Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Οι μεγάλες εταιρίες ζουν ιστορικές στιγμές παγκοσμίως. Το κόστος δανεισμού τους είναι εξαιρετικά χαμηλό, διατηρώντας τα περιθώρια κέρδους εξαιρετικά, λόγω της δυνατότητας να εκδίδουν εταιρικά ομόλογα με σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Είναι όμως αυτά τα επιτόκια διατηρήσιμα; Κρατούν οι κάτοχοι των ομολόγων, μπουκάλια με αθάνατο νερό ή με τοξικό κοκτέιλ;
Πράγματι, τα επιτόκια σε εταιρικά ομόλογα εταιριών υψηλής πιστοληπτικής ικανότητας (ΑΑΑ) έχουν διατηρηθεί εξαιρετικά χαμηλά, είναι τα χαμηλότερα των τελευταίων 35 ετών, εγείροντας προβληματισμό. Αν τα επιτόκια συνεχίσουν να πέφτουν, τότε οι κάτοχοί τους θα έχουν υπεραξίες, αν όμως αρχίσουν να ανεβαίνουν, επιστρέφοντας σε τιμές κοντά στα ιστορικά μεσαία επίπεδα, τότε οι κάτοχοί τους μπορεί να βιώσουν απώλειες της τάξης του 30%-50%.
Κατ αρχήν, τα επιτόκια σε κάποιο βαθμό φαίνονται δικαιολογημένα. Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις μεγάλων χωρών φαίνεται να βοηθούν τις μεγάλες εταιρίες. Μεγάλες ασφαλιστικές και τράπεζες έχουν μπει σε προγράμματα διάσωσης, μεταφέροντας έτσι το ρίσκο από τις εταιρίες αυτές στα κράτη και τους φορολογούμενους! Όμως ακόμη και με την ποσοτική χαλάρωση του κυρίου Ντράγκι, ο σκοπός αγορών τίτλων από τον Ιούνιο του 2016 επεκτείνεται και σε εκείνων αγορών ομολόγων μεγάλων εταιριών όπως Φολκσβάγκεν και Ζήμενς, αγοράζοντας ως…70% οποιαδήποτε έκδοσης εταιρικών ομολόγων (!!!!) δημιουργώντας τεχνητά έναν τεράστιο αγοραστή αυτών των εταιρικών ομολόγων, τον Ευρωπαίο φορολογούμενο, του οποίου το λεφτόδεντρο 'τινάζει' ο κύριος Ντράγκι, αρπάζοντας 1 τρις σχεδόν ετησίως!
Το να υπάρξει αύξηση επιτοκίων στο επόμενο διάστημα των κυβερνητικών ομολόγων μεγάλων χωρών όπως Γερμανίας, Ιαπωνίας, Βρετανίας ή ΗΠΑ, που αποτελούν την 'επιτοκιακή βάση', για όλα τα επιτόκια παγκοσμίως, είναι κάτι μάλλον εκτός βασικού σεναρίου. Ο λόγος είναι απλός. Η παγκόσμια οικονομία είναι πιθανότερο να εισέλθει σε ύφεση, παρά σε ισχυρότερη ανάπτυξη, επομένως τα επιτόκια θα διατηρηθούν χαμηλά για να βοηθήσουν την οικονομία.
Όμως τα χαμηλά κρατικά επιτόκια είναι μόνο η μισή ιστορία. Η άλλη μισή, είναι αν οι εταιρίες θα συνεχίσουν να έχουν χαμηλούς κινδύνους. Είναι αυξανόμενος ο αριθμός των εταιριών που υποβαθμίζονται από την κατηγορία 'υψηλής πιστοληπτικής ικανότητας' σε εκείνη των 'σκουπιδιών'. Ήδη έχουμε 65 εταιρίες στις ΗΠΑ που υποβαθμίστηκαν από την αρχή του έτους τόσο δραματικά, εταιρίες με ομόλογα αξίας 300 δις δολαρίων! Εταιρίες όπως η γνωστή εταιρία λογισμικού Symantec και η κατασκευάστρια ηλεκτρονικών LG Electronics, μπήκαν σε αυτή την κατηγορία πρόσφατα!
Αν σε αυτό λάβουμε υπόψιν ότι πριν 30 έτη μόνο το 10% των εταιριών είχε υψηλή πιστοληπτική ικανότητα, ενώ αυτή τη στιγμή το ποσοστό αυτό ανέρχεται περίπου σε 45%, ενδεχομένως είμαστε κοντά σε μια νέα φούσκα. Οι κίνδυνοι επομένως είναι περισσότερο πιθανό να έχουν υποτιμηθεί, ιδιαίτερα καθώς μετά την έξοδο της Αγγλίας από την ΕΕ, η παγκοσμιοποίηση, που ευνόησε κα΄ποιες εταιρίες, έχει αρχίσει πλέον να χάνει τη λάμψη της, και μαζί με αυτή η παντοδυναμία μερικών μεγάλων εταιριών, μεγαλώνοντας τους κινδύνους τους. Καθώς τα ομόλογα αυτά διακρατούνται από κατόχους συντηρητικών χαρτοφυλακίων, και μεγάλων επενδυτικών ταμείων, όπως συνταξιοδοτικών ταμείων, οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν είναι πολύ υψηλοί αν υπάρξουν πρόωρες πωλήσεις αυτών των τίτλων. Πωλήσεις που πάντως δεν θα πυροδοτηθούν αν δεν υπάρξει πτώση στις μετοχικές αξίες, άρα οποιαδήποτε εξέλιξη θα ακολουθήσει την εξέλιξη του χρηματιστηρίου, μάλλον, παρά θα προηγηθεί αυτής.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
