Φοβάμαι πολύ ότι στα πλαίσια της προεκλογικής περιόδου που έχει ήδη ξεκινήσει, μπορεί να δούμε διάφορες παραλλαγές του «Τσοβόλα δώστα όλα», με πισωγυρίσματα σε διάφορες μεταρρυθμίσεις που δεν θα γίνουν αποδεκτές από αγορές και επενδυτές, δηλώνει στο Liberal.gr, ο Πάνος Τσακλόγλου.
Καθώς σήμερα πέφτει η αυλαία του 3ου Μνημονίου, ο καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην επικεφαλής του Σώματος Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, μιλά για τα προνομοθετημένα μέτρα που συνιστούν ένα άτυπο 4ο μνημόνιο, για τις θυσίες του ελληνικού λαού που μάλλον δεν έπιασαν τόπο, για τα spreads που είναι περίπου ίδια με αυτά της εισόδου μας το 2010 στα μνημόνια, και για το δημόσιο χρέος που είναι υψηλότερο. Μιλά και για τη χαμένη χρυσή ευκαιρία του 2015-2017, όταν το φθηνό χρήμα έρρεε άφθονο διεθνώς, γεγονός που εκμεταλλεύθηκαν κατά τον καλύτερο τρόπο η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Κύπρος και η Ισπανία όταν βγήκαν από τα δικά τους μνημόνια.
Απόδειξη ότι η έξοδος από τα μνημόνια θα συνοδευτεί από πολλά σύννεφα, είναι ότι τα ελληνικά ομόλογα, ταρακουνούθηκαν περισσότερο απ'' ότι κάθε άλλης χώρας της Ευρωζώνης, λόγω των κρίσεων σε Τουρκία, και Ιταλία. "Σε περιόδους κρίσης και ανασφάλειας οι επενδυτές στρέφονται σε ασφαλή καταφύγια και, σίγουρα, η Ελλάδα δεν είναι ένα από αυτά", τονίζει ο κ. Τσακλόγλου.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πρώτη ημέρα σήμερα για την Ελλάδα εκτός μνημονίων, ωστόσο ο ξένος Τύπος δεν μιλά για "Success Story", πέραν φυσικά της κυβέρνησης και των ευρωπαίων αξιωματούχων. Γιατί άραγε;
Ο λόγος που η Ελλάδα μπήκε στα Μνημόνια ήταν ο αποκλεισμός της από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Δυστυχώς, παρά τη μεγάλη πρόοδο που σημειώθηκε στην εξάλειψη των "διδύμων ελλειμμάτων" και παρά τις θυσίες του ελληνικού λαού την τελευταία οκταετία, είναι αμφίβολο αν σήμερα η χώρα μας μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τις διεθνείς αγορές με λογικά επιτόκια.
Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ υψηλότερο από την εποχή που μπαίναμε στα Μνημόνια και, το κυριότερο, τα spreads των ελληνικών ομολόγων είναι περίπου ίδια με αυτά της περιόδου που μπαίναμε στα Μνημόνια και δεν διαφαίνονται τάσεις ταχείας αποκλιμάκωσης.
Η οικονομία δεν δείχνει πραγματικά σημάδια δυναμισμού και υπάρχει μία γενικότερη συμφωνία ότι αρκετές ακόμα μεταρρυθμίσεις πρέπει να ολοκληρωθούν αν θέλουμε να προσελκύσουμε τις επενδύσεις που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα έχει προνομοθετήσει μέτρα και έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την επόμενη διετία που, ουσιαστικά, συνιστούν ένα άτυπο 4ο Μνημόνιο.
Γιατί στις τρεις άλλες χώρες, Κύπρο, Ιρλανδία, Πορτογαλία, τα Μνημόνια, όταν τελείωσαν, θεωρήθηκαν - αλλού λιγότερο, αλλού περισσότερο - ότι πέτυχαν το σκοπό τους;
Αντίθετα με την Ελλάδα, οι χώρες αυτές – αλλά και η Ισπανία, διότι και αυτή ήταν, ουσιαστικά, σε Πρόγραμμα – όταν βγήκαν από τα δικά τους Μνημόνια πέτυχαν ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης υψηλότερους από τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών και διεθνών οίκων, σε μεγάλο βαθμό στηριγμένους στις εξαγωγικές τους επιδόσεις.
Επιπρόσθετα, εκμεταλλεύτηκαν την ιδιαίτερα ευνοϊκή διεθνή συγκυρία της περιόδου 2014-2017 (άφθονη ρευστότητα, ισχυρή ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο, χαμηλή τιμή του πετρελαίου, χαμηλή ισοτιμία του ευρώ).
Η χρηματοδότησή τους από τις διεθνείς αγορές ήταν απρόσκοπτη και τα επιτόκια δανεισμού πολύ χαμηλότερα από τις σημερινές αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων. Νομίζω ότι οι διαφορές είναι αρκετά μεγάλες για να δικαιολογούν τους διαφορετικούς χαρακτηρισμούς.
Τελευταία πάντως ημέρα χθες του 3ου Μνημονίου, και το επιτόκιο του ελληνικού 10ετούς ομολόγου έκλεισε στο 4,36%, έχοντας αυξηθεί το τελευταίο εικοσαήμερο περισσότερο απ'' ότι κάθε άλλο στην Ευρωζώνη. Τι βλέπουν οι αγορές και δεν μας εμπιστεύονται;
Νομίζω ότι οι αγορές αφενός μεν βλέπουν την έλλειψη δυναμισμού της ελληνικής οικονομίας, αφετέρου δε φοβούνται ακύρωση κάποιων από τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών ενόψει της προεκλογικής περιόδου.
Το ότι η πορεία των ελληνικών ομολόγων δεν προβλέπεται ανέφελη το προσεχές διάστημα μπορεί να το διαπιστώσει κανείς από τη μεταβολή των αποδόσεών τους σε τρεις περιπτώσεις εντός του 2018 : Τη μικρή διόρθωση των αγορών στις αρχές της χρονιάς, το σχηματισμό της λαϊκιστικής κυβέρνησης στην Ιταλία την κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας.
Και στις τρεις περιπτώσεις, η Ελλάδα δεν έκανε κάποιο λάθος, αλλά οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων αυξήθηκαν απότομα, πολύ περισσότερο από ότι στις άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Σε περιόδους κρίσης και ανασφάλειας οι επενδυτές στρέφονται σε "ασφαλή καταφύγια" και, σίγουρα, η Ελλάδα δεν είναι ένα από αυτά.
Θα μας εμπιστεύονταν περισσότερο αν αντί για το αφήγημα της καθαρής εξόδου, είχαμε επιμείνει και πάρει, μια προληπτική γραμμή στήριξης, όπως οι επί μήνες υποδείξεις του κ. Στουρνάρα;
Συμφωνώ ότι η παροχή προληπτικής γραμμής πίστωσης θα ήταν η άριστη επιλογή δεδομένων των επικρατουσών συνθηκών. Όμως, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι η παροχή της θα γίνονταν εύκολα αποδεκτή από τους εταίρους μας.
Η "προληπτική γραμμής πίστωσης" είναι μία μορφή προγράμματος, το οποίο θα έπρεπε να εγκριθεί από κοινοβούλια χωρών της Ευρωζώνης. Η έγκρισή της σε ορισμένα από αυτά κάθε άλλο παρά δεδομένη θα έπρεπε να θεωρείται. Αντ' αυτής, λοιπόν, επελέγη η "δεύτερη άριστη λύση" που ήταν ο σχηματισμός "αποθέματος ασφαλείας" από τα αδιάθετα κονδύλια του Τρίτου Προγράμματος. Με αυτά τα δεδομένα, η ελληνική κυβέρνηση εμφανίστηκε διαπρύσιος υποστηρικτής της "καθαρής εξόδου", παρά το υψηλότερο κόστος της.
Ενόψει ΔΕΘ υπάρχει ο φόβος ότι η κυβέρνηση θα επιδοθεί σε μπαράζ παροχολογίας. Φοβάστε μια επιστροφή στη λογική "Τσοβόλα δώστα όλα" με κινήσεις, αρχής γενομένης από τη φετινή μοιρασιά του υπερπλεονάσματος; Τι επίπτωση θα έχει αυτό για τους επενδυτές, στους οποίους ποντάρει τόσο πολλά η κυβέρνηση;
Όντως, φοβάμαι πολύ ότι στα πλαίσια της προεκλογικής περιόδου που έχει ήδη, ουσιαστικά, ξεκινήσει μπορεί να δούμε διάφορες παραλλαγές του "Τσοβόλα δώστα όλα". Δεν νομίζω, όμως, ότι η κυβέρνηση θα θέσει σε κίνδυνο το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος, 3.5% του ΑΕΠ, διότι διαφορετικά θα τορπίλιζε το ίδιο της το αφήγημα, δηλαδή, την αποτελεσματική μακροοικονομική διαχείριση.
Αντ' αυτού περιμένω πισωγυρίσματα σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που μπορεί να μην έχουν άμεσο δημοσιονομικό αποτέλεσμα είναι όμως πολύ περισσότερο βλαπτικά σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Σίγουρα, αυτά τα πισωγυρίσματα δεν πρόκειται να γίνουν θετικά δεκτά από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα.
