Του Θεμιστοκλή Τσούφη
Η οικονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο τις κάθε λογής συζητήσεις για τα ζητήματα της οικονομίας. Πολλές φορές, κάνουμε λόγο - θεωρητικά - για τις αναγκαίες προϋποθέσεις της Ανάπτυξης σε μακροοικονομικό επίπεδο. Ο διάλογος αυτός είναι, φυσικά, αναγκαίος. Ωστόσο, ίσως να ξεχνάμε τις πρακτικές προτάσεις σε μικροοικονομικό-τοπικό επίπεδο, που θα επιφέρουν εντυπωσιακή βελτίωση στην ποιότητα της καθημερινής μας ζωής, μείωση του κόστους λειτουργίας, δυναμική εξωστρέφεια και προοπτικές ποιοτικής στοχευμένης ανάπτυξης. Εκείνες τις προτάσεις, που μπορούν να εφαρμοστούν με μεθοδικότητα και να επιφέρουν θεαματικά αποτελέσματα. Κυρίως μέσω της χρήσης των νέων τεχνολογιών. Σε αυτό το πλαίσιο, η ιδέα των «έξυπνων» πόλεων αποτελεί μία τέτοια προοπτική.
Στην Ελλάδα εσχάτως ακούμε και διαβάζουμε αναφορές στις smart cities. Όμως, η αναφορά είναι είτε αποσπασματική είτε δίχως κατανόηση -επιστημονική και πρακτική- της ολότητας του φαινομένου και των δυνατοτήτων του. Έτσι, κρίνεται απαραίτητο η τοπική αυτοδιοίκηση ως βασικός φορέας υλοποίησης των σχεδιασμών πρέπει να έχει όραμα, διάθεση και εξωστρέφεια.
Σε αυτή την σειρά άρθρων θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε το φαινόμενο αναφέροντας τους βασικούς άξονες, τις καλές πρακτικές (case studies) πόλεων της Ελλάδας και του Εξωτερικού και τις βασικές προτάσεις προς εφαρμογή στη χώρα μας σε κάθε μεριά της χώρας μας.
Τι είναι, όμως, οι έξυπνες πόλεις; Το φαινόμενο είναι νέο, δυναμικό και συνεχώς εξελισσόμενο. Ως εκ τούτου δεν είναι εύκολο να δοθεί ένας απόλυτος ορισμός του θέματος. Η σχετική βιβλιογραφία δεν συμφωνεί σε έναν κοινώς αποδεκτό ορισμό. Αν επιχειρήσουμε να ορίσουμε τις έξυπνες πόλεις θα λέγαμε πως είναι αυτές, που κάνουν χρήση της τεχνολογίας για την βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες, που αυξάνουν την διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα με στόχο να γίνονται πιο ανθεκτικές, λειτουργικές, βιώσιμες. Έτσι θα μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών τους.
Η πρόοδος στον τομέα της τεχνολογίας και της πληροφόρησης την τελευταία δεκαετία έχει αναδείξει τις έξυπνες πόλεις, οι οποίες επιθυμούν να δώσουν πρακτικές και αποδοτικές λύσεις στα προβλήματα. Αποτελούν οργανικό μέρος της λεγόμενης 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, που γνωρίζει ραγδαία διάδοση σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Ξεκίνησαν από την Ινδία, επεκτάθηκαν μέχρι την Κορέα και αναζητούν τρόπους για να εξυπηρετούν τις άμεσες ανάγκες των πολιτών. Άλλωστε τα 2/3 του πλανήτη μας θα ζουν σε πόλεις ως το 2050. Αυτή είναι μία μείζονα ''αστική'' πρόκληση. Για αυτούς τους λόγους μεγάλες εταιρείες, όπως η Intel, η Cisco Systems, η DELL και η IBM συμμετέχουν στην έρευνα νέων εφαρμογών, προϊόντων και τεχνολογιών. Έτσι, παρουσιάζεται μία έντονη δυναμική, που ενισχύεται και από τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 2020.
Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν όλα τα παραπάνω μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα. Είναι πρόδηλο πως οι εξελίξεις τοποθετούν τις έξυπνες πόλεις στο επίκεντρο της αναπτυξιακής διαδικασίας και στην Χώρα μας έχοντας πρακτικά και άμεσα αποτελέσματα στις ζωές όλων μας. Μάλιστα, επηρεάζουν και τον ιδιωτικό αλλά και τον δημόσιο τομέα, δηλαδή την σχέση διοικητικών αρχών με τους πολίτες, τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, την αειφόρο ανάπτυξη, τον «έξυπνο» τουρισμό ως συνακόλουθο τους αλλά και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών ενισχύοντας την συμμετοχικότητα και οδηγώντας ολιστικά στη ψηφιακή μετάλλαξη.
Άλλωστε, λίγες μέρες πριν η εφημερίδα «Guardian» αναφέρθηκε στα Τρίκαλα ως μία από τις πιο έξυπνες πόλεις στην Ευρώπη. Μελετώντας άλλα παραδείγματα (case studies) θα αντλήσουμε σημαντικά συμπεράσματα για την πρακτική υλοποίηση του σχεδίου και στην Ελλάδα.
*Ο Θεμιστοκλής Τσούφης, είναι ειδικός σύμβουλος Ανάπτυξης Έξυπνων Πόλεων και Ψηφιακής Στρατηγικής, επιχειρηματίας / MSc Smart Cities, MSc Management
