Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Στις 8 Ιουνίου 2017, 20 κράτη μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία ως προς τη σύσταση της νέας Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Ο κανονισμός εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 12 Οκτωβρίου 2017 και τέθηκε σε ισχύ στις 20 Νοεμβρίου 2017.
Την 1η Αυγούστου 2018, η Επιτροπή επιβεβαίωσε τη συμμετοχή των Κάτω Χωρών στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και στις 7 Αυγούστου 2018, προσέθεσε και τη Μάλτα ως το 22ο κράτος μέλος της ΕΕ που θα συμμετάσχει.
Η Ευρώπη, μολονότι συνεχίζει πολιτικά να παρακολουθεί αμήχανα τις εξελίξεις του πλανήτη, ενισχύεται στους θεσμούς. Μπορεί ακόμα να μην είναι σε θέση να καταλήξει σε ένα κοινό ευρωπαϊκό Σύνταγμα αλλά στα επί μέρους ουσιαστικά θεσμικά ζητήματα προχωράει χωρίς ενδοιασμούς.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα είναι μια ανεξάρτητη και αποκεντρωμένη εισαγγελική υπηρεσία της ΕΕ με αρμοδιότητες έρευνας, άσκησης διώξεων και παραπομπής στη δικαιοσύνη εγκλημάτων που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της , όπως η απάτη, η διαφθορά ή η διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ για ποσά μεγαλύτερα των 10 εκατομμυρίων ευρώ.
Θα λειτουργεί ως ενιαία αρχή σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη και θα συνδυάζει ευρωπαϊκές και εθνικές προσπάθειες επιβολής του νόμου σε μια ενιαία και αδιάλειπτη λειτουργία.
Σήμερα οι προσπάθειες των εθνικών διωκτικών αρχών είναι αποσπασματικές και περιορίζονται στα όρια στα εκάστοτε οικείου κράτους μέλους, τα οποία δεν λαμβάνουν πάντοτε τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των εγκλημάτων εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Μόνο περίπου το 50% των συστάσεων για κίνηση δικαστικών διαδικασιών τις οποίες απευθύνει η OLAF στις εθνικές εισαγγελικές αρχές καταλήγουν σε παραπομπή στη δικαιοσύνη.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα είναι μια ανεξάρτητη και εξαιρετικά εξειδικευμένη εισαγγελική υπηρεσία. Οι εισαγγελείς της θα έχουν δικαίωμα να διενεργούν συντονισμένες έρευνες σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη μέλη, ανταλλάσσοντας πληροφορίες με ταχείες διαδικασίες και καταβάλλοντας κοινές προσπάθειες για τη διασφάλιση του συντονισμού των ερευνών, την ταχεία δέσμευση ή κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και, όπου απαιτείται, την υποβολή αιτημάτων σύλληψης υπόπτων, και όλα αυτά στο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη διενέργεια ερευνών.
Ο θεσμός θα δομηθεί σε δύο επίπεδα: σε κεντρικό και σε εθνικό. Το κεντρικό επίπεδο θα αποτελείται από τον Ευρωπαίο Γενικό Εισαγγελέα, από 21 Ευρωπαίους Εισαγγελείς (έναν ανά συμμετέχον κράτος μέλος), δύο εκ των οποίων θα είναι αναπληρωτές του Ευρωπαίου Γενικού Εισαγγελέα, από τον διοικητικό διευθυντή και από ειδικό τεχνικό και ανακριτικό προσωπικό. Το αποκεντρωμένο, εθνικό επίπεδο θα αποτελείται από Εντεταλμένους Ευρωπαίους Εισαγγελείς η έδρα των οποίων θα βρίσκεται στα συμμετέχοντα κράτη μέλη. Το κεντρικό επίπεδο θα εποπτεύει τη διενέργεια ερευνών και την άσκηση διώξεων σε εθνικό επίπεδο.
Ο Ευρωπαίος εισαγγελέας θα μπορεί να επέμβει σε περιπτώσεις που το εθνικό σύστημα κωλυσιεργεί ή προσπαθεί να καλύψει; Όταν πρόκειται για σοβαρές περιπτώσεις, ναι. Η παρέμβαση θα είναι ουσιαστική όπως συμβαίνει σήμερα με τις προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η Ευρώπη κινείται αργά αλλά ο θεσμικός της πολιτισμός επιδεικνύει συνεχώς τις αρετές του.
Τουλάχιστον, όταν και όποτε πραγματοποιηθεί η πολιτική ένωση, οι ηγεσίες της θα έχουν έτοιμες τις δομές για μία σύγχρονη και ευέλικτη δημοκρατική ευρωπαϊκή πολιτεία.
