Τα εμβόλια κατά του νέου κορονοϊού είναι απολύτως ασφαλή και δεν πρέπει να υπάρχει κανένας φόβος για αυτά. Αντίθετα οι διαδικασίες που απομένουν θα πρέπει να γίνουν πολύ γρήγορα, για να ξεκινήσουν άμεσα οι εμβολιασμοί.
Το μόνο που λείπει ως πληροφορία, είναι το είδος και ο χρόνος της ανοσίας που θα μας εξασφαλίζουν τελικά, κάτι που χρειάζεται ο πρόσθετος χρόνος που ζητούν οι διεθνείς ελεγκτικοί οργανισμοί. Και αυτό, για να γνωρίζουμε αν αρκεί ένας μόνο εμβολιασμός ή χρειάζεται επανάληψη κάθε χρόνο, όπως γίνεται με τη γρίπη.
Τα παραπάνω υπογραμμίζει ο καθηγητής Αιματολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και της Ελληνικής Εταιρίας Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής, Γιώργος Βασιλόπουλος, εξηγώντας με απλά λόγια γιατί δεν υπάρχει λόγος να φοβάται κανείς το εμβόλιο που περιμένουμε όλοι να μας βγάλει από την πανδημία.
Ο ίδιος, δηλώνει διατεθειμένος να κάνει το εμβόλιο, και μάλιστα χαριτολογώντας, προσθέτει «να τρυπηθώ 100 φορές»!
Συνέντευξη στην Άννα Παπαδομαρκάκη
- Tα πρώτα εμβόλια κατά του νέου κορονοϊού βρίσκονται προ των πυλών. Πότε πιστεύετε ότι θα μπορέσουν να ξεκινήσουν οι εμβολιασμοί;
Αν ακολουθήσουμε τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), ο οποίος θα συνεδριάσει στις 29 Δεκεμβρίου για να εγκρίνει το πρώτο εμβόλιο, κατά πάσα πιθανότητα μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου θα πρέπει να τα έχουμε προμηθευτεί. Απ΄ ότι έχει ανακοινωθεί θα λειτουργήσει και ικανός αριθμός εμβολιαστικών κέντρων, ώστε να καλυφθούν αυτοί που το έχουν ανάγκη. Εξαρτάται και από τις δόσεις της εταιρίας, αλλά αν κρίνουμε από την έγκριση στη Βρετανία, θα πρέπει μέσα σε 15 ημέρες από την έγκριση ή το πολύ σε ένα μήνα, να ξεκινήσουν και εδώ οι εμβολιασμοί.
- Όμως μετά την γνωμοδότηση της επιτροπής απαιτείται και η έγκριση της Κομισιόν. Οι προβλέψεις μιλούν για μερικές εβδομάδες ή - λόγω του επείγοντος - για μερικές ημέρες μετά...
Η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην καθυστερήσει ούτε μερικές ώρες! Τα εμβόλια αυτά έχουν ελεγχθεί ήδη και συνεχίζουν να ελέγχονται από τις φάσεις Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, τα έχουν ξετινάξει! Η διαφορά του ΕΜΑ από το αμερικανικό FDA, είναι ότι στην Ευρώπη ελέγχονται ανεπεξέργαστα τα στοιχεία όπως συλλέγονται κατ΄ ευθείαν από τους εθελοντές. Έχουν ήδη εφαρμοστεί σε 70.000 άτομα. Δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί πρόβλημα.
- Εσείς προσωπικά, βρίσκεστε στην πρώτη γραμμή ως υγειονομικός. Θα κάνετε το εμβόλιο;
Εννοείται! Θα τρυπηθώ 100 φορές!
Εκτός από γιατρός, ως πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής και ερευνητής στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, δουλεύω με ρετροϊούς και μεταφορά γενετικού υλικού τα τελευταία 25 χρόνια, ήδη από την ερευνητική μου δραστηριότητα στην Αμερική. Γνωρίζω την ασφάλεια των εμβολίων, τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται χρήση RNA στα εμβόλια και η δεύτερη φορά που γίνεται χρήση αδενοϊού σαν φορέα για το εμβόλιο - η πρώτη χρησιμοποιήθηκε στο εμβόλιο κατά του Ebola. Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται γενετικό υλικό. Έχει ήδη πάρει εγκρίσεις για θεραπείες, που έχουν ως βάση τη γονιδιακή μεταφορά.
Το ζήτημα είναι πότε χτίζεται η ανοσία. Γιατί δεν γίνεται σε μια μέρα. Χρειάζονται 3 εβδομάδες, οπότε πρέπει να γίνει και η δεύτερη δόση για την αναμνηστική απάντηση.
- Πρόκειται για μια νέα τεχνολογία που πρώτη φορά χρησιμοποιείται στον τομέα των εμβολίων. Και ο φόβος της άγνοιας αντιμετωπίζεται με γνώση. Πώς γνωρίζουμε ότι δεν θα επηρεάσει τον γενετικό κώδικα του καθενός από μας, με όποιον κίνδυνο μπορεί κάτι τέτοιο να συνεπάγεται;
Πρόκειται για RNA εμβόλια. Το RNA από την ώρα που ενίεται στον οργανισμό, αναγνωρίζεται ως ξένο, και το συγκεκριμένο μάλιστα έχει και μια τροποποίηση ακριβώς για να αναγνωρίζεται ως ξένο. Το παραλαμβάνουν λοιπόν κάποια κύτταρα τα οποία λέγονται μακροφάγα και το κρατούν όχι στον πυρήνα τους, αλλά μέσα στο πρωτόπλασμα, μακριά δηλαδή από το γενετικό υλικό. Στον πυρήνα μπαίνει μόνο DNA και σε καμία περίπτωση δεν μπαίνει RNA.
To RNA λοιπόν, διατηρείται έξω από τον πυρήνα του κυττάρου και δίνει εντολή για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης. Και το ευτύχημα που συμβαίνει είναι ότι τα ίδια κύτταρα που φαγοκυτταρώνουν το RNA είναι αυτά τα κύτταρα είναι τα επαγγελματικά κύτταρα που παρουσιάζουν τις πρωτεΐνες, τα αντιγόνα, στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επιπλέον, κάθε πρωτεΐνη, έχει ένα κομμάτι RNA. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μπαίνει ένα κομμάτι, μικρότερο κι απ΄το μισό. Και πάλι όμως δίνεται το σήμα. Κι αυτό είναι ικανό να μας προφυλάξει από τον ιό, σε ποσοστό 95%.
Την καλύτερη προφύλαξη θα μπορούσαμε να έχουμε αν παίρναμε ολόκληρο τον ιό, τον αδρανοποιούσαμε και κάναμε αντιγόνα από όλη τη σφαίρα του ιού και όχι μόνο από την πρωτεϊνη - ακίδα. Εντούτοις, οι άνθρωποι, είμαστε τυχεροί ως είδος, που ακόμη και με ένα μικρό κομμάτι του ιού, εξασφαλίζουμε τέτοια ανοσία.
Βέβαια, όλα αυτά δεν ήρθαν σε μια στιγμή. Από το 1990 οι κορονοϊοί βρίσκονται υπό έρευνα σε ποντίκια.
- Οι Οργανισμοί Φαρμάκων, διεθνώς, αποφάσισαν και ζήτησαν από τις παρασκευάστριες εταιρίες να παρατείνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ, πέραν του ενός έτους που αρχικά είχε ζητηθεί. Τι πρόσθετες πληροφορίες έχουμε να πάρουμε από αυτή την παράταση;
Δεν είναι κάτι καινούριο, πρόκειται για νέο προϊόν που θα χρησιμοποιηθεί σε τόσο ευρύ πληθυσμό. Χρειάζεται να γίνεται διαρκής καταγραφή τυχόν παρενεργειών και η παρακολούθηση μιας καινούριας τεχνολογίας. Επιπλέον, η ανοσία δεν χτίζεται γρήγορα και είναι απαραίτητο να υπάρχει καταγραφή στο πόσο διατηρούνται τα αντισώματα, πόσο προστατεύει η κάθε δόση αν χρειάζεται επαναληπτική δόση, αν παράγονται Τ- κύτταρα που είναι κύτταρα μνήμης και διασφαλίζουν την κυτταρική ανοσία.
Αν δεν χτίζουν την κυτταρική ανοσία, τότε, όπως στη γρίπη, θα πρέπει να κάνουμε το εμβόλιο κάθε χρόνο. Ταυτόχρονα, καθώς κινούμαστε σε «άγνωστα νερά» θα πρέπει να διερευνηθούν και πιθανές παρενέργειες, μακροπρόθεσμα, κάτι που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε.
- Ομολογουμένως, η ανάπτυξη του εμβολίου ήρθε πολύ νωρίτερα από τη συνήθη πρακτική. Τι είδους εμπόδια ήταν αυτά που ξεπεράστηκαν για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα τόσο γρήγορα;
Τα προηγούμενα εμβόλια φτιάχνονται με την κάθαρση των πρωτεϊνών ιού ή την αδρανοποίηση των ιών των ίδιων. Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία.
Αντίθετα με το RNA μπορείς να παράγεις εκατομμύρια δόσεις ενός μικρού μορίου, να το ντύσεις με νανοσώματα μέσα σε λίγες ημέρες. Το πρωτογενές υλικό ήταν πολύ εύκολο να το έχεις. Δόθηκαν κίνητρα σε εθελοντές, έτρεξαν και άλλες διαδικασίες ταχύτατα, χωρίς έκπτωση στην ασφάλεια και επιτεύχθηκε αυτό το αποτέλεσμα.
Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψιν ότι πρόκειται για έναν ιό που σκοτώνει το 2% του πληθυσμού που προσβάλλει. Αυτό από μόνο του δεν επιτρέπει ολιγωρίες και γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Δεν πιστεύω ότι κανένας έκανε έκπτωση σε ζητήματα ασφάλειας, επιτήρησης, εγρήγορσης.
Και καθώς βλέπω ογκολογικούς ασθενείς, μακάρι να οδηγήσει σε επιτάχυνση των διαδικασιών για την έγκριση νέων φαρμάκων.
Όσοι βρίσκονται πίσω από τα γραφεία δεν καταλαβαίνουν την ανάγκη των ασθενών που χάνονται μπροστά μας.
Μακάρι να οδηγηθούμε σε ταχύτερες διαδικασίες και σε μελλοντικά φαρμακευτικά προϊόντα για ιατρικές ανάγκες που δεν καλύπτονται ακόμη.
* Ο Γιώργος Βασιλόπουλος είναι καθηγητής Αιματολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και της Ελληνικής Εταιρίας Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής
