θα γίνει πιο καλό και το κακό θα γίνει χειρότερο.
Το ίδιο ισχύει για τα κράτη. Η Ελλάδα ας πούμε είχε ένα μία εντυπωσιακή αξιοζήλευτη, πορεία. Αυτό σημαίνει πως κάτι προϋπήρχε. Και στον λαό και στην ηγετική ομάδα. Την κυβέρνηση εννοώ. Αν δεν υπήρχαν αυτές οι βάσεις δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί τίποτε.
