Γράφει ο Ροδιανός Αντωνακόπουλος*
Τα πρόσφατα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών θα μπορούσαν να σφραγίσουν τη μελλοντική ροπή της Ευρώπης. Ειδικά αν ο νέος Γάλλος Πρόεδρος καταφέρει να αποκτήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Μεταφορικά θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τη σημασία αυτών των αποτελεσμάτων σαν ένα καθοριστικής σημασίας σπρώξιμο σε ένα εκκρεμές που φέρει πάνω του τον δείκτη για το ευρωπαϊκό μέλλον. Με το σπρώξιμο τον γαλλικών εκλογών το εκκρεμές αυτό μπορεί να απομακρυνθεί επιτέλους από την πλευρά του λαϊκισμού και του εθνικισμού και να κατευθυνθεί προς αυτή την πλευρά της σύγκλισης των χωρών μελών της. Αν αυτό το εκκρεμές πλησιάσει αρκετά προς αυτή την πλευρά, θα είναι στο χέρι της Ευρώπης να το κρατήσει μόνιμα εκεί, εκεί που βρίσκεται και η έννοια του Ευρωπαϊκού πατριωτισμού.
Μετά την πάροδο σχεδόν μιας δεκαετίας από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η Ευρώπη φαίνεται να αφήνει πίσω της την ύφεση και την εμφύλια πολιτική διαμάχη. Στη χώρα μας, σε αυτή τη χρονική στιγμή, δυσκολευόμαστε πολύ να διακρίνουμε μια τέτοια προοπτική, εντούτοις, αυτή διαγράφεται σε όλα τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωζώνης καθώς και της Ε.Ε. των 28, όπου ο ρυθμός ανάπτυξης σε ετήσια βάση αγγίζει το 2% στο α'' τρίμηνο του έτους.
Δυστυχώς η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που ξεκίνησε τη φετινή χρονιά με αρνητικό πρόσημο. Αφήνοντας όμως πίσω την Κυβέρνηση του λαϊκισμού ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μέσα στα επόμενα δυο χρόνια και εκλέγοντας μια κυβέρνηση ικανή, θα μπορέσουμε και εμείς επιτέλους να ατενίσουμε μια τέτοια θετική προοπτική.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά αργά αλλά φαίνεται να καταφέρνει να κρατήσει το τιμόνι σταθερό στην πορεία προς την περαιτέρω σύγκλιση. Δυστυχώς, χωρίς τη Μεγάλη Βρετανία, όπου κατά κάποιους αναλυτές θα αποτελούσε στοιχείο επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής αυτής σύγκλισης.
Συνεχίζει την πορεία της πληγωμένη αλλά πιο δυνατή. Η διαφαινόμενη οικονομική ύφεση στη Μ. Βρετανία και η πτώση του Λονδίνου απ' την κορυφή ενός οικονομικού κέντρου παγκόσμιας εμβέλειας, θα αποτελέσει ένα παράδειγμα προς αποφυγή και μια ενδεικτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της απόσχισης από την Ένωση μέσα σε ένα κόσμο παγκοσμιοποιημένου ανταγωνισμού.
Τα αποτελέσματα της πολιτικής της εσωστρέφειας θα φανερωθούν και στις Η.Π.Α., οι οποίες δείχνουν να εισέρχονται για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία τους σε ένα διαφορετικό πολιτικό δόγμα που έρχεται σε σύγκρουση σε αρκετά σημεία με την έως τώρα πολιτική που είχε ως πυρήνα την «εξαγωγή» κατά ένα τρόπο της παγκοσμιοποίησης.
Σύμφωνα με την ως τώρα προσέγγιση των Η.Π.Α σε διεθνή επίπεδο, η οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη κάθε χώρας αποτελούσε τον κεντρικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής, βασισμένη στην πεποίθηση ότι όσο ποιο ανεπτυγμένη είναι μια χώρα, τόσο ποιο επικερδές αποδεικνύεται για την παγκόσμια οικονομία. Μετά την εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου η προσοχή στρέφεται στην εσωτερική οικονομική ανάπτυξη καθιστώντας οποιοδήποτε άλλο ζήτημα δευτερεύον.
Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της νέας πολιτικής προσέγγισης, αν τελικά ακολουθηθεί, υποστηρίζεται ότι θα είναι η μη περαιτέρω ενίσχυση δολαρίου και ως εκ τούτου η μη υπερίσχυση του έναντι του ευρώ. Το ευρωπαϊκό νόμισμα ξεπερνώντας την πρώτη του παιδική αρρώστια, με δυσκολία μεν αλλά ικανοποιητικά δε, θα αναπτυχθεί με προοπτική ενίσχυσης. Στον δρόμο προς την ευρωπαϊκή σύγκλιση το ευρωπαϊκό νόμισμα θα ανακτήσει το χαμένο έδαφος των τελευταίων χρόνων.
Η λογική διαγεγραμμένη πορεία δείχνει ότι στο άμεσο μέλλον, δηλαδή στα επόμενα δέκα χρόνια, η Ευρώπη μπορεί να εισέλθει σε μια νέα, ελπιδοφόρα πορεία. Μια πορεία που θα μπορέσουν να διανύσουν μόνο συμπορευόμενα τα κράτη μέλη της μέσα από την επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης. Η Ένωση πλέον ατενίζει για πρώτη φορά τον επόμενο βήμα προς τη σύγκλιση. Ποιο όμως θα ήταν αυτό το επόμενο βήμα;
Η γενικότερη εντύπωση είναι ότι μετά τη δημιουργία του κοινού νομίσματος ακολουθεί η πολιτική ένωση. Από μια οπτική αυτό είναι σωστό, αλλά είναι πολύ γενικό. Παρουσιάζει την αρχή και το τέλος χωρίς να εισέρχεται στα αναμενόμενα στάδια μιας πολιτικής ένωσης. Στην προκειμένη περίπτωση είναι ένα πράγμα η δημιουργία του κοινού νομίσματος και ένα άλλο η κοινή οικονομία ή οικονομική πολιτική.
Την κοινή οικονομία η Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμη δεν την έχει πετύχει και απέχει από εκεί. Η λογική προσέγγιση θα ήταν το κοινό νόμισμα να είναι το προϊόν της, άλλα στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει συμβεί το αντίθετο. Η ύπαρξη του κοινού νομίσματος ήρθε πρώτη και έτσι αυτό πλέον αποτελεί τον οδηγό προς την οικονομική πολιτική ομογενειοποίηση. Το επόμενο αναμενόμενο βήμα λοιπόν παραμένει η ολοκλήρωση της οικονομικής πολιτικής σύγκλισης στην οποία η δημιουργία του ευρώ αποδείχτηκε ότι ήταν ένα μόνο στάδιο και όχι η ολοκλήρωση της.
Σε αυτή την πορεία έρχεται να συμβάλουν τα αποτελέσματα των πρόσφατων προεδρικών εκλογών στη Γαλλία και τα σχέδια του Εμμανουέλ Μακρόν για ένα «New Deal for Europe». Αυτά περιλαμβάνουν την ενίσχυση της Ευρωζώνης μέσω κοινού προϋπολογισμού, καθώς και την εισαγωγή «νέων εκτελεστικών εξουσιών» στην Ευρωζώνη. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί περισσότερη οικονομική και κοινωνική ενότητα. Απώτερος στόχος είναι η έκδοση κοινών ομολόγων για τα ευρωπαϊκά κράτη με κοινή ευθύνη.
Ομόλογα που θα χρηματοδοτήσουν ένα νέο μακροχρόνιο επενδυτικό πλάνο για όλη την Ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Γαλλίας της οποίας η οικονομία δείχνει να το χρειάζεται άμεσα. Το ξεδίπλωμα των σχεδίων αυτών αναμένεται να το δούμε μετά της εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, η οποία φυσικά και δεν είναι έτοιμη να συμφωνήσει σε αυτά τα σχέδια αλλά όπως όλα στην Ε.Ε. αναμένεται να είναι το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού.
Σε μια τέτοια εκδοχή του άμεσου ευρωπαϊκού μέλλοντος, όπου ενισχύεται πολύ περισσότερο η «κοινή οικονομική πολιτική» αδιαμφισβήτητα θα ακολουθήσει και το «κοινό οικονομικό συμφέρον» το οποίο θα πρέπει να μπορεί να εκφράζεται μέσα από μια «κοινή εξωτερική πολιτική».
Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν να δούμε την ωρίμανση μιας τέτοιας εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο επιτυγχάνεται αυτή η οικονομική ολοκλήρωση. Η ωρίμανση αυτή ενδέχεται να συμπεριλάβει και τη δημιουργία ενός ευρώ-στρατού. Αρα, παράλληλα με την εξέλιξη της κοινής οικονομικής πολιτικής θα πρέπει να περιμένουμε και την εξέλιξη της κοινής εξωτερικής πολιτικής.
Όλα όμως τα στάδια της σύγκλισης των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσα και είναι αυτά, όποια και αν είναι αυτά και πέρα του κοινού οικονομικού συμφέροντος, έχουν μια κοινή βάση. Είναι η βάση της Ευρωπαϊκής ιστορίας, του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, των Ευρωπαϊκών αξιών αλλά και του ευρωπαϊκού οράματος.
Μια κοινή βάση, που καταφέρνει όμως να διατηρεί τον «χώρο» για να συμπεριλάβει στην ταυτότητα της την αναγνώριση και τον πολιτιστικό πλούτο κάθε μέλους/χώρας. Όσο η Ένωση ωριμάζει, θα αναγνωρίζει αυτά τα θεμελιώδη στοιχεία που την ενώνουν και αυτά πρόκειται να αποτελέσουν την πηγή του Ευρωπαϊκού πατριωτισμού, δηλαδή της πίστης σε μια Ενωμένη Ευρώπη με κοινές αξίες, αυτές της Δημοκρατίας, του Πολιτισμού, των Ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προστασίας του Περιβάλλοντος.
Η λέξη «πατριωτισμός» είναι συνδεδεμένη με τη γενέτειρα κάθε ανθρώπου, την πατρίδα του. Είναι ο συναισθηματικός δεσμός και όχι μόνο, με το έθνος. Στηρίζεται κυρίως στην εθνική περηφάνια, την οικογένεια, τη θρησκεία και στην ιστορία.
Ανεξαρτήτως προέλευσης, οι πολίτες των περισσοτέρων κρατών ανά την υφήλιο είναι υπερήφανοι για την εθνική τους ταυτότητα. Ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, όλοι αγαπάμε τη χώρα μας και καλά κάνουμε. Θα παραμείνουμε για πάντα υπερήφανοι Έλληνες. Μακάρι όμως, κάποια στιγμή, να μπορέσουμε να αισθανόμαστε και υπερήφανοι Ευρωπαίοι.
* Ο Ροδιανός Αντωνακόπουλος είναι πτυχιούχος στην Περιβαλλοντολογία με ειδίκευση στη Διαχείριση Περιβάλλοντος και στη Διαχείριση Αποβλήτων από το Πανεπιστήμιο του Abertay Dundee της Σκωτίας. Από τον Ιανουάριο του 2017 είναι ένα από τα πρώτα 15 πολιτικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας που επιλέχτηκαν μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών.
