Η μεγάλη οικονομική κρίση που ακόμη πλήττει τη χώρα και την κοινωνία, και θα συνεχίσει να την πλήττει και στο ορατό μέλλον παρά τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για την έξοδο από τα μνημόνια, είχε μεταξύ άλλων και μια αναμενόμενη, αλλά όχι γι' αυτό λιγότερο περίεργη συνέπεια: Οι Έλληνες καταγράφονται μεταξύ των πιο απαισιόδοξων ανθρώπων στον πλανήτη, με την παλιά ρήση «κάθε πέρσι και καλύτερα» να κερδίζει ολοένα και περισσότερους οπαδούς.
Αναμενόμενο βεβαίως όταν για σχεδόν μία δεκαετία οι Έλληνες βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται σταθερά, την υπερφορολόγηση να επελαύνει, τα δομικά προβλήματα του κράτους να παραμένουν. Πόσο όμως το «κάθε πέρσι και καλύτερα» ανταποκρίνεται πραγματικά στη μοίρα της ανθρωπότητας; Και κατά πόσο αυτή η μοίρα είναι αναπόδραστη για την Ελλάδα;
Η απαισιοδοξία ως ιδέα είναι βεβαίως επίμονη όπως καταδεικνύεται στην πράξη στη γη που γέννησε τον Ησίοδο, ίσως τον πρώτο ποιητή που συστηματικά διατύπωσε στο «Έργα και Ημέραι» με τα πέντε γένη του την ιδέα της παρακμής της ανθρωπότητας. Όπως επίμονη είναι και η βαθιά απαισιόδοξη ως προς την αφετηριακή της παραδοχή παραδοσιακή ελληνική ευχή που λέμε αυτόματα κάθε φορά που γεννιέται ή βαφτίζεται ένα μωρό: «Να σας ζήσει!». Μια ευχή που αντανακλά πως, όχι πολλά χρόνια πριν, το να επιβιώσει ένα βρέφος τους πρώτους κρίσιμους μήνες της ζωής του δεν ήταν και τόσο αυτονόητο. Σήμερα, η ευχή έχει χάσει το μακάβριο περιεχόμενό της: Ενώ το 1960 περίπου 48 στα 1.000 βρέφη στην Ελλάδα δεν επιβίωναν, το 2015 ο αντίστοιχος αριθμός είναι 3,6. Εχουμε με άλλα λόγια προοδεύσει.
Και συνεχίζουμε να προοδεύουμε, παρά την κυρίαρχη καταστροφολογία. Από το 1991 μέχρι το 2012 το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε ακραία φτώχεια στον κόσμο μειώθηκε από 40% σε 20% - και συνεχίζει να μειώνεται. Ζούμε στην ειρηνικότερη περίοδο από καταβολής κόσμου.
Ομοίως αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, ενώ όλοι σχεδόν οι κρίσιμοι δείκτες βελτιώνονται σταθερά. Περιηγηθείτε στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα humanprogress.org και διαβάστε τα εγχειρίδια εμπεριστατωμένης αισιοδοξίας «Πρόοδος: Δέκα λόγοι να ανυπομονούμε για το μέλλον» του Johan Norberg (εκδόσεις Παπαδόπουλος) και «Ορθολογική αισιοδοξία: Πώς αναδύεται εξελικτικά η ευημερία» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) - είναι απολύτως σίγουρο πως αν μη τι άλλο θα εντυπωσιαστείτε.
Όλα αυτά βεβαίως υπό έναν όρο: ότι οι κοινωνίες και οι οικονομίες θα συνεχίζουν να ανοίγουν και να απελευθερώνονται, ότι οι άνθρωποι θα έχουν ολοένα και περισσότερες δυνατότητες να αξιοποιήσουν τη διάσπαρτη γνώση στην κοινωνία μέσα από τους μηχανισμούς της αυθόρμητης τάξης όπως η αγορά. Με άλλα λόγια, αν ενισχύσουμε όλα αυτά που για την Ελλάδα της κρίσης, εντός ή εκτός των μνημονίων, παραμένουν πιεστικά ζητούμενα.
Να μας ζήσει λοιπόν η έξοδος από τα μνημόνια! Αλλά να μην ξεχνάμε ότι το ευ ζην εξαρτάται από τον βαθμό ελευθερίας - της δικής μας ατομικά, της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Εξαρτάται από την ίδια παράμετρο πάνω στην οποία η ανθρωπότητα έχει χτίσει τον δικό της δρόμο προς την ευημερία.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Τρίτης 21 Αυγούστου
